Thất thu thuế vận tải tư nhân

(Baonghean) - Mỗi năm Nghệ An có thể thu thuế vận tải tư nhân được khoảng 30 tỷ đồng, nhưng hiện nay do còn thiếu chế tài xử lý, hoạt động vận tải tư nhân phân tán, chủ phương tiện né tránh nộp thuế, nên thất thu thuế lĩnh vực này vẫn còn lớn.

Xe vận tải khách tư nhân hoạt động ở Bến xe Vinh.

Thực trạng

Trong những năm gần đây, kinh doanh vận tải hàng hóa và hành khách là một trong những hoạt động dịch vụ khá sôi động ở Nghệ An. Theo số liệu thống kê của Sở Giao thông - Vận tải (GTVT), toàn tỉnh hiện có 2.395 xe được Sở cấp giấy phép kinh doanh, trong đó chủ yếu là xe thuộc các doanh nghiệp công ty, hợp tác xã. Gồm: xe vận tải Container 92 xe, xe buýt 121 xe, tắc xi 996 xe, hơn 1000 xe vận tải hành khách hợp đồng và còn số xe vận tải tư nhân ở một số huyện chưa thống kê đầy đủ được. Kinh doanh vận tải thực sự là một nghề góp phần lưu thông hàng hóa, đi lại, giải quyết việc làm và mang lại thu nhập cho người dân địa phương, nhất là những nơi có vùng nguyên liệu lớn, hoạt động vận tải phát triển. Tuy nhiên, thuế kinh doanh vận tải còn xảy ra thất thu.

Tại Diễn Châu, một trong những địa phương có hoạt động kinh doanh vận tải khá sôi động, không kể các doanh nghiệp chuyên vận tải hoặc xe phục vụ nội bộ các doanh nghiệp, toàn huyện có 450 xe ô tô kinh doanh vận tải, tương ứng với khoảng hơn 400 hộ sở hữu phương tiện. Trước đây nhờ có các tổ kiểm tra thuế tại Trung tâm Đăng kiểm cơ giới, việc thu thuế kinh doanh vận tải ở Diễn Châu khá thuận lợi. Tuy nhiên, kể từ tháng 4/2014, các tổ này không còn hoạt động, việc thu thuế vận tải tư nhân gặp rất nhiều khó khăn; thậm chí trong quý 2 và quý 3/2014 rất khó thu thuế bởi các hộ kinh doanh vận tải không còn ràng buộc nên trốn tránh nghĩa vụ thuế. Về phía cơ quan đăng kiểm, do không còn trách nhiệm kiểm soát thuế kinh doanh vận tải, nên công tác thu thuế càng khó khăn cho cơ quan thuế.

Ông Cao Văn Thanh - Chi cục phó Chi cục Thuế Diễn Châu cho biết: Chi cục Thuế Diễn Châu hiện quản lý thuế được 350 chủ xe/ tổng số 450 xe và 350 xe đã đăng ký nạp thuế. Ngoài thuế môn bài, bình quân mỗi tháng Diễn Châu thu được 160 triệu đồng thuế kinh doanh vận tải. Mỗi năm Diễn Châu thu được khoảng 2 tỷ đồng. Tuy nhiên, một trong những hạn chế của thu thuế vận tải ở Diễn Châu là mức thu chưa phản ánh được doanh thu thực của các nhà xe (bình quân thuế chỉ 500 ngàn đồng/tháng/xe), tình trạng nợ chây ỳ vẫn còn khá phổ biến. So với các địa phương khác, Diễn Châu có những biện pháp khá quyết liệt khi căn cứ hồ sơ theo dõi của đội thuế và từng xã, từng thời điểm tổ liên ngành kiểm tra xử lý; trường hợp chây ỳ thì làm thủ tục tiến hành cưỡng chế. Tuy nhiên, với đặc thù kinh doanh vận tải thường xuyên biến động, nếu đoàn liên ngành không hoạt động thì ngay lập tức việc thu thuế lại gặp khó khăn.

Chi cục Thuế huyện Đô Lương hiện đang quản lý thu thuế 507 chủ hộ kinh doanh xe ô tô vận tải hàng hóa và vận tải khách các loại, tổng số thuế GTGT và thuế TNCN lập bộ bình quân 1 tháng là 465 triệu đồng. Việc quản lý thuế đối với lĩnh vực kinh doanh vận tải, theo ông Mai Văn Đông - Chi cục trưởng Chi cục Thuế Đô Lương, trong thời điểm hiện nay có nhiều khó khăn, phức tạp, đặc biệt là các chủ xe vận tải ở các xã miền núi; xe có tải trọng nhẹ, hoạt động kinh doanh nhỏ lẻ không thường xuyên và xe đã mua bán nhưng chưa sang tên đổi chủ.

Còn Chi cục Thuế TP. Vinh hiện lập bộ quản lý 1.426 xe vận tải tư nhân, trong đó 1.149 xe thuộc các HTX, các công ty vận tải. Số xe này nhìn chung đã có cơ chế để thu thuế GTGT và thuế Thu nhập doanh nghiệp, còn 277 xe thuộc sở hữu hộ kinh doanh hiện nay dù đã lập bộ hồ sơ thuế nhưng rất khó thu. 277 xe này tiền thuế GTGT và thu nhập cá nhân một tháng tính ra là 210 triệu đồng, nhưng do thiếu cơ chế nên thu chưa đầy đủ, đặc biệt nợ thuế dây dưa từ năm này sang năm khác.

Dù Chi cục thuế đã thực hiện cơ chế phối hợp với thành phố, chính quyền các phường, xã song hiện nay nợ thuế lĩnh vực này trên địa bàn thành phố còn 1,2 tỷ đồng. Các chủ xe mua đi bán lại không kê khai nạp thuế, nhiều phương tiện không đưa về nhà mà gửi nơi khác nên công tác điều tra, rà soát rất khó khăn. Còn ở Nam Đàn, số thu thuế từ lĩnh vực này 1 năm ước 1,7 tỷ đồng nhưng cũng rất khó thu. Theo lãnh đạo huyện năm nào cũng phải thành lập đoàn kiểm tra, rà soát. Chi cục thuế huyện phối hợp với công an và đăng kiểm nhưng vẫn chưa phát huy trong việc thu đủ thuế vận tải tư nhân.

Luật Quản lý thuế quy định hoạt động kinh doanh hay bất kỳ hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ nào phát sinh doanh thu thì đều phải nạp thuế. Theo quy định của Luật Quản lý thuế thì cá nhân tự khai, tự nộp thuế. Tuy nhiên, hầu hết cá nhân kinh doanh vận tải khai không đúng doanh thu, hoạt động lại phân tán, gây thất thu thuế khá lớn. Tình trạng này đã khiến cơ quan thuế Nghệ An rất trăn trở và dày công nghiên cứu.

Cục Thuế đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành Quyết định số 41/2012/ QĐ - UBND tỉnh, quy định về doanh thu tối thiểu và tỷ lệ phần trăm chi phí tiêu hao nhiên liệu tối đa so với doanh thu của từng loại ô tô, máy thi công để làm cơ sở xác định số thuế phải nộp. Nhờ quy định này mà mỗi năm Nghệ An đã thu thêm được 30 tỷ đồng tiền thuế từ vận tải tư nhân. Tuy nhiên, do Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp sửa đổi (2014) với nhiều cải cách thông thoáng cho doanh nghiệp đã bỏ luôn quy định về định mức tiêu hao nguyên, nhiên liệu, cho nên qua rà soát, UBND tỉnh đã bãi bỏ Quyết định số 41/2012 nói trên.

Từ khi bãi bỏ Quyết định 41/2012, có thể nói Nghệ An đã “thiếu gậy” để xử lý đổi với thu thuế vận tải tư nhân. Ông Nguyễn Đình Hòa - Cục trưởng Cục Thuế Nghệ An cho biết: Từ khi bãi bỏ quyết định, tổ thu thuế vận tải tư nhân tại các trạm đăng kiểm cũng phải rút về khiến cho thu thuế càng khó khăn, làm giảm đi số thuế hàng chục tỷ đồng.

Giải pháp

Trước thực trạng khó thu thuế từ vận tải tư nhân, Cục Thuế đã ban hành Công văn số 727 ngày 22/5/2014 về việc quản lý thuế đối với hoạt động kinh doanh vận tải để các chi cục, các phòng thu thuế vận tải tư nhân đối với những hộ nạp thuế khoán. Tuy nhiên, theo bà Nguyễn Thị Hồng Anh- Trưởng phòng Tổng hợp dự toán Cục Thuế Nghệ An thì cũng rất khó thực hiện vì không có quy định phối hợp với cơ quan đăng kiểm như trước, đồng thời hoạt động vận tải tư nhân với đặc thù khắp mọi nơi cũng rất khó thu, (trước đây khi đăng kiểm xe, phải nạp thuế trước, có xác nhận của ngành thuế rồi mới thực hiện đăng kiểm).

Tuy nhiên, tại một số địa phương cũng đã có những biện pháp thể hiện quản lý tốt hoạt động thu thuế vận tải tư nhân. Xã Diễn Yên - một trong những xã có số hộ kinh doanh vận tải nhiều nhất nhì Diễn Châu với 56 xe vận tải, trong đó đa số là xe vận tải hàng hóa chở cát, đá, sỏi trên địa bàn huyện. Ông Dương Đăng Hồi - Chủ tịch UBND xã Diễn Yên cho biết: Khi thuế vận tải hàng tháng được chuyển về cho xã, thời gian đầu rất khó thu. Mỗi khi cán bộ thuế và xã đến điều tra, phát tờ khai, hộ thì phản ứng, hộ thì không đưa xe về nhà nên khó xác định khi chủ hộ không khai báo. Trước tình hình trên, Hội đồng tư vấn thuế xã xác định tuyên truyền một cách kiên trì để các hộ hiểu; những trường hợp cố tình trốn tránh thì xã mời lên hoặc trực tiếp nhắc nhở. Bên cạnh đó, tiến hành khảo sát, lập bộ thuế công bằng, khách quan và công bố công khai. Nhờ vậy, đến nay gần 100% hộ đã chấp hành; bình quân mỗi năm xã thu gần 300 triệu đồng và là một trong những xã có thành tích thu thuế tốt của Diễn Châu về lĩnh vực này.

Tìm hiểu thêm chúng tôi được biết, có được thành quả trên là do Diễn Yên phối hợp khá chặt chẽ và có trách nhiệm với Chi cục thuế. Xã cử 2 cán bộ và hỗ trợ cùng với cán bộ thuế tiến hành vận động và thu các loại thuế. Để chống thất thu thuế kinh doanh vận tải hiệu quả, cùng với tăng cường tuyên truyền vận động các hộ, rất cần chế tài pháp lý, ràng buộc các hộ kinh doanh vận tải phải nạp thuế. Bên cạnh đó, giữa ngành Thuế và ngành Giao thông Vận tải phải tăng cường phối hợp, quán triệt các hộ kinh doanh vận tải chấp hành nộp thuế là một trong những điều kiện để tiếp tục cấp lưu hành xe kinh doanh.

Để quản lý chặt chẽ về thuế đối với lĩnh vực kinh doanh vận tải, Chi cục Thuế Đô Lương đã phối hợp với Hội đồng tư vấn thuế các xã, thị trấn thống kê danh sách người nộp thuế, rà soát đối chiếu với sổ bộ thuế để phát hiện các trường hợp chưa đăng ký, kê khai, nộp thuế, qua đó hoàn chỉnh hồ sơ quản lý thuế kịp thời. Bằng biện pháp tuyên truyền, vận động người nộp thuế chấp hành tốt chính sách thuế, Chi cục đã thực hiện công khai thuế theo đúng quy trình, tổ chức họp các ngành hàng kinh doanh, thông báo trên đài phát thanh các xã, thị trấn về các đối tượng dây dưa, nợ đọng thuế hoặc không đăng ký, kê khai, nộp thuế…, qua đó công tác quản lý thuế đã được nhân dân đồng tình ủng hộ, cơ bản các hộ kinh doanh tự giác kê khai, nộp thuế theo đúng quy định. Bởi vậy Đô Lương đã thu được gần 6 tỷ đồng thuế vận tải tư nhân/năm. Đối với các hộ kinh doanh cố tình trốn tránh nghĩa vụ nộp thuế hoặc dây dưa, chây ỳ nộp thuế, ngoài việc thực hiện nghiêm túc quy trình quản lý nợ thuế, Chi cục đã phối hợp với UBND các xã, thị trấn lập biên bản làm việc hoặc biên bản vi phạm hành chính đối với các đối tượng vi phạm, đồng thời phối hợp với Công an huyện và UBND các xã, thị trấn để tiến hành cưỡng chế về thuế kịp thời.

Theo ông Lăng Khắc Dũng - Chi cục phó Chi cục Thuế TP Vinh thì : “Công tác tuyên truyền về nộp thuế vận tải tư nhân cần đẩy mạnh hơn nữa sự phối kết hợp giữa cấp ủy đảng và chính quyền địa phương, khối xóm là rất quan trọng bởi công tác rà soát, điều tra, phát tờ khai, kê khai, thu thuế rất cần đội ngũ cán bộ cơ sở. Phía cơ quan đăng kiểm cũng cần phối hợp cung cấp danh sách các xe cho cơ quan thuế để quản lý. Bên cạnh đó, tỉnh cần có văn bản về phối hợp giữa các ngành trong vấn đề thu thuế kinh doanh vận tải”. Trao đổi với lãnh đạo Cục Thuế Nghệ An, được biết hiện nay ngành Thuế đang tham mưu để tỉnh ban hành văn bản nhằm tăng cường phối hợp và quản lý tốt hơn lĩnh vực này, đây là một vấn đề cần thiết, bởi nguồn thu thuế từ kinh doanh vận tải, tính theo đầu xe, mỗi năm hàng chục tỷ đồng.

Châu Lan - Nguyễn Hải