Già hóa dân số và những thách thức

(Baonghean.vn) Đồng chí Nguyễn Thị Hồng Hoa - Chi cục trưởng Chi cục Dân số/KHHGĐ tỉnh trao đổi về vấn đề "Già hóa dân số và những thách thức".

PV: Đồng chí có thể cho biết thực trạng già hóa dân số ở Nghệ An hiện nay? Nguyên nhân và nhữngảnh hưởng của nó đến sựphát triển kinh tế - xã hội của địa phương?

Đồng chí Nguyễn Thị Hồng Hoa:

Già hóa dân số là một hiện tượng mang tính toàn cầu. Đây là một hiện tượng bắt đầu xuất hiện trong thế kỷ XX và mức độ gia tăng trong thế kỷ XXI. Theo Liên Hợp quốc, một quốc gia có tỷ lệ người cao tuổi (NCT) tính từ 60 chiếm 10% trở lên hoặc NCT từ 65 chiếm 7% trở lên thì quốc gia đó được coi là dân số già. Hiện nay, tỷ lệ NCT của Việt Nam là 9,4%.

Hội thi Cán bộ chuyên trách dân số giỏi huyện Nghi Lộc Ảnh: T.H

Ở Nghệ An, theo số liệu thống kê, hiện nay, NCT 60+ chiếm 11,17%, còn nếu tính từ 65+ trở lên chiếm 7,3%, nghĩa là chỉ số này ở Nghệ An tỷ lệ người cao tuổi đã vượt mức bình quân cả nước. Nghệ An là một trong 7 tỉnh có tỷ lệ NCT cao hơn bình quân chung, số NCT trên 100 tuổi theo tổng điều tra dân số 2009 là trên 1.200 cụ.

Có nhiều nguyên nhân, nhưng nguyên nhân cơ bản nhất theo đánh giá của UNFPA thì già hóa dân số là do tuổi thọ bình quân ngày càng tăng, trong khi tỷ suất sinh và tỷ suất chết ngày càng giảm. Tỷ lệ NCT tăng chứng tỏ điều kiện chăm sóc sức khỏe NCT đã ngày càng được nâng cao.

Tốc độ già hóa dân số đang tăng nhanh, chúng ta phải đối mặt với khó khăn, thách thức. Trong khi các nước trên thế giới phần lớn chuyển sang cơ cấu dân số già khi nền kinh tế của họ đã phát triển, còn ở Việt Nam nói chung và Nghệ An nói riêng, thì vấn đề già hóa dân số mới thực sự được quan tâm một vài năm lại đây, cơ cấu dân số già đến sớm, trong khi nước ta vừa thoát nghèo và Nghệ An chúng ta vẫn là tỉnh nghèo phần lớn NCT đang sống chủ yếu ở nông thôn, làm nông nghiệp và nông dân, sống nương tựa vào con cháu... Tỷ lệ NCT thuộc diện hộ nghèo còn chiếm tỷ lệ không nhỏ.

Già hóa dân số tác động đến mọi mặt đời sống con người và xã hội, già hóa dân số sẽ ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế, tiết kiệm, đầu tư và tiêu dùng, thị trường lao động, lương hưu, thuế, và chuyển giao thế hệ (chi phí chăm sóc y tế cho 1người già gấp 8 lần chi phí chăm sóc trẻ em). Trong lĩnh vực xã hội, già hóa dân số sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe và vấn đề chăm sóc sức khỏe, cơ cấu gia đình và sắp xếp cuộc sống, nhà ở di cư và các vấn đề an sinh xã hội khác nhằm đáp ứng nhu cầu của nhóm dân số NCT được coi là nhóm thiệt thòi và dễ bị tổn thương nhất. Thách thức lớn nhất cho Nghệ An là hiện nay hệ thống y tế chăm sóc sức khỏe choNCT chưa có viện lão khoa hay trung tâm lão khoa nào.

PV: Với chức năng nhiệm vụ của mình, Chi cục Dân số đã có những chương trình nào để quan tâm, chăm sóc cho đối tượng NCT?

Đồng chí Nguyễn Thị Hồng Hoa:

Trong lĩnh vực dân số, thời gian qua, Chi cục DS/KHHGĐ đã phối hợp với các sở, ban, ngành liên quan tham mưu cho Ban Thường vụ Tỉnh ủy Nghị quyết số 20 và Chương trình hành động số 453/CTHĐ-UBND - VX ngày 12/11/2009 của UBND tỉnh, trong đó đưa ra định hướng quan tâm chăm sóc NCT cả về đời sống vật chất lẫn tinh thần, phát huy NCT trong việc vận động, nhắc nhở con cháu thực hiện chính sách DS/KHHGĐ; thực tế, nhiều đơn vị đã quan tâm thực hiện tốt nội dung này, như lồng ghép trong chiến dịch,... khám và cấp thuốc cho NCT trên địa bàn. Tuy nhiên, để có những chủ trương, chính sách và giải pháp thật sự đồng bộ, thực thi có hiệu quả trong chính sách NCT phù hợp với nhu cầu thực tế NCT hiện nay, thì chúng ta còn thiếu và chưa thật sự rõ nét.

Hiện nay, ngành Dân số đang tập trung xây dựng Đề án "Mô hình tư vấn và chăm sóc NCT dựa vào cộng đồng", đề án này nằm trong khuôn khổ dự án của Tổng cục DS/KHHGĐ với mục tiêu là góp phần nâng cao chất lượng dân số, hiện nay, chúng tôi đang tiến hành khảo sát thực trạng để có các số liệu cụ thể đầu vào và chuẩn bị cho việc tổ chức hội thảo xây dựng đề án, dự kiến trước mắt trong năm 2011 sẽ tiến hành triển khai tại địa bàn 3 huyện...

P.V: Để phục vụ công tác chăm sóc NCT trong thời điểm hiện nay, theo đồng chí cần có những phương án cụ thể nào?

Đồng chí Nguyễn Thị Hồng Hoa: Để phục vụ công tác chăm sóc NCT, theo tôi, cần tập trung các vấn đề sau:

Thứ nhất, các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể cần công tác tuyên truyền, vận động nâng cao nhận thức cho mọi người về thực trạng và trách nhiệm trong việc thực hiện các chính sách cho NCT; các địa phương tạo điều kiện thuận lợi để cho Đề án "Mô hình NCT Nghệ An" được triển khai có hiệu quả.

Thứ hai, trên cơ sở Chương trình hành động quốc gia của Chính phủ, tỉnh cần có một chương trình kế hoạch dài hạn, chủ động với vấn đề già hóa dân số ở Nghệ An.

Cần xây dựng chính sách xã hội hóa công tác chăm sóc sức khỏe NCT, phát huy trí tuệ, bản sắc của NCT trong các hoạt động cộng đồng xã hội, để NCT "sống khỏe, sống có ích".

Chính sách chăm sóc phụng dưỡng NCT theo các nhóm tuổi đặc thù riêng; xây dựng, ban hành chính sách khám chữa bệnh miễn phí cho NCT để đảm bảo tính khả thi cao, chính sách có thể xây dựng theo từng giai đoạn, theo từng nhóm đối tượng ưu tiên.

Xã hội hóa việc huy động nguồn lực đầu tư xây dựng các mô hình chăm sóc NCT bán công hoặc dân lập, mô hình chăm sóc NCT tại nhà để huy động sự tham gia đóng góp của cộng đồng.

P.V:Xin cảm ơn đồng chí

P.V (Thực hiện)