Chế độ, chính sách cho nạn nhân chất độc da cam: Vướng ở thủ tục!

(Baonghean) - Là một trong những địa phương có số nạn nhân chất độc da cam lớn (đứng thứ 3 trong cả nước), trong những năm qua, các cấp ủy, chính quyền, ban, ngành, đoàn thể và các tổ chức chính trị, xã hội đã có nhiều chính sách và các biện pháp tích cực để hỗ trợ về vật chất, tinh thần cho các đối tượng này. Tuy nhiên, xung quanh việc thực hiện chế độ, chính sách cho nạn nhân da cam còn nhiều tồn tại.

Theo thống kê của Hội Nạn nhân chất độc da cam tỉnh, hiện toàn tỉnh có gần 40 nghìn người bị phơi nhiễm chất độc da cam/dioxin, trong đó có hơn 16.570 người đang được hưởng chế độ trợ cấp hằng tháng theo quy định của Nhà nước. Chia sẻ nỗi đau với các nạn nhân chất độc da cam, rất nhiều ban, ngành, tổ chức chính trị xã hội đã cùng chung tay quyên góp tiền ủng hộ các nạn nhân. Riêng năm 2013, Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin đã vận động được trên 2,5 tỷ đồng từ các cơ quan, doanh nghiệp, các nhà hảo tâm trong và ngoài nước hỗ trợ cho nạn nhân vốn làm ăn, xây nhà… 7 tháng đầu năm 2014, thông qua các nguồn tài trợ, Tỉnh hội và các Huyện, Thành, Thị hội đã xây dựng được 12 căn nhà cho nạn nhân có hoàn cảnh khó khăn với tổng số tiền 480 triệu đồng; hỗ trợ sản xuất cho 45 gia đình nạn nhân với tổng số tiền 270 triệu đồng; trao 41 suất học bổng cho con em gia đình nạn nhân với tổng số tiền 82 triệu đồng; tặng 1.010 suất quà... Đây là những hành động thiết thực, góp phần xoa dịu nỗi đau của các nạn nhân, giúp họ vươn lên khắc phục những khó khăn trong cuộc sống.

Tuy nhiên, điều trăn trở hiện nay là vẫn còn một bộ phận không nhỏ nạn nhân mang trong mình di chứng chiến tranh, với những căn bệnh ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe, sinh hoạt và di truyền sang thế hệ con, cháu nhưng vẫn chưa được xác nhận và hưởng chế độ ưu đãi dành cho người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học. Ông Đinh Xuân Tứ - Chủ tịch Hội Nạn nhân chất độc da cam tỉnh, cho biết: “Hiện nay, tỉnh ta có hàng nghìn hồ sơ xin khám, giám định còn tồn đọng, chưa được giải quyết, người thì đang được xem xét tiếp, người thì không đủ thủ tục giấy tờ... Sở dĩ có tình trạng này là do những bất cập trong công tác giải quyết chế độ mà chính các nạn nhân và các cấp, ngành đang gặp phải. Cụ thể là việc Nghị định số 31 của Chính phủ, Thông tư số 05 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Thông tư liên tịch số 41 của Bộ Y tế và Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội. Theo quy định tại Khoản 2, Điều 57, Thông tư 05 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội quy định, hồ sơ hưởng chế độ ưu đãi đối với người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hoá học là "một trong những giấy tờ chứng minh thời gian tham gia hoạt động kháng chiến tại vùng mà quân đội Mỹ sử dụng chất độc hoá học gồm: Quyết định phục viên, xuất ngũ; giấy điều trị; giấy tờ khác chứng minh có tham gia hoạt động kháng chiến tại vùng quân đội Mỹ sử dụng chất độc hoá học, được xác lập từ ngày 30/4/1975 trở về trước; Bản sao lý lịch cán bộ…”.

Tuy nhiên, thực tế những lý lịch trên chỉ ghi phiên hiệu đơn vị mà không ghi rõ địa điểm đơn vị đóng quân, chiến đấu. Do vậy, khi tiếp nhận hồ sơ, cơ quan chức năng không có căn cứ xác nhận thời gian, địa điểm tham gia hoạt động kháng chiến của đối tượng nên khó có cơ sở tiếp nhận hồ sơ để giải quyết chế độ ưu đãi. Đó là chưa kể trong thời gian chiến đấu, do phải di chuyển và bị bom đạn thường xuyên bắn phá, nên giấy tờ bị mất hoặc thất lạc cũng là nguyên nhân khiến hồ sơ của nhiều đối tượng không đủ điều kiện xét duyệt. Bên cạnh đó, thủ tục, quy trình xét duyệt hồ sơ hưởng chế độ ưu đãi cho các nạn nhân hiện nay còn nhiều bất cập, dẫn đến trường hợp con được hưởng chế độ, nhưng cha thì không”.

Trường hợp của ông Nguyễn Văn Xuân ở xóm 2, xã Nam Tân (Nam Đàn) là một ví dụ. Tham gia chiến đấu tại chiến trường Đông Nam Bộ từ năm 1970 tới 1975, ông Xuân trực tiếp trải qua nhiều trận càn và rải chất độc hóa học của quân đội Mỹ, nên sức khỏe suy yếu. Chất độc hóa học ngày càng bào mòn cơ thể ông, nhưng hoàn cảnh gia đình khó khăn nên ông không thể thường xuyên đi chữa trị. Không những thế, năm 1986, vợ chồng ông sinh ra người con trai Nguyễn Văn Miên lại bị dị dạng bẩm sinh, chân tay co quắp, bại liệt, không thể tự phục vụ được.

Ông Nguyễn Văn Xuân ở xóm 2, xã Nam Tân (Nam Đàn) và hồ sơ làm chế độ nạn nhân chất độc da cam.

Ông Xuân chia sẻ: “Tôi bị bệnh thần kinh và bệnh mờ mắt do di chứng chất độc hóa học từ ngày còn trong chiến trường, nên thường xuyên mệt mỏi và đau đớn. Đã hơn 10 năm rồi, tôi nộp hồ sơ với đầy đủ giấy tờ, huân, huy chương và bệnh án, mong xác nhận là nạn nhân chất độc da cam để được hưởng chế độ của Nhà nước, nhưng vẫn chưa có tin tức gì. Tuy nhiên, vẫn còn một điều an ủi là con trai tôi đã được hưởng chế độ”. Cũng ở huyện Nam Đàn có trường hợp của anh Bùi Đình Hồng (SN 1954) ở khối Phan Bội Châu – Thị trấn Nam Đàn, từng tham gia kháng chiến ở chiến trường miền Nam, bị đau ốm thường xuyên, có con gái là Bùi Thị Thanh Hoa (SN 1985) đã được xác nhận chế độ nạn nhân chất độc da cam, nhưng bản thân lại không được hưởng chế độ do không thu thập đủ giấy tờ, do thất lạc, đơn vị cũ đã giải tán, không tìm lại được để xin chứng thực thời gian, địa điểm đã từng chiến đấu, phục vụ chiến đấu. Ông Nguyễn Đình Hồng – Chủ tịch Hội Nạn nhân chất độc da cam/điôxin huyện Nam Đàn cho biết: “Hiện toàn huyện Nam Đàn có gần 2 nghìn người bị nhiễm chất độc da cam/dioxin, trong đó có hơn 950 người đang được hưởng chế độ, còn lại vẫn chưa được xác nhận chế độ. Nhiều người đang mang trong mình những căn bệnh hiểm nghèo, bệnh nan y như ung thư, tâm thần, vô sinh, dị dạng, dị tật, thậm chí liệt toàn thân. Do sức khỏe suy giảm, không có khả năng lao động nên hầu hết các nạn nhân da cam đều có hoàn cảnh gia đình nghèo và khó khăn. Bởi vậy, chế độ trợ cấp của Nhà nước đối với họ đều rất quý, góp phần xoa dịu nỗi đau mà họ phải gánh chịu. Thế nhưng, theo tìm hiểu, nhiều nạn nhân ở độ tuổi cao, sức khỏe yếu lại phải chờ đợi giám định quá lâu nên đã qua đời mà không được hưởng chế độ gì”.

Bên cạnh đó, theo phản ánh, nạn nhân chất độc da cam bị mắc nhiều bệnh hiểm nghèo, thậm chí ung thư nhưng các bệnh này lại không nằm trong danh mục bệnh tật liên quan đến phơi nhiễm chất độc hóa học mà Thông tư 41 liên Bộ Y tế - Lao động - Thương binh và Xã hội đã nêu nên hồ sơ không được xác nhận. Như trường hợp của ông Cao Đức Ngoạn (SN 1952) ở xóm 2, xã Diễn Thành (Diễn Châu), nhập ngũ năm 1971, chiến đấu ở chiến trường Bình – Thị - Thiên. Trở về địa phương, ông Ngoạn lập gia đình, sinh con bị dị dạng, năm 2013 còn phát hiện bị ung thư vòm họng. Tuy vậy, đến nay ông vẫn không được hưởng chế độ người tham gia kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học. Ông Cao Đăng Niên – Chủ tịch Hội Nạn nhân chất độc da cam huyện Diễn Châu cho biết: “Huyện Diễn Châu vẫn còn hơn 2.500 hồ sơ xin xác nhận người hoạt động bị nhiễm chất độc hóa học chưa được giải quyết. Ngoài những nguyên nhân như thiếu các giấy tờ liên quan thì danh mục bệnh tật liên quan đến phơi nhiễm chất độc hóa học mà Thông tư 41 liên Bộ Y tế - Lao động - Thương binh và Xã hội đã nêu còn nhiều điểm thiếu hợp lý. Ví như bệnh ung thư, chất độc hóa học nhiễm vào cơ thể có khả năng gây ra ung thư ở mọi bộ phận trên cơ thể, nhưng Thông tư chỉ quy định các dạng ung thư: tiền liệt tuyến, phế quản, khí quản, thanh quản, gan nguyên phát, phần mềm. Do đó, những người bị mắc các bệnh này vẫn chưa được giải quyết chế độ".

Ngoài ra, còn một nguyên nhân là nữa là đối tượng thụ hưởng còn thiếu thông tin. Theo phản ánh của nhiều gia đình có người bị nhiễm chất độc da cam, họ đều có chung một nỗi bức xúc khi làm hồ sơ, đó là việc triển khai các hướng dẫn cho dân chưa cụ thể, rõ ràng. Mặc dù mỗi lần bổ sung các điều kiện, cơ quan chức năng đều tập huấn, phổ biến, nhưng mới chỉ dừng lại ở một số cán bộ thực thi, còn đa số những nạn nhân bị nhiễm chất độc da cam lại không biết về những thay đổi đó, dẫn đến việc nộp hồ sơ chậm hoặc không có đủ các thủ tục giấy tờ, ảnh hưởng tới việc làm hồ sơ xét duyệt.

Việc thực hiện giải quyết chế độ với nạn nhân nhiễm chất độc da cam/dioxin là một chính sách mang ý nghĩa nhân văn của Đảng và Nhà nước ta, thể hiện sự tri ân công lao của những người đã tham gia chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Thực tế cho thấy, phần lớn nạn nhân trực tiếp và gián tiếp đều đã tuổi cao, sức yếu, bởi vậy, việc được xét công nhận và hưởng chính sách với họ là vô cùng quan trọng. Thiết nghĩ, các cơ quan chức năng cần khắc phục những tồn tại, vướng mắc; vừa linh hoạt, vừa chặt chẽ trong quá trình xác nhận, thẩm định, không chậm trễ để những đối tượng nạn nhân chất độc da cam được thụ hưởng chính sách xứng đáng với công lao mà họ đã hy sinh trong thời gian tham gia kháng chiến.

Minh Quân