Thế giới 7 tỉ người và trách nhiệm của mỗi chúng ta

"Thế giới 7 tỉ người" được Quỹ dân số Liên hợp quốc chọn là thông điệp của Ngày dân số thế giới năm nay. Theo ước tính, vào tháng 10/2011, dân số trái đất sẽđạt 7 tỷ người, đánh dấu một mốc quan trọng trong quá trình phát triển của loài người, mở ra cơ hội lớn nhưng cũng là thách thức không nhỏ.

Kỷ niệm Ngày Dân số thế giới hàng năm là dịp mỗi quốc gia và cả nhân loại nhìn lại những nỗ lực của mình trong việc kiểm soát sự phát triển dân số, từđó tiếp tục đề xuất các chính sách, giải pháp hữu hiệu để thực hiện ngày càng tốt hơn mục tiêu dân số và phát triển trong chiến lược kinh tế - xã hội của từng quốc gia và cả nhân loại.

Với tốc độ tăng trưởng hiện tại, mỗi năm, dân số thế giới tăng thêm 78 triệu người. Đi liền với đó là khoảng cách giàu - nghèo ngày càng gia tăng. Cùng với bùng nổ dân số, các nước nghèo luôn phải đối mặt với vấn đề mất an ninh lương thực, thiếu nước, thiên tai...Trong khi đó, các nước giàu, các nước có thu nhập trung bình lại đang đối mặt với vấn đề tỷ lệ sinh thấp, suy giảm và già hóa dân số.

Việt Nam là quốc gia có tốc độ phát triển dân số khá nhanh. Theo kết quả cuộc tổng điều tra dân số năm 2009, tính đến ngày 1/4/2009, dân số Việt Nam là 85,79 triệu người, trong đó dân số nam chiếm 49,5%. Việt Nam là nước đông dân thứ ba trong khu vực Đông Nam Á và đứng thứ 13 trong số những nước đông dân nhất trên thế giới. Trong 10 năm qua, dân số cả nước đã tăng thêm 9,47 triệu người. Nghệ An là tỉnh có quy mô dân số lớn thứ tư trong cả nước với hơn 3 triệu người (sau Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội và Thanh Hóa), mật độ dân số cao: 177 người/km2 (gấp 4 -5 lần so với mật độ chuẩn)

Thời gian qua, với sự quan tâm của lãnh đạo, chỉđạo và đầu tư nguồn lực của Đảng và Nhà nước, của các cấp ủy Đảng, chính quyền, sự tham gia có trách nhiệm của các cấp, các ngành và sự hưởng ứng tích cực của mọi tầng lớp nhân dân, chương trình Dân số - Kế hoạch hoá gia đình (DS-KHHGĐ) đã đạt được những kết quả rất khả quan. Theo đó, mức sinh đã giảm mạnh và đã được duy trì ở mức thay thế; Số con trung bình của một phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻđã giảm từ 2,11 con (2005) xuống còn 2 con (2010).

Nhờ những nỗ lực trên, chất lượng dân số của nước ta vì vậy cũng từng bước được nâng lên. Theo thống kê năm 2009, tuổi thọ bình quân của người dân Việt Nam đã đạt 72,8 tuổi, tăng 4,3 tuổi so năm 1999; việc học hành cũng được chú trọng hơn, số năm đi học trung bình của cả nước đã đạt 9,6 năm. Tổng sản phẩm quốc dân bình quân đầu người đã tăng hơn 2 lần. Chỉ số phát triển con người (HDI) của Việt Nam tăng từ 0,690 điểm (2000) lên 0,725 điểm (2009).

Tuy vậy, công tác DS - KHHGĐở nước ta nói chung và Nghệ An nói riêng đang phải đối mặt với không ít thách thức. Mức sinh còn biến động khó lường, do quan niệm muốn có đông con và phải có con trai trong một bộ phận nhân dân còn rất phổ biến và nặng nề. Mặt khác, việc mất cân bằng giới tính khi sinh cũng đang ở mức cao. Chất lượng dân số tuy đã được cải thiện nhưng vẫn ở mức thấp; xếp hạng chỉ số phát triển con người của Việt Nam là 116 và không đổi so với 182 nước tham gia xếp hạng. Thanh niên, vị thành niên còn nhiều hạn chế kiến thức về hôn nhân, chăm sóc SKSS, tảo hôn, nạo phá thai có chiều hướng gia tăng. Dân số Việt Nam đang già đi rất nhanh, do quan hệ của tỷ suất sinh, tỷ suất chết giảm và tuổi thọ trung bình ngày càng cao, gây áp lực mạnh đến việc đảm bảo an sinh xã hội, công tác chăm sóc sức khỏe người cao tuổi...Đội ngũ cán bộ làm công tác DS-KHHGĐ biến động lớn, đặc biệt là tuyến huyện, xã; Cán bộ làm công tác DS-KHHGĐ các cấp còn hạn chế về năng lực chuyên môn...

Ngày Dân số thế giới năm 2011 sẽ tập trung vào các vấn đề dân số quan trọng trong bối cảnh thế giới đang xây dựng các chương trình và kế hoạch phát triển tổng thể và tìm kiếm các giải pháp phù hợp, trên cơ sở Thông điệp toàn cầu "Thế giới 7 tỷ người" với các nội dung: Giảm đói nghèo và bất bình đẳng; Tăng cường quyền năng của phụ nữ và trẻ em gái; Nâng cao vai trò của thanh niên; Đảm bảo rằng mỗi trẻ em sinh ra đều được an toàn, được chăm sóc chu đáo; Quan tâm bảo vệ và chăm sóc sức khỏe; Từng bước đối mặt với thực trạng già hoá dân số và đô thị hóa...

Để tiếp tục phát huy những thành tựu, kết quảđã đạt được, khắc phục những khó khăn thách thức của công tác DS-KHHGĐ, hướng tới Kỷ niệm 50 năm Truyền thống công tác DS-KHHGĐ (26/12/1961-26/12/2011) và Tháng hành động quốc gia về dân số năm 2011, các cấp, ngành, các phương tiện thông tin đại chúng cần tuyên truyền mạnh mẽ, có hiệu quả về ý nghĩa, chủđề Ngày dân số thế giới, Tháng hành động quốc gia về dân số và Ngày dân số Việt Nam năm 2011, góp phần giáo dục nâng cao ý thức trách nhiệm của mỗi người về sự phát triển của đất nước.

Minh Quân