Đất trời Lạch Vạn

(Baonghean) - Nói đến Diễn Châu là nói đến vùng quê có phong cảnh tươi đẹp. Từ xưa, huyện Đông Thành (gồm huyện Diễn Châu và Yên Thành ngày nay) có 8 cảnh đẹp nổi tiếng, thì non nước Diễn Châu đã có tới 6 thắng cảnh tuyệt đẹp. Lạch Vạn, điểm cuối của sông Bùng, nơi tiếp giáp giữa sông và biển, là 1 trong 8 cảnh đẹp đó.

Lạch Vạn là đoạn cuối của con sông Bùng, dài khoảng 9 km, lòng sông rộng 250m - 400m, chảy theo hướng từ Tây Bắc - Đông Nam đi qua các xã Diễn Kỷ, Diễn Vạn, Diễn Kim, Diễn Bích, Diễn Ngọc, Diễn Thành rồi đổ ra biển Đông. Từ xưa, Lạch Vạn được xem là tuyến đường thủy quan trọng cho việc lưu thông buôn bán làm ăn của người dân địa phương và trên lĩnh vực quân sự lại càng có ý nghĩa. Trong cuộc khởi nghĩa của nghĩa quân Lam Sơn do Lê Lợi chỉ huy. Trong lần quyết định đánh thành Nghệ An và bao vây thành Diễn Châu vào tháng 6 năm 1425. Tướng Minh giữ thành Diễn Châu lúc đó là Triết Tụ thấy thế nguy nên xin cứu viện. Ngay lập tức một đạo quân với 300 chiến thuyền từ Đông Quan tiến vào sông Lạch Vạn tiếp ứng cho thành Diễn Châu. Được tin, Lê Lợi cho quân mai phục ở cửa Vạn để chặn đứng viện binh của địch. Khi thuyền giặc đã kéo sâu vào cửa Vạn, đạo quân của Lê Lợi hò reo vang dội, gươm đao sáng loáng. Cuộc giáp chiến nổ ra, quân Minh không ứng phó nổi, thuyền giặc bị đốt cháy trong bão lửa. Chỉ trong phút chốc, 300 chiến thuyền chở đầy quân lương, vũ khí bị tiêu diệt. Hàng trăm quân Minh bị chôn vùi dưới lòng sông Lạch Vạn và sông Bùng. Chiến thắng ở thành Nghệ An và Diễn Châu đã tạo điều kiện để Lê Lợi trẩy quân ra Thanh Hóa, chế ngự Tây Đô…

Cảng cá lạch Vạn. Ảnh: Trần Cảnh Yên

Càng gian nan tinh thần chiến đấu quật cường của quân và dân vùng Lạch Vạn lại càng được tôi luyện cứng cỏi và bền bỉ. Trong cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc của đế quốc Mỹ, khi mà tuyến đường bộ bị máy bay Mỹ quần phá thì sông lạch Vạn lại trở thành huyết mạch giao thông vận chuyển quân lương ra tiền tuyến. Quân và dân nơi đây đã dồn hết sức người, sức của anh dũng chiến đấu bắn rơi được hàng chục máy bay giặc. Những năm chống Mỹ, máu, mồ hôi và nước mắt của quân và dân nơi đây đã hòa vào nước biển vùng cửa lạch này. Họ là Phạm Thị Chiến, Hoàng Ký, Nguyễn Tường, Nguyễn Trình – những người con được sinh ra và lớn lên trên bờ lạch Vạn. Có lẽ vì vậy mà đến muôn đời cửa lạch cứ trở mình bồi – lở, để nước biển thi thoảng lại có những chiều ngầu đục như nhắc nhở về những hy sinh và lòng quả cảm của người dân nơi đây.

Hơn 40 năm trôi qua, lạch Vạn thời chiến tranh với những bom cày đạn xới, đổ nát hoang tàn, giờ đây đang từng ngày khởi sắc… Trong công cuộc đổi mới của quê hương, lạch Vạn lại càng có ý nghĩa trong phát triển kinh tế và quốc phòng an ninh. Một hệ thống 50 km đê cửa sông, 27 km đê biển và kè chắn sóng ngăn nước mặn xâm thực, đảm bảo an toàn cho hàng chục vạn người dân vùng biển làm ăn, sinh sống an toàn đã được Nhà nước đầu tư xây dựng… Cùng với đó, gần 500 ha rừng ngập mặn trải dài theo triền đê do Hội Chữ thập đỏ Nhật Bản tài trợ, trồng từ năm 2003 cũng là bức tường xanh vững chãi ngăn gió bão triều cường và bảo vệ môi trường sinh thái vùng lạch Vạn. Rừng ngập mặn trông xa như những dãy núi nhấp nhô một màu xanh mát mắt đã thu hút không ít du khách ưa thích tìm hiểu thiên nhiên về khám phá, bởi trong rừng có khá nhiều loài hải sản và cũng là nơi trú ngụ của nhiều loại chim muông sinh vật. Ngoài 2 cầu lớn bắc qua sông Lạch Vạn là cầu Bùng và cầu Diễn Thành, những năm gần đây trên đoạn sông này đã được xây dựng thêm nhiều cây cầu mới như: cầu Diễn Kim, cầu Diễn Kỷ, cầu Diễn Vạn. Ước mơ nối đôi bờ để giao thương làm ăn sinh sống của nhân dân 9 xã vùng bãi ngang - cửa biển đã trở thành hiện thực.

Với lợi thế về điều kiện tự nhiên và xã hội, ngành khai thác thuỷ sản khu vực cửa lạch Vạn đã sớm hình thành và phát triển. Cửa lạch Vạn là nơi ra vào của tàu thuyền các xã Diễn Ngọc, Diễn Bích và Diễn Kim, sản lượng khai thác hải sản của huyện Diễn Châu chủ yếu tập trung ở đây. Để giữ yên cuộc sống người dân, đồng thời giúp nhân dân vùng biển thuận lợi trong lưu thông sản phẩm, năm 2003, Nhà nước đã đầu tư 8 tỷ đồng xây dựng một cảng cá ngay bên bờ lạch Vạn với diện tích 8 héc ta thuộc địa phận xã Diễn Ngọc, cùng với đó là hệ thống cột trụ neo đậu tàu thuyền trú tránh bão dài 3 km dọc vùng cửa lạch. Với lưu lượng 500 tàu cá ngày ngày cập cảng đã tạo nên không khí làm ăn tấp nập nơi vùng cửa lạch. Có nơi neo đậu an toàn, hải sản được thu mua tại chỗ, ngư dân yên tâm ngày đêm bám biển đem về sản lượng 30 ngàn tấn hải sản mỗi năm, thu nhập bình quân đầu người đã đạt đến 30 triệu đồng/năm.
Bờ nam lạch Vạn nay đã đổi khác thật nhiều. Đây không còn là bãi biển hoang tàn thời đánh Mỹ mà đã hình thành khu du lịch biển sầm uất. Từ ngã ba Phủ Diễn, Quốc lộ 7 được kéo dài 2km xuống tận cửa lạch Vạn. Năm 2002, UBND tỉnh phê duyệt quy hoạch "Khu du lịch biển Diễn Thành" với tổng diện tích 110 ha, vốn đầu tư hàng trăm tỷ đồng. Qua 10 năm triển khai, vóc dáng Khu du lịch hiện đại Diễn Thành bước đầu đã hình thành. Các nhà hàng, khách sạn cao tầng sừng sững trước biển Đông như những chàng trai làng Vạn vững vàng trước biển cả, giang tay đón nắng trời, gió biển và du khách thập phương. Tất cả đều tươi mới rộn rã với dáng vóc hiện đại.

Cảnh đẹp ấn tượng của lạch Vạn đã làm say đắm bất kỳ ai khi đến đây. Trong ánh nắng chiều từng đoàn thuyền hối hả nối đuôi nhau về cập bến. Những cánh buồm nhiều màu sắc tạo thành vệt dài uốn lượn, trông xa như những cánh bướm khổng lồ đang di động. Cảnh thuyền về còn được nhiều người tưởng tượng như đoàn ngựa đang đua nhau cưỡi sóng hướng vào cửa Vạn mang đầy những món quà mà biển cả hào phóng ban cho người dân nơi đây. Lạch Vạn đang là điểm du lịch lý tưởng trong tua du lịch từ đền Cuông - cửa Hiền – Hồ Xuân Dương – lèn Hai Vai – biển Hòn Câu.

Được thiên nhiên ban tặng cho cảnh đẹp cùng với sự năng động trong thu hút đầu tư, tạo ra những cơ chế thông thoáng phù hợp nên vùng cửa lạch ngày càng phát triển. Một thị xã biển trong tương lai sẽ không còn xa với người dân cửa Vạn. Tất cả đang rộn ràng tươi mới đi lên xứng đáng với những gì mà thiên nhiên ban tặng và cả sự hy sinh của lớp lớp thế hệ cha anh vùng cửa Vạn.

Mai Giang (Đài Diễn Châu)