Bao giờ hết nỗi lo thiếu vắc-xin?
(Baonghean) - Chấp nhận chờ đợi hoặc đưa con đi tiêm dịch vụ là giải pháp mà các bậc phụ huynh buộc phải lựa chọn trước tình trạng khan hiếm vắc-xin 5 trong 1 và viêm não Nhật Bản (VNNB) như hiện nay…
Chị Nguyễn Bích Huệ ở khối 3, phường Cửa Nam có cô con gái năm nay lên 4 đã tiêm vắc-xin viêm não Nhật Bản mũi 1, mũi 2, mũi 3 chờ mãi không có thuốc nên đợt vừa rồi chị đem con đến trạm y tế phường để đăng ký tiêm nhắc lại với giá dịch vụ 100 nghìn đồng/mũi. “Họ bảo chưa có thuốc, phải chờ, nhưng vì lo lắng nên tôi đăng ký tiêm dịch vụ cho yên tâm”, chị Huệ nói. Ông Thái Sỹ Thân, chuyên trách về chương trình tiêm chủng mở rộng Trung tâm Y tế Dự phòng tỉnh cho biết: Lượng vắc-xin trong Chương trình tiêm chủng mở rộng hoàn toàn được cấp miễn phí, trung tâm y tế dự phòng các huyện, thành, thị có trách nhiệm phân bổ về các trạm y tế phường, xã. Tuy nhiên, do khó khăn chung về vắc-xin VNNB trong năm 2012 mà Nghệ An chỉ được cấp 193.700 ml/454.370 ml dự kiến và chưa có bơm kim tiêm để triển khai các mũi tiêm có liều 1ml dành cho trẻ. Số vắc-xin này mới lấy về và hiện vẫn đang tạm lưu trữ trong kho, vì nếu triển khai sẽ có nhiều đối tượng không được tiêm. Trung tâm Y tế Dự phòng đã gửi công văn tới văn phòng tiêm chủng mở rộng miền Bắc xin hướng dẫn cụ thể về thứ tự ưu tiên cho các đối tượng tiêm chủng vắc-xin VNNB hoặc khuyến cáo đối tượng nào phải tự túc vắc-xin, bơm kim tiêm để tiêm dịch vụ.
Thực trạng này không phải năm nay mới xảy ra mà hầu như năm nào cũng thế, bởi số được cấp so với nhu cầu thực tế không đáng là bao. Như năm 2011 cần khoảng 251.705 ml vắc-xin VNNB nhưng chỉ được cấp 134.400 liều, bởi vậy phải giải quyết theo hướng ưu tiên cho trẻ nhỏ dưới 2 tuổi trước. Không chỉ vắc-xin VNNB mà vắc-xin tổng hợp 5 trong 1 (Bạch hầu – Ho gà – Uốn ván, viêm gan B và Hib) năm 2012 cũng rất thiếu so với đăng ký ban đầu. Ví dụ như Thành phố Vinh, theo đăng ký tháng 10 cần 1.350 ml vắc-xin 5 trong 1 nhưng chỉ được cấp 1.500 ml, Diễn Châu cần 1.700 ml nhưng chỉ được cấp 1.300 ml… huyện miền núi như Tương Dương trong tháng 8 dự trù 1.000 ml nhưng chỉ được cấp 900 ml...
Tiêm phòng sởi mũi 2 cho học sinh tiểu học xã Châu Quang (Quỳ Hợp)
Ảnh: Từ Thành
Qua tìm hiểu tại Thành phố Vinh, ông Lưu Văn Hưng- Khoa Kiểm soát dịch bệnh Trung tâm Y tế Dự phòng cho biết: “Nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu vắc-xin 5 trong 1 trong năm 2012 là do năm “con rồng” sinh đẻ nhiều nên tỷ lệ tăng dân số tự nhiên quá cao, bên cạnh đó là hiện tượng tăng dân số cơ học do lao động các địa phương khác đổ về sinh sống làm việc tại Thành phố Vinh ngày càng đông, vượt quá tính toán ban đầu của cán bộ chuyên trách các phường, xã, mà vắc-xin thường được cấp theo căn cứ kế hoạch dự trù đầu năm. Cụ thể, chỉ tiêu dự trù năm 2012 do các phường, xã trên địa bàn thành phố báo lên là 5.440 cháu, thực tế đến tháng 5, tháng 6 đã lên đến 6.120 cháu. Chúng tôi đã gửi công văn lên Trung tâm Y tế Dự phòng tỉnh xin được điều chỉnh nhưng vẫn chỉ được cấp theo dự trù số lượng đầu năm…”.
Xã Nghi Kim dự kiến năm 2012 có 198 trẻ được sinh ra, nhưng thực tế 9 tháng đầu năm con số này đã lên đến 260 cháu khiến nhu cầu thực tế về vắc-xin cao hơn dự kiến ban đầu, gây lúng túng cho cán bộ y tế địa phương. Chia sẻ về điều này, chị Thái Thị Vân- chuyên trách tiêm chủng xã Nghi Kim cho hay: “Sinh đẻ nhiều nên hầu như tháng nào cũng thiếu vắc-xin 5 trong 1, đặc biệt 2 tháng vừa qua thì thiếu trầm trọng. Cụ thể, tháng 10 dự trù 120 ml nhưng chỉ được cấp 65 ml, tháng 11 dự trù 150 ml nhưng chỉ được 50 ml. Ngoài ra, bơm kim tiêm phòng lao cũng không có nên phải đi mua bơm kim tiêm bên ngoài vừa khó tiêm vừa hao phí vắc-xin…". Trước thực trạng khan hiếm vắc-xin, Trung tâm Y tế Dự phòng Thành phố Vinh phải làm công văn hướng dẫn cho y tế phường, xã ưu tiên tiêm trả mũi cho trẻ tiêm mũi 2, mũi 3, còn trẻ tiêm mũi 1 chờ tiêm sau.
Theo ông Thái Khắc Thân- chuyên trách tiêm chủng Trung tâm Y tế Dự phòng tỉnh, một bất cập nữa là vắc-xin 5 trong 1 trên cấp không có hao phí nên không dịch được. Điều này gây khó bởi Nghệ An địa hình phức tạp, nhất là tại các huyện miền núi cao đường vào bản xa xôi nên tỷ lệ hao phí lớn, nhiều khi đi tiêm trong ngày mà tan hết đá trong bình thì coi như phải bỏ đi không dùng được nữa…”.
Giải quyết bài toán thiếu vắc-xin như thế nào hiện nay hoàn toàn chỉ dựa vào nguồn cung ứng của Trung ương. Để rút ngắn thời gian tiêm cho trẻ, hạn chế số lần tiêm, nhiều gia đình ở Nghệ An có điều kiện đã ra Hà Nội, hoặc dựa vào nguồn cung ứng vắc-xin trôi nổi trên thị trường để mua mũi vắc-xin 5 trong 1, VNNB cho trẻ. Một vấn đề khác đặt ra là kiểm soát chất lượng vắc-xin tiêm dịch vụ thế nào? Bởi theo ông Lê Hoàng Lĩnh- Phòng quản lý y dược tư nhân Sở Y tế thì: “Quản lý chất lượng vắc-xin trôi nổi trên thị trường là rất khó. Hiện nay, Sở chỉ mới cấp phép kinh doanh vắc-xin cho 2 đơn vị là Công ty Đông Âu và Công ty Việt An”.
Ly - Hà