Cám gạo chữa bệnh: Thành công, vẫn nằm trong tủ

Tận dụng thứ nguyên liệu tưởng như chỉ làm thức ăn cho gia súc-gia cầm, các nhà khoa học thuộc Phòng thí nghiệm trọng điểm công nghệ Enzym và Protein (Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội) đã lên men dịch cám gạo, ứng dụng làm thực phẩm chức năng để điều hòa một số bệnh rối loạn thần kinh.

Tiến sĩ Trịnh Tất Cường vẫn đang loay hoay tìm đầu ra cho... cám gạo.
(Ảnh: Trung Hiền/Vietnam+)

Thế nhưng, cho dù đã được Hội đồng khoa học cấp nhà nước nghiệm thu, thì đề tài mang tính ứng dụng rất cao này vẫn đang… xếp trong “xó tủ” vì chưa tìm được đầu ra.

Công dụng từ... thứ bỏ đi

Trong căn phòng nhỏ lỉnh kỉnh các loại máy móc nằm khiêm nhường trên tầng 2 của Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, tiến sĩ Trịnh Tất Cường, trưởng nhóm nghiên cứu kể rằng khoảng 15 năm trước, anh có nghe câu chuyện một người bị bệnh ung thư vòm họng, ăn gạo lứt trong 2 năm và đến bây giờ vẫn sống khỏe.

Sau này có điều kiện tìm hiểu, tiến sĩ Cường thấy rằng gạo lứt quan trọng nhất chính là màng gạo có chứa khá nhiều chất như protein, axit amin, vitamin… có công dụng tốt với sức khỏe con người. Nhưng trên thực tế, việc xay sát làm gạo trắng đã làm mất đi màng gạo, tạo thành cám gạo và đây cũng là thức ăn cho gia súc, gia cầm.

Theo lời tiến sĩ Cường, ở nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là Nhật Bản khi sản xuất thực phẩm thường có GABA (axit γ-Aminobutyric). Đây là một chất có chức năng quan trọng trong hệ thống thần kinh, có tác dụng điều hòa một số rối loạn thần kinh giống bệnh Parkinson, Huntingtons, Alzheimers...

Hiện có nhiều phương pháp sản xuất GABA như tách chiết từ các loại ngũ cốc, tạo điều kiện tối ưu để hạt gạo nảy mầm, lên men đậu tương bằng vi sinh vật… Trong đó, quá trình sản xuất GABA bằng lên men vi sinh vật (vi khuẩn, nấm) đang được ứng dụng rộng rãi.

Trong số các thực phẩm truyền thống để sản xuất GABA, cám gạo là nguồn nguyên liệu rất dồi dào bởi vốn chỉ làm thức ăn cho gia súc-gia cầm. Bởi thế, ngay khi nhận được thông tin về chương trình nghiên cứu khoa học cấp nhà nước dành cho các nhà khoa học trẻ tiềm năng năm 2011, tiến sĩ Cường đã cùng cộng sự viết đề tài “Nghiên cứu quy trình sản xuất axit gamma amino butyric từ lên men dịch cám gạo bằng Lactobacillus để ứng dụng làm thực phẩm chức năng” và được phê duyệt khoản kinh phí 970 triệu đồng để nghiên cứu.

Sau nhiều thử nghiệm, các nhà khoa học trẻ đã chọn được chủng vi khuẩn có lợi Lactobacillus có khả năng sinh ra GABA từ dưa muối, tìm điều kiện phù hợp cho quá trình lên men, tối ưu hóa các thành phần trong dịch lên men cám gạo để sản xuất GABA ở dạng bột bằng phương pháp kết tinh.

Kết quả cho thấy, hàm lượng GABA thu được tương đối cao: khoảng 700gram GABA trong 10 lít dịch lên men. Đề tài này đã được Hội đồng khoa học cấp nhà nước nghiệm thu, xếp loại khá.

Vẫn nằm trong… “xó tủ”

Quy trình sản xuất đơn giản, nguyên liệu dồi dào, khả năng ứng dụng để làm thực phẩm chức năng giá rẻ rất cao nhưng cho đến thời điểm hiện tại, đề tài của các nhà khoa học vẫn… nằm trong xó tủ.

Giọng trùng xuống, vị tiến sĩ trẻ sinh năm 1976 bảo rằng với kinh phí chưa đến 1 tỷ đồng rót về, các nhà khoa học chỉ có thể nghiên cứu bước đầu chứ chưa thể chuyển sang giai đoạn sản xuất thử nghiệm, cho dù đã được nghiệm thu.

Tiến sĩ Cường cho hay, hiện thực phẩm chức năng GABA để tăng cường sức đề kháng của nước ngoài được nhập về Việt Nam bán với giá khoảng 1 triệu đồng/100gram, thì khi sản xuất GABA trong nước, giá thành sẽ chỉ khoảng 250.000 đồng/100gram. Trong khi đó, công dụng sẽ là ngang nhau.

Cũng theo tính toán của các nhà khoa học trẻ, để đầu tư một dây chuyền sản xuất thực phẩm chức năng GABA dạng bột từ cám gạo chỉ vào khoảng 500 triệu đồng. Nhưng trước đó, họ cần nguồn kinh phí 1 tỷ đồng để tiếp tục tiến hành các thử nghiệm cần thiết trước khi sản xuất đại trà. Song, với họ, số tiền này là quá lớn.

Tiến sĩ Cường bảo, anh đang “loay hoay” tìm đầu ra cho công trình nghiên cứu có khả năng ứng dụng rất cao này. Song, để mỗi công trình nghiên cứu thực sự được ra thị trường thì cần bàn tay của doanh nghiệp, nhà khoa học và nhà nước.

Theo anh, nhà khoa học ban đầu phải có công trình tốt, doanh nghiệp nhìn thấy khả thi, lợi ích và đầu tư. Tuy nhiên, vai trò của nhà nước trong vấn đề này cũng là rất quan trọng, nhất là việc hỗ trợ nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng, có chính sách bảo hộ trong một thời gian nhất định đối với những sản phẩm sáng chế của nhà khoa học trẻ. Có như vậy, mới mong các nhà khoa học trẻ toàn tâm toàn ý vào việc nghiên cứu, cho ra những đề tài mang tính ứng dụng cao vào cuộc sống.

Còn với đề tài của mình, nhóm các nhà khoa học đành… để trong tủ và chờ đợi một “phép màu” là sự đầu tư của nhà nước hoặc các doanh nghiệp để tiếp tục giai đoạn 2, cho ra sản phẩm phục vụ người dân./.

Theo (Vietnam+) - V.T