Bách bộ mát phổi, trị ho

Cây bách bộ còn gọi là dây ba mươi, là loại cây leo dài 5-8m, thân nhỏ, nhẵn, lá mọc đối có cuống hình trái tim, hoa mọc ở kẽ lá, màu vàng, đỏ.

·

Quả nang có 4 hạt, rễ củ gồm 10-30 củ có khi tới 100 củ, dài 15-20cm, đường kính 1,5-2cm, màu trắng vàng, vị ngọt sau rất đắng. Bách bộ mọc hoang ở khắp nơi: Hà Nam, Hà Tây, Hòa Bình, Thái Nguyên, Bắc Cạn... Bộ phận dùng làm thuốc là củ (rễ).

Ngoài các chất như glucid 2,8%, lipid 0,8%, protid 9%, các acid hữu cơ, người ta còn lấy trong rễ bách bộ nhiều chất ancolit, chủ yếu là chất S temonin.

S temonin có tác dụng ức chế phản xạ ho, sát khuẩn ở ruột già, kháng sinh đối với vi khuẩn bệnh lỵ, bệnh phó thương hàn, sát khuẩn, chữa giun, trừ rệp. Uống cao nước bách bộ với liều 3 thìa cà phê một lần để tẩy giun.

Các bài thuốc có vị bách bộ

Trị các chứng ho lâu ngày

Bài 1: Bách bộ 12g, tử uyển 12g, kinh giới 10g, cát cánh 10g, bạch tiền 10g, trần bì 8g, cam thảo 4g. Sắc uống sáng, tối sau khi ăn 45-60 phút.

Bài 2: Bách bộ 12g, tang bạch bì 10g, thiên môn 10g, mạch môn 10g, xuyên bối mẫu 10g, tỳ bà điệp 8g, ngũ vị tử 8g, tử uyển 12g. Sắc uống sau khi ăn 45-60 phút.

Trị ho đột ngột: Rễ bách bộ ngâm rượu, mỗi lần uống một chén con, ngày uống sau khi ăn 45-60 phút.

Hoặc gừng sống, bách bộ, lượng bằng nhau sắc uống.

Hoặc bách bộ tẩm mật sắc uống.

Trẻ ho do bị lạnh: Bách bộ sao 30g, ma hoàng bỏ đốt 30g, hạnh nhân bỏ vỏ và đầu nhọn, sao, nghiền nhỏ sắc lấy nước hòa với 2 vị thuốc trên, nghiền nhuyễn viên bằng hạt bồ kết, mỗi lần uống 2-3 viên với nước ấm.

Trị ho lâu năm (10-20 năm): Bách bộ 1.000g, giã nát lấy nước sắc đặc như mạch nha. Ngày uống 3 lần, mỗi lần một thìa cà phê.

Trị côn trùng vào tai: Bách bộ nghiền hòa với dầu thực vật (dầu ăn) rồi đắp trên nắp tai (nhĩ môn).

Rượu bách bộ trị ho: Thái bách bộ thành miếng, sao, cho vào túi, ngâm rượu 15 ngày. Uống hằng ngày mỗi lần một ly con sau bữa ăn.

Trị giun: Bách bộ 12g, sắc uống vào sáng sớm lúc đói, uống liền 5 buổi sáng. Sau đó uống thuốc tẩy.

Trị giun kim: Bách bộ tươi 40g (khô thì 20g), sắc nước còn 30ml. Thụt vào hậu môn, giữ nước thuốc 20 phút. Ngày làm một lần, làm liền 10 ngày thì hết giun kim.

Diệt ruồi: nước sắc bách bộ cho thêm ít đường vào, ruồi ăn chết tới 60%.

Đốt bách bộ lấy khói xua hết ruồi muỗi, bọ chó, rận.

Bột bách bộ rắc vào hố phân để diệt dòi.

Theo Sức khỏe & đời sống - NT