Giữ "hồn" văn hóa Thổ

(Baonghean) - Đầu năm 2015, trong số 39 nghệ nhân được Hội đồng chuyên ngành cấp Bộ trình lên Hội đồng cấp Nhà nước công nhận danh hiệu “Nghệ nhân Ưu tú” trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể của tỉnh Nghệ An có Nghệ nhân Trương Sông Hương, ở xóm Sơn Tiến, xã Thọ Hợp, huyện miền núi Quỳ Hợp. Cùng với danh hiệu “Nghệ nhân dân gian”, ông Trương Sông Hương đã nhận được nhiều Bằng khen, Giấy khen của các cấp về những đóng góp xuất sắc trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.

Đối với người Thổ, những làn điệu dân ca, dân vũ và các loại nhạc cụ như đàn tính, kèn, sáo, nhị đã trở thành nét văn hóa đặc trưng. Tuy nhiên, hiện nay những sinh hoạt văn hóa mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc này đang đứng trước nguy cơ mai một.

Không đành lòng trước thực tế đó, ngày ngày tại xã Thọ Hợp, những làn điệu dân ca hay những nhạc cụ truyền thống… vẫn được Nghệ nhân Trương Sông Hương miệt mài sáng tạo, sưu tầm, lưu giữ và truyền dạy.

Nghệ nhân Trương Sông Hương với cây đàn bầu.

Khoảng 10 năm nay, không phân biệt lứa tuổi, từ các cụ già đến nam thanh, nữ tú ở các bản làng đều tập trung về nhà ông Hương để cùng học các làn điệu dân ca, dân vũ của dân tộc Thổ. Và ông Trương Sông Hương đã là một “nghệ nhân cộng đồng” thực thụ bởi sức lan tỏa của ông đối với cộng đồng bằng chính vốn hiểu biết và sự đam mê, tâm huyết và trân trọng văn hóa dân tộc.

Năm 2006, khi UBND huyện Quỳ Hợp được sự hỗ trợ của Ban Điều phối Dự án "Cải thiện đời sống của cộng đồng người dân và nâng cao năng lực các tổ chức địa phương" do Phần Lan tài trợ, ông Hương đã không ngần ngại đăng ký tham gia “lên lớp”... "miễn phí" và làm Chủ nhiệm Câu lạc bộ Văn hoá dân gian dân tộc Thổ ở làng Sơn Tiến, xã Thọ Hợp. Câu lạc bộ này đã trở thành điểm đến của những người yêu thích văn hoá Thổ.

Ngoài việc truyền dạy dân ca, dân vũ, Nghệ nhân Trương Sông Hương còn đóng góp công sức rất lớn vào việc gìn giữ các loại nhạc cụ truyền thống của đồng bào Thổ. Hiện tại, ông dành hẳn một gian ở nhà mình để trưng bày trên chục loại nhạc cụ như: Đàn tính, kèn, sáo, nhị… trong đó, có nhiều hiện vật quý do chính ông sưu tầm và sáng tạo. Nhờ đó, hiện nay trong các dịp lễ tết, hội hè, thậm chí cả đám cưới, lễ mừng nhà mới, ngày hội các dân tộc thiểu số hằng năm... thì ngoài phần lễ, phần hội đã được tổ chức bài bản, công phu hơn trước với những tiết mục dân ca, dân vũ được biểu diễn mang đậm nét truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số...

Say sưa tìm tòi sưu tầm và phục dựng các lễ hội, phong tục của đồng bào Thổ, giờ đây gia đình Nghệ nhân Trương Sông Hương trở thành địa chỉ để truyền bá cái hay, cái đẹp của văn hóa truyền thống dân tộc Thổ. Ông được cộng đồng yêu mến gọi là người lưu giữ “hồn” văn hóa Thổ.

Phan Giang