Cần chiến lược dài hơi

(Baonghean) - An toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP) luôn là vấn đề “nóng”. Nóng vì thường xuyên xảy ra các vụ ngộ độc thực phẩm hoặc làm chết người hoặc gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe người tiêu dùng. Gay cấn là vì cho đến nay việc ngăn chặn thực phẩm không bảo đảm an toàn vệ sinh vẫn chưa đạt hiệu quả như mong muốn.

Trên địa bàn cả nước, hằng ngày, hằng giờ các loại thực phẩm bẩn, kém chất lượng vẫn “âm thầm” thâm nhập thị trường và có mặt trong các bữa ăn của các gia đình, bếp ăn tập thể, nhà hàng, khách sạn, gánh hàng rong… Nghĩa là lan tràn ở mọi nơi, mọi lúc. Có những loại thực phẩm bẩn gây phản ứng tức thì cho người sử dụng. Có những loại thì tích tụ lại trong cơ thể người để tới một lúc nào đó phát tác thành những căn bệnh nan y hoặc có thể gây các dị tật, dị dạng cho thế hệ mai sau.

Nguy hiểm là vậy, nhưng khả năng chống đỡ của người tiêu dùng cũng như của các cơ quan chức năng trước làn sóng thực phẩm bẩn hầu như không mấy hiệu quả. Như trên đã nói, thực phẩm bẩn, kém chất lượng và cả những thứ đồ ăn, thức uống chứa chất độc hại xuất hiện ở khắp nơi. Nhất là ở vùng nông thôn.

Để xảy ra tình trạng nguy hiểm đó, không phải là chúng ta chưa có sự nhìn nhận cũng như sự quan tâm đầy đủ, đúng mức về vấn đề này. Ngược lại, chúng ta đã rất nỗ lực với nhiều hoạt động, biện pháp cụ thể từ tuyên truyền, vận động, khuyến cáo cho tới kiểm tra, kiểm soát và xử lý gắt gao, nghiêm khắc. Nhưng rồi vẫn chưa ngăn chặn được triệt để các loại thực phẩm kém chất lượng.

Nguyên nhân chủ yếu là do chúng ta không quản lý được nguồn gốc, chất lượng của các loại thực phẩm. Với các loại thực phẩm nhập khẩu thì còn thực hiện kiểm định ở các cửa khẩu đường bộ, đường thủy, đường không.

Còn với các loại thực phẩm sản xuất trong nước thì hầu như là bất khả kháng. Ngoài số ít những nhà máy, xí nghiệp, cơ sở chế biến thực phẩm có đăng ký chất lượng với các cơ quan quản lý, kiểm định chất lượng theo quy định của pháp luật, còn thì tất cả đều thả nổi.

Nhất là những loại thực phẩm tươi sống được đưa thẳng từ nơi nuôi trồng ra thị trường hay từ các cơ sở chế biến theo kiểu gia công truyền thống không theo một quy trình, quy chuẩn nào cả thì hoàn toàn phó mặc cho may rủi. Không ai kiểm soát được hết.

Lý do là, theo quy định hiện hành thì hàng hóa đưa vào chợ truyền thống, đặc biệt là mặt hàng hóa tươi sống bán đến tay người tiêu dùng ngay, không bắt buộc phải ghi nhãn hàng hóa, nguồn gốc xuất xứ. Ngay cả hàng hóa nhập chính ngạch đưa vào chợ bán lẻ cũng không cần trình các giấy tờ này. Quy định như vậy đồng nghĩa với việc, cứ đưa hàng được vào chợ bán lẻ là coi như hợp thức hóa được nguồn gốc, xuất xứ.

Nếu cơ quan chức năng có tổ chức kiểm tra tại chợ cũng không thể xử lý được. Do đó, để kiểm soát nguồn hàng vào chợ, chỉ có cách giám sát ở đầu nguồn như chợ đầu mối hoặc các cơ sở bán buôn. Nhưng điều đáng nói ở chỗ, nguồn hàng vào chợ phong phú, không ai có thể kiểm soát hết được. Người nào trồng rau, nuôi gà, làm bánh, kẹo… thì cũng đều có quyền mang ra chợ bán.

Như vậy thì làm sao mà kiểm soát được nguồn gốc, xuất xứ của thực phẩm. Mà đã không kiểm soát được nguồn gốc, xuất xứ thì không thể bảo đảm được ATVSTP.

Vì thế, cứ như hiện nay thì việc bảo đảm ATVSTP luôn ở thế bị động. Chạy theo việc đã rồi. Nghĩa là chỉ làm được cái việc kiểm tra, thu hồi các loại thực phẩm kém chất lượng bày bán trên thị trường mà không làm được phần việc rất quan trọng là ngăn chặn từ đầu nguồn, không để thực phẩm mất an toàn thâm nhập thị trường.

Cho nên, để bảo đảm ATVSTP bên cạnh các biện pháp đang thực hiện thì cần có một chiến lược dài hơi là phải quy hoạch để có được một nền sản xuất tốt, cụ thể là về mặt hàng thực phẩm thì phải áp dụng cơ chế truy xuất nguồn gốc, chứng nhận xuất xứ rõ ràng để khi vào chợ, cơ quan chức năng có thể dễ dàng phân biệt được hàng nào đảm bảo, hàng nào là lậu, không rõ nguồn gốc xuất xứ.

Đồng thời, bản thân người tiêu dùng cũng dễ dàng phân biệt chủng loại, chất lượng hàng hóa để “nói không” với hàng không đảm bảo về nguồn gốc, chất lượng. Chưa làm được việc đó thì chưa thể có ATVSTP như mong muốn.

Duy Hương