Kỳ 1: Trách nhiệm thuộc về chính quyền cơ sở

(Baonghean) - Thời gian qua, các cấp chính quyền trên địa bàn tỉnh ta đã cơ bản giải quyết, xử lý kịp thời đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân, góp phần giữ ổn định tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Tuy nhiên, công tác giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo vẫn còn bất cập; tính chất các vụ việc khiếu nại, tố cáo tiềm ẩn sự phức tạp, cá biệt vẫn có hiện tượng kéo dài, vượt cấp, đơn thư chuyển lòng vòng… làm lãng phí thời gian, công sức của các cơ quan nhà nước, cũng như người đi khiếu nại, tố cáo.

Sự việc “Chợ Nhà Đỉn” (TP.Vinh) mà báo Nghệ An phản ánh vừa qua là một trong nhiều vụ việc do chính quyền cấp cơ sở thiếu sâu sát, thiếu trách nhiệm trong việc thực thi nhiệm vụ của mình dẫn đến người dân bức xúc kéo đông người đi khiếu nại, gửi đơn thư khiếu kiện vượt cấp. Cho dù trước đây, việc hình thành chợ Nhà Đỉn là để tạo công ăn việc làm cho một số hộ dân sau khi bị thu hồi đất sản xuất; một số tiểu thương đã đóng góp tiền để xây dựng chợ Nhà Đỉn, nhưng khi lập báo cáo lên thành phố, phường Hưng Dũng lại khẳng định: “Năm 2004, phường đầu tư xây dựng các ki ốt và mặt bằng kinh doanh trong chợ. Tài sản trên đất là tài sản của phường Hưng Dũng, do UBND phường xây dựng”... Khi người dân thắc mắc thì lãnh đạo phường trả lời vòng vo. Bất bình trước thái độ này, các tiểu thương đã viết đơn và nhiều lần kéo đông người lên thành ủy, UBND Thành phố Vinh và cả UBND tỉnh để kiến nghị… Cuối tháng 6/2013, UBND TP.Vinh đã chỉ đạo phường Hưng Dũng tổ chức họp dân, làm lại báo cáo…

Ông Trương Xuân Tý- Chánh thanh tra TP Vinh cho biết: Đơn thư phản ánh, khiếu kiện, tố cáo của công dân ở TP.Vinh năm sau thường tăng nhiều hơn năm trước. Các loại đơn thư liên quan chủ yếu đến lĩnh vực đất đai, bồi thường giải phóng mặt bằng… Có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc người dân gửi đơn thư vượt cấp, trong đó có nguyên nhân do cán bộ cơ sở thiếu năng lực, trình độ để phân tích cho dân hiểu về các lĩnh vực mà người dân khiếu kiện, khiếu nại dẫn đến sự việc không giải quyết được dứt điểm từ cơ sở.

Theo thống kê sơ bộ, trong 6 tháng đầu năm 2013, các cơ quan hành chính nhà nước các cấp trên địa bàn toàn tỉnh đã tiếp 2.771 lượt công dân đến khiếu nại, tố cáo và kiến nghị, phản ánh, tăng 4% so với cùng kỳ năm 2012. Còn ở TP Vinh, một trong những địa bàn có nhiều đơn thư, trong 6 tháng đầu năm, đã nhận được trên 1.054 đơn thư khiếu nại, có nhiều đơn thư của công dân gửi sai thẩm quyền (vượt cấp) được các ban, ngành chuyển lại để thành phố xử lý.

Tại nhiều địa phương, mỗi khi người dân có đơn thư phản ánh về những hiện tượng tiêu cực xảy ra tại cơ sở, cán bộ lãnh đạo nơi đó thường tìm cách đùn đẩy, né tránh không giải quyết hoặc giải quyết qua loa.

Đồng chí Võ Viết Thanh - Ủy viên Ban Thường vụ, Chủ nhiệm UBKT tỉnh ủy cho biết: Có những vụ việc do cơ sở giải quyết không đến nơi đến chốn, phương pháp giải quyết chưa nhuần nhuyễn, khi có kết luận thì xử lý chậm, dẫn đến người dân bức xúc tiếp tục khiếu nại, tố cáo, chỉ đến khi các đoàn công tác của tỉnh vào cuộc thì mới giải quyết dứt điểm.

Trên thực tế, có những việc làm sai trái, các cấp chính quyền cơ sở nể nang, bao che lẫn nhau, người dân phát hiện, phản ánh, gửi đơn thư đến các cấp, nhưng vẫn không được giải quyết, họ buộc phải nhờ đến cơ quan báo chí vào cuộc. Khi sự thật được phơi bày, trước sức ép của dư luận, các cấp, ngành mới vào cuộc xử lý như vi phạm thực hiện chi trả chế độ chính sách các đối tượng ở xã Thanh Chi, xã Cát Văn (Thanh Chương), ở huyện Nghi Lộc…

Ông Nguyễn Chí Nhâm - Chánh thanh tra tỉnh cho biết: Khi một địa bàn nào đó có vấn đề dẫn đến có đơn thư khiếu nại, khiếu kiện, nếu người đứng đầu chính quyền cơ sở và cả hệ thống chính trị tại địa bàn đó vào cuộc, tập trung giải quyết trúng, và triệt để thì sẽ hạn chế được tình trạng khiếu nại, khiếu kiện vượt cấp và kéo dài. Nếu không, sẽ xảy ra tình trạng như các vụ khiếu kiện về giải quyết chế độ chính sách ở huyện Diễn Châu, hay việc cán bộ xã Thanh An (Thanh Chương) sai phạm trong quản lý đất đai…

Nói về vai trò, trách nhiệm của cán bộ cơ sở trong việc để xảy ra khiếu kiện, khiếu nại, ông Lê Quốc Hồng - Phó Chủ tịch UBND TP Vinh nhận xét: “Khối lượng công việc ngày càng nhiều, đòi hỏi các công chức ngày càng phải nâng cao trình độ và trách nhiệm. Nhưng trên thực tế có một số cán bộ vẫn “này nọ” trong quá trình xử lý công việc; cố tình dây dưa, kéo dài thời gian xử lý công việc để người dân phải “đi lại, gặp gỡ” nhiều lần mới “xong” việc, nên dẫn đến sự bức xúc của người dân”.

Theo Kết luận số 310 KL/TTR ngày 14/5/2013 của Thanh tra tỉnh về việc thực hiện công vụ trên địa bàn TP Vinh, năm 2011 có 119 văn bản các phòng xử lý chậm so với mốc thời gian Chủ tịch UBND T.P Vinh giao (chủ yếu là quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản; cấp phép xây dựng nhà ở; cấp phép kinh doanh; hồ sơ thẩm định báo cáo kinh tế kỹ thuật; cấp giấy CNQSDĐ; chuyển nhượng nguyên thửa; công nhận lại, tách thửa, chuyển mục đích).

Trong 668 văn bản giao xem xét giải quyết khiếu nại, tố cáo và kiến nghị, phản ánh của công dân, qua kiểm tra có 83 vụ việc kiến nghị phản ánh giải quyết chậm so với văn bản giao, 29 vụ việc không giải quyết. Trong năm 2010, 2011, UBND TP Vinh đã thực hiện nhiệm vụ UBND tỉnh và các ngành giao chậm thời gian là 83/1.193 văn bản, chiếm tỷ lệ 7%, có một số phòng không thực hiện nhiệm vụ được giao… có 12 phòng thực hiện chậm thời gian, trong đó 5 phòng có văn bản bị mất; kiểm tra một số hồ sơ theo dõi việc đăng ký cấp giấy phép xây dựng nhà ở tư nhân, giấy phép kinh doanh hộ cá thể… còn có tình trạng không tuân theo quy trình đã được UBND Thành phố Vinh phê duyệt…

Còn tại bản kết luận 702A của Thanh tra tỉnh về việc thực thi công vụ của cán bộ, công chức tại huyện Thanh Chương có nêu: -Việc thực thi công vụ (tham mưu xử lý hồ sơ, vụ việc) của một số cán bộ, công chức, của các phòng, ban còn chậm thời gian quy định (chiếm tỷ lệ 5,84%). Công tác kiểm tra, đôn đốc việc thi hành công vụ của cán bộ, công chức chưa được chú trọng. Năm 2010 và 2011, UBND huyện Thanh Chương không thực hiện việc tiếp nhận, xử lý hồ sơ của cá nhân, doanh nghiệp qua bộ phận “một cửa” là chưa tạo điều kiện thuận lợi cho công dân, tổ chức thực hiện quyền của mình theo quy định của pháp luật; Đơn thư khiếu nại, tố cáo gửi về UBND huyện chưa được tập trung một đầu mối tại thanh tra để vào sổ theo dõi, phân loại, xử lý đơn thư theo quy định. Một số vụ việc chưa thực hiện đầy đủ quy trình giải quyết khiếu nại, tố cáo theo quy định. Các đoàn thanh tra không tổ chức báo cáo tiến độ để xin ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo UBND huyện, không có thông báo kết thúc cuộc thanh tra…

Theo ông Nguyễn Chí Nhâm thì: Nguyên nhân dẫn đến khiếu kiện, khiếu nại của người dân cũng một phần do chất lượng công vụ của các công chức, và kết quả của thanh tra tỉnh về đạo đức công vụ tại một số ban, ngành, địa phương vừa qua đã nói lên điều đó.

Một trong những nguyên nhân làm xảy ra tình trạng khiếu kiện khiếu nại vượt cấp và kéo dài, theo ông Lê Văn Dũng - Trưởng phòng Tiếp dân và xử lý sau thanh tra (Thanh tra tỉnh), là do: “Chính quyền các cấp chưa thực sự quan tâm đến việc tuyên truyền phổ biến pháp luật cho nhân dân, có nơi làm công tác tuyên truyền nhưng còn nặng về hình thức, dẫn đến người dân không nắm được các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Khi người dân đến gặp chính quyền cơ sở để gửi đơn thư thì người tiếp nhận giải thích không rõ ràng, có lúc còn làm cho qua chuyện… khiến người dân thêm bức xúc”.

Trong những lần tiếp nhận đơn thư khiếu kiện, khiếu nại của công dân đến Tòa soạn Báo Nghệ An, nhiều người tâm sự với phóng viên: Chúng tôi phải viết đơn gửi lên cấp trên hoặc tìm đến các cơ quan báo chí vì sự việc sai phạm là do chính quyền cơ sở để xảy ra, giờ viết đơn gửi lên chính quyền cơ sở thì sợ sẽ… hòa cả làng!

Trên thực tế, chúng ta phải thừa nhận rằng, có những lúc, những nơi, việc xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo chưa được quan tâm đúng mức. Nhiều vụ việc người dân khiếu nại kéo dài, nhưng không được xử lý dứt điểm. Vì thiếu tin tưởng vào bộ máy chính quyền cơ sở mà người dân lặn lội đường sá xa xôi gửi đơn vượt cấp lên tỉnh hoặc trung ương. Sau đó, phần lớn đơn lại chuyển trở về địa phương để giải quyết. Cái vòng luẩn quẩn, đơn thư chuyển vòng vo, từ cấp dưới lên cấp trên và ngược lại, vừa mất thời gian, tiền của, mà hiệu quả xử lý hạn chế!

Trong 6 tháng đầu năm, Ủy ban Kiểm tra các cấp kiểm tra 395 đảng viên có dấu hiệu vi phạm, kết quả kiểm tra kết luận 225 đảng viên có vi phạm, trong đó phải thi hành kỷ luật 100 trường hợp, nội dung kết luận vi phạm chủ yếu là: thiếu trách nhiệm trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ; phẩm chất đạo đức, lối sống, quản lý và sử dụng đất đai… Ủy ban kiểm tra các cấp cũng đã giải quyết 31 đơn tố cáo vi phạm của các đảng viên, nội dung vi phạm của đảng viên qua giải quyết tố cáo chủ yếu là thiếu tinh thần trách nhiệm; quản lý, sử dụng đất, nguyên tắc tập trung dân chủ; tham nhũng, lãng phí; cố ý làm trái…

Trong 6 tháng đầu năm, qua công tác thanh tra, thẩm định dự toán, thẩm tra quyết toán, kiểm soát thu, chi ngân sách và công tác điều tra, các cấp trên địa bàn đã phát hiện tổng giá trị sai phạm 132,538 tỷ đồng và 186,103 ha đất…

Đức Chuyên