Bài 1: Gia tăng đột biến và mất cân bằng giới tính

(Baonghean) - Dân số Nghệ An hiện đang đứng trước những thách thức: gia tăng một cách đột biến, tỷ lệ sinh con thứ ba trở lên tăng cao, mất cân bằng giới tính ở mức báo động. Điều này đang gây ra nhiều hệ lụy cho các vấn đề KT-XH, nhưđói nghèo, bệnh tật, thất học, cản trở quá trình CNH-HĐH đất nước.

Thực trạng báo động...

Là một tỉnh có dân số lớn với hơn 3,1 triệu người, tỷ lệ phát triển dân số hiện nay xấp xỉ 1,13%. Mặc dù hoạt động DS-KHHGĐđược triển khai tích cực, đồng bộ, tuy nhiên Nghệ An vẫn đang đối mặt với những thách thức không nhỏ. Trong vòng 2 năm trở lại đây, tỷ lệ sinh có xu hướng tăng mạnh trên địa bàn toàn tỉnh, đặc biệt, 3 tháng đầu năm 2012, số người sinh con và sinh con thứ ba trở lên tăng bất thường.

Theo số liệu thống kê của Chi cục Dân số tỉnh, 3 tháng đầu năm 2012 tổng số trẻ sinh ra là 12.065 trẻ, tăng 18,2% so với cùng kỳ năm 2011; 19/20 huyện, thành, thị có số trẻ sinh ra tăng so với cùng kỳ năm 2011. Trong đó, số trẻ sinh ra là con thứ ba trở lên 1.877 trẻ, tăng 28,8% so với cùng kỳ năm 2011; một số huyện có số trẻ là con thứ ba tăng cao như: Quỳnh Lưu (304 trẻ), Diễn Châu (209 trẻ), Yên Thành (250 trẻ), Nghi Lộc (181 trẻ), Thanh Chương (139 trẻ), Đô Lương (153 trẻ)... Hiện nay, tỉnh ta có quy mô dân số lớn, đứng thứ 4 cả nước, nằm trong tốp 10 tỉnh có mức sinh cao; tổng tỷ suất sinh đạt 2,5 con. Trong khi đó số phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻở tỉnh ta đang chiếm tỷ lệ cao; vấn đề biến động dân số ngày càng phức tạp; công tác dân số vùng đặc thù; chất lượng dân số vẫn còn thấp. Đặc biệt, một số vấn đề "nóng" nảy sinh như: Tình trạng mất cân bằng giới tính (123 bé trai /100 bé gái) và già hóa dân số (trên 11,17%); kết quả xây dựng mô hình phường, xã không có người sinh con thứ ba trở lên ngày càng giảm...

Tuyên truyền chính sách dân sốở làng chài Lam Giang (Thanh Giang - Thanh Chương)

Đặc biệt, hiện nay, vấn đềđảng viên vi phạm dân sốđang ở mức báo động. Ở nhiều địa phương tình trạng cán bộ, đảng viên "xé rào", "lách luật" sinh thêm con hiện đang "nổi cộm" như: Thanh Chương, năm 2011, toàn huyện có 514 trường hợp vi phạm chính sách Dân số/KHHGĐ thì có đến 48 cán bộ, công nhân viên chức, đảng viên sinh con thứ ba; ởĐô Lương, trong năm 2011 có 595 trường hợp sinh con thứ ba thì có đến 17 đảng viên, 12 cán bộ công chức vi phạm, huyện đã xử lý hành chính trên 90% số cán bộ, đảng viên vi phạm; thuyên chuyển công tác 2 cán bộ công chức vi phạm... Theo số liệu dựước, số lượng đảng viên, cán bộ, công chức vi phạm chính sách dân số trong năm 2012 sẽ gia tăng đột biến so với năm 2011.

Những vấn đềđặt ra...

Từ thực tiễn công tác dân sốđể thấy, nhận thức của người dân về việc sinh đẻ có kế hoạch còn nhiều hạn chế; tư tưởng định kiến giới, trọng nam khinh nữđã ăn sâu vào tiềm thức, quan niệm sống của mỗi người, mỗi nhà. Bên cạnh đó, một số cấp ủy đảng, chính quyền ở cơ sở chưa thực sự quan tâm lãnh đạo, chỉđạo thực hiện chính sách Dân số- KHHGĐ; công tác kiểm tra, giám sát thực hiện chủ trương, Nghị quyết của Bộ Chính trị, NQ 20 của Tỉnh ủy về công tác dân số chưa được quan tâm thường xuyên; nhận thức của một số cán bộ, đảng viên, công chức về các quy định của Đảng, Nhà nước về dân số chưa đúng, chưa đầy đủ; việc phát hiện, xử lý chưa kịp thời... ảnh hưởng không tốt đến tư tưởng người dân, cũng là những nguyên nhân làm gia tăng số người sinh con thứ ba trên địa bàn.

Việc đầu tư cho hoạt động DS/KHHGĐ còn eo hẹp, chính sách khen thưởng cho các đơn vị, địa phương làm tốt công tác dân số chưa thỏa đáng dẫn đến khó động viên, khích lệ phong trào. Hiện nay, mức đầu tư cho dân sốở tỉnh ta mới chỉđạt 0,4 USD/người/năm (mức tổi thiểu cả nước 0,6 USD/người/năm). Đặc biệt, lực lượng cộng tác viên dân sốở cơ sở, những người trong quá trình thực hiện nhiệm vụ luôn đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng để tuyên truyền vận động nhân dân, nhưng chếđộ phụ cấp hết sức khiêm tốn, cuộc sống bấp bênh. Việc chậm tuyển dụng cán bộ chuyên trách dân số xã thành viên chức y tếđã tạo tâm lý chán nản, thiếu tập trung trong công việc và đã có không ít người bỏ cuộc.

Thực tế cho thấy, các hình thức xử phạt người vi phạm chính sách DS/KHHGĐở nhiều nơi còn mang tính hình thức chưa đúng quy định. Một sốđịa phương chưa đưa việc xử lý vi phạm chính sách DS/ KHHGĐ vào hương ước thôn, làng hoặc nếu đưa thì nội dung còn sơ sài nên chưa tạo được áp lực dư luận với người vi phạm chính sách dân số. Một sốđịa phương thiếu quan tâm, đầu tư cho công tác dân số. Sự phối hợp giữa các ngành, đoàn thể trong thực hiện công tác dân số chưa chặt chẽ, đồng bộ. Cùng với đó là chếđộ an sinh chưa bảo đảm, tình trạng lựa chọn giới tính dễ dàng... là những nguyên nhân khiến tỷ lệ sinh con thứ ba trở lên và tình trạng mất cân bằng giới tính đang ở mức báo động.

Thực trạng gia tăng dân số trở lại, đặc biệt là hiện tượng sinh con thứ ba tăng đột biến cần phải được kiểm soát và ngăn chặn kịp thời. Nếu không đó sẽ là lực cản không nhỏ cho quá trình phát triển KT-XH. Để kịp thời khắc phục tình trạng trên cần phải thực thi hữu hiệu đồng bộ nhiều giải pháp...

(Còn nữa)

Duy Nam