Mệnh lệnh từ trái tim

(Baonghean) - Trong mỗi cán bộ, chiến sỹ Đội Quy tập hài cốt liệt sỹ, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh luôn nêu cao quyết tâm, ý chí nguyện thề mãi thấm sâu tình nghĩa cao cả hai nước Việt - Lào, vun đắp tình đoàn kết anh em sắt son đời đời bền vững, ra sức kiếm tìm, quyết đưa các chị, các anh về yên nghỉ đời đời trên quê mẹ... Với họ, đó là trách nhiệm, mệnh lệnh từ trái tim.

Tìm hài cốt liệt sỹ trên đỉnh núi PungXay, huyện Mường Khăm, tỉnh Xiêng Khoảng, Lào.

Công tác quy tập, tìm kiếm hài cốt liệt sỹ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh tại Lào được tỉnh Nghệ An tổ chức triển khai từ hơn 20 năm nay, địa bàn chủ yếu để tìm kiếm theo sự phân công là tại tỉnh Xiêng Khoảng, Lào - có chung 198 km đường biên giới với tỉnh Nghệ An. Xiêng Khoảng có diện tích 16.850 km2, dân số gần 300 nghìn người, bên cạnh đó còn là Xẩm Thong - Long Chẹng (thuộc tỉnh Viêng Chăn trước đây, nay thuộc tỉnh Xây Xẩm Bun mới). Trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, cao nguyên Xiêng Khoảng (có độ cao từ 1.500 - 2.000m so với mực nước biển này và khu vực Xẩm Thong - Long Chẹng) là địa bàn có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng. Riêng tại cao nguyên Xiêng Khoảng, đã có hơn 13.000 chiến sỹ bộ đội tình nguyện Việt Nam anh dũng hy sinh. Các liệt sỹ chủ yếu quân số thuộc các sư đoàn 316, 312 và Bộ Tư lệnh Công binh...

Trong mùa khô 2013-2014 vừa qua, Đội quy tập hài cốt liệt sỹ tỉnh Nghệ An đã tích cực tìm kiếm các bác, các anh trên địa bàn phân công. Đội đã thực hiện chia lực lượng ra làm 10 hướng đi về các địa phương như Long Chẹng, Xẩm Thong, Pha Xay, Mường Pẹc, Mường Khùn, Mường Mộc, Thà Thôm, Noọng Hét, Phu Cút, Mường Khăm để tìm kiếm, cất bốc. Với tâm nguyện “cố gắng tìm kiếm vượt bậc bởi nhiều người thân của các liệt sỹ không còn có nhiều thời gian để chờ đợi”, trong mùa khô 2013 - 2014, Đội đã tìm kiếm được 88 mộ/91 mộ chỉ tiêu đề ra. Trong đó có 9 mộ có họ tên, quê quán (4 mộ biết họ tên, quê quán; 2 mộ có tên, không quê; 2 mộ có họ tên, không quê, 1 mộ có tên, quê). Đây là sự nỗ lực đáng khen của cán bộ chiến sỹ đội quy tập khi công tác tìm kiếm càng ngày càng khó khăn, vất vả hơn. Với kết quả đạt được đã nâng số phần mộ liệt sỹ được tìm thấy lên con số gần 12.000 mộ. Đối chiếu với danh sách bàn giao từ các đơn vị, sơ đồ mộ chí thì còn trên 1.000 phần mộ của quân tình nguyện, chuyên gia Việt Nam vẫn chưa được tìm thấy, hoặc chưa thể cất bốc.

Để có được kết quả trên thì sự giúp đỡ, tạo điều kiện của Quân khu 4, Ban công tác đặc biệt của tỉnh Nghệ An và các tỉnh của Lào là rất lớn. Trung tá Trần Văn Phương, Chính trị viên Đội Quy tập Hài cốt liệt sỹ, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh cho hay: Sau khi nhận được kế hoạch của cấp trên thì Đảng ủy, lãnh đạo, cán bộ chiến sỹ trong đội đặt quyết tâm cao để hoàn thành; đồng thời đề ra các phương án, biện pháp để thực hiện. Phải nói rằng, công tác quy tập đã và đang nhận được sự quan tâm giúp đỡ thiết thực từ các cấp ủy chính quyền nước bạn. Các địa phương thường xuyên họp ban công tác giao nhiệm vụ cho đơn vị giúp đỡ bộ đội quy tập Việt Nam. Nhiều huyện, bản đã cắt cử lực lượng dân quân để đi cùng, giúp đào đất, phát rừng, tìm kiếm. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, bạn Lào còn đảm bảo về công tác an ninh, tham gia xác minh nguồn tin khảo sát quy tập. Về phía đội quy tập thì tập trung lớn cho việc thu thập thông tin. Sau khi có nguồn tin, chiến sỹ cùng người dẫn đường xuống bản gặp cấp ủy chính quyền trao đổi và xác định thông tin về phần mộ (thời gian, người phát hiện, lý do phát hiện cũng như các đặc điểm nhận biết) để từ đó tiến hành tổ chức quy tập. Trong quá trình tổ chức, đơn vị đặt vấn đề với người biết nơi mai táng liệt sỹ để họ cùng đi.

Bên cạnh công tác quy tập, đội còn thực hiện nhiệm vụ xây dựng cơ sở, giúp bạn trong việc phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội tại mỗi nơi đóng quân. Từ việc xây dựng mô hình kinh tế đến tổ chức huấn luyện lực lượng dân quân. Người dân bị bệnh được khám, cấp thuốc, hướng dẫn ăn ở vệ sinh; được định hướng phát triển chăn nuôi, làm ruộng, làm rau năng suất, hiệu quả;...Việc giúp bạn này, không chỉ xuất phát từ nhiệm vụ cấp trên giao mà còn xuất phát từ tấm lòng của người dân Việt đối với người anh em Lào. Trong các cử chỉ, việc làm, lời nói của chiến sỹ ta đối với mỗi người dân Lào đều chứa đựng sự trân trọng, lễ phép và chuẩn mực nhưng không kém phần tình cảm, hòa đồng, cởi mở. Các chiến sỹ đã coi những người dân Lào như người thân trong gia đình mình để rồi cùng chia sẻ buồn vui, cùng ăn, cùng ở và cùng làm việc. Từ đó người dân Lào hiểu được bản chất anh bộ đội Cụ Hồ để từ đó sẵn sàng giúp đỡ, tạo điều kiện cho Đoàn hoàn thành nhiệm vụ. Mùa khô năm 2013-2014, Đội đã xây dựng được 2 mô hình kinh tế chăn nuôi trồng trọt cho bạn học tập ở huyện Noọng Hét và hậu cứ Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Xiêng Khoảng tại Thị xã Phôn Sa Vẳn. Cụ thể là: trợ giúp 8 con bò, 2 con lợn, 40 con vịt và xây dựng hệ thống chuồng trại, ao vườn mẫu. Tổng giá trị ngày công, vật nuôi, cây trồng trên 100 triệu đồng.

Trung tá Phùng Ngọc Phương, Đội trưởng Đội tìm kiếm quy tập hài cốt liệt sỹ cho hay: Công tác tìm kiếm quy tập chỉ có thể bắt đầu từ tháng 10 năm nay kéo dài đến tháng 4 năm sau. Những tháng còn lại là mùa mưa, công việc đào bới không thể tiến hành. Trong mùa mưa, một phần lực lượng của đội tại Lào sẽ tập trung vào nhiệm vụ đi nắm thông tin cơ sở, tìm kiếm người biết thông tin về mộ - một nhiệm vụ không kém phần vất vả, nguy hiểm khi đường giao thông ở nước bạn còn rất kém, địa hình đồi núi thường xuyên xảy ra lở đất, trơn trượt; đi vận động những đối tượng trước đây, hoặc hiện vẫn còn tham gia lực lượng phỉ chống phá cách mạng nước bạn...

Khó khăn hiện nay là hầu hết phần mộ các liệt sỹ ở địa hình thuận lợi đều đã được quy tập, những phần mộ còn lại nằm ở vùng núi cao, rừng sâu, sông suối nhiều hết sức hiểm trở. Các bản có nghĩa trang ở gần thì nguồn tin cũng không còn nhiều. Trong khi sự khắc nghiệt của thời tiết, thời gian, cộng thêm quá trình canh tác làm nương rẫy của bà con đã làm cho nhiều phần mộ bị lún sụt, rửa trôi, san bằng hoặc mất đi các dấu hiệu nhận biết. Nhiều nơi, người dẫn đường, cựu chiến binh Việt Nam, già làng trưởng bản cũng không thể hình dung ra vị trí cũ. Cũng vì thế, người dân cũng không dám chắc chắn thông tin và ngại cung cấp cho đoàn quy tập. Điều này bắt buộc đoàn phải thường xuyên phối hợp với bạn làm công tác tư tưởng, động viên người dân. Nhiều địa điểm do người dân báo có khi rộng đến 1.000m2, để khảo sát cần nhiều công sức, trong khi lực lượng của đoàn khá mỏng. Bên cạnh đó, ở nhiều vùng, vẫn có phỉ hoạt động, sẵn sàng bắn vào lực lượng tìm kiếm.

Khó khăn là vậy nhưng các cán bộ chiến sỹ Đội quy tập khi được hỏi không có ai nề hà vất vả. Mỗi cán bộ, chiến sỹ Đoàn Quy tập trước đây, hôm nay ai cũng như ai, một lòng thành tâm, chan chứa ân nghĩa với các bác, các anh - những người đã ngã xuống cho sự trường tồn của hai dân tộc. Trung úy Nguyễn Văn Nam, chiến sỹ Đội Quy tập hài cốt liệt sỹ, tâm tình: “Các bác, các anh đã ngã xuống vì độc lập tự do của dân tộc, vì hữu nghị hai dân tộc anh em đời đời bền chặt. Là thế hệ cháu con, mình phải có trách nhiệm, nêu cao quyết tâm để đưa ông cha mình về đất Mẹ. Đó là trách nhiệm, nghĩa vụ và đạo lý”... Từng có dịp đi theo các anh trong những mùa quy tập, tìm kiếm trước, chúng tôi đã thấy rõ, hiểu thêm về công việc thiêng liêng mà các anh đang làm. Tay không nỡ cuốc mạnh, xẻng không nỡ ấn sâu, chiến sỹ trong đoàn nhẹ nhàng gạt từng lớp đá, nhặt từng nắm hạt đất tơi. Họ tìm kiếm trên cơ sở kinh nghiệm làm công tác quy tập, cơ sở khoa học là căn cứ hướng tấn công, hang trú ẩn của bộ đội ta để tìm. Bên cạnh đó là tích cực làm công tác dân vận để lấy thông tin phần mộ từ lực lượng phỉ ra hàng.

Mùa khô 2014 - 2015 sắp đến, các cán bộ, chiến sỹ Đội Quy tập hài cốt liệt sỹ hiện đã và đang ra sức tìm kiếm thông tin quy tập và thực hiện các nhiệm vụ mà cấp trên giao phó, thực hiện nhiệm vụ từ trái tim. Trên khuôn mặt các anh, chúng tôi đã thấy những giọt mồ hôi, thấy cả những giọt nước mắt “tự trách” khi biết ông cha mình nằm đó mà vẫn chưa có cách nào đưa về, lực bất tòng tâm... Những tiếng gọi của ông cha từ hang Nà Xay (huyện Muang Kham), hang Noong Thặng (huyện Phou Kout), hang Việt Nam ở dãy núi Pù Bia, khu vực Nặm Ngừm ngập nước vẫn không ngừng thúc dục các cán bộ chiến sỹ Đội Quy tập vững bước lên đường.

Thanh Sơn - Đô Thắng