Giải pháp phát triển BHXH tự nguyện

(Baonghean) - Bảo hiểm Xã hội (BHXH) tự nguyện là hình thức bảo hiểm có nhiều ưu việt, giúp những đối tượng lao động tự do, người dân ở các khu vực nông thôn... giảm bớt khó khăn, rủi ro khi về già. Nhằm phát triển loại hình Bảo hiểm này, BHXH tỉnh có nhiều hình thức tuyên truyền, phổ biến các quy định mới, bổ sung chính sách ưu đãi khi tham gia BHXH tự nguyện đến nhân dân.

Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình BHXH mà người lao động tự nguyện tham gia, được lựa chọn mức đóng và phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình để hưởng các chế độ theo quy định. Đối tượng tham gia BHXH tự nguyện rất rộng, là người Việt Nam từ 15 tuổi trở lên mà không tham gia BHXH bắt buộc đều có thể tham gia BHXH tự nguyện.

Tính đến ngày 31/3/2016, Nghệ An có 21.765 người tham gia BHXH tự nguyện, đạt tỷ lệ 73,58% dự toán BHXH Việt Nam giao, chiếm khoảng 30% trong tổng số người tham gia BHXH là tham gia theo hình thức tự nguyện. Vì là tỉnh đầu tiên trong cả nước triển khai BHXH nông dân và sau đó chuyển sang BHXH tỉnh quản lý nên có số người tham gia BHXH tự nguyện của Nghệ An khá lớn. Một số huyện đạt tỷ lệ người tham gia cao như: Thái Hòa, Nghĩa Đàn, Đô Lương, Yên Thành….

Cán bộ công đoàn Khu kinh tế Đông Nam nêu câu hỏi Luật Bảo hiểm xã hội tại một lớp tập huấn.

Theo bà Trần Thị Hà - Phó Trưởng phòng Quản lý thu - Bảo hiểm xã hội tỉnh, người dân tham gia BHXH tự nguyện có nhiều lợi ích, đó là khi đủ điều kiện về tuổi đời đã đóng BHXH đủ 20 trở lên thì được hưởng lương hưu theo quy định; được cơ quan BHXH cấp thẻ BHYT khi nghỉ hưu và được hưởng quyền lợi khám, chữa bệnh như những người tham gia BHXH bắt buộc hưởng lương hưu; được hưởng chế độ tuất…

Anh Lê Xuân Thọ, trú ở phường Quán Bàu (thành phố Vinh) trước đây là công nhân của một công ty cơ khí ở Vĩnh Phúc. Thời gian đó, anh được cơ quan đóng bảo hiểm đầy đủ. Cách đây 2 năm, do điều kiện gia đình, anh nghỉ việc, về quê mở xưởng. Được nhân viên đại lý BHXH ở phường tư vấn, anh chuyển sang đóng bảo biểm xã hội tự nguyện. Từ đó đến nay, dù đã chuyển sang làm lao động tự do nhưng anh có thể yên tâm bởi mình vẫn tham gia bảo hiểm đầy đủ. Anh Thọ chia sẻ: Trước đây, cứ nghĩ phải là người làm nhà nước, làm doanh nghiệp mới được đóng bảo hiểm, được có lương hưu. Nhưng hiện tại, người lao động tự do cũng có cơ hội đó. Điều này là một may mắn cho chúng tôi, giúp chúng tôi bớt lo lắng khi hết tuổi lao động.

Tuy vậy, hiện nay, công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện còn gặp không ít khó khăn. Nghệ An được đánh giá là địa phương có số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện khá cao nhưng nếu so với thực tế lao động của tỉnh là còn khá thấp. Hầu hết các huyện, thị xã, thành phố đều có người tham gia BHXH tự nguyện, tuy nhiên tập trung nhiều ở các địa phương kinh tế phát triển, còn nhiều địa phương số người tham gia BHXH đạt thấp như Anh Sơn, Tương Dương, Quế Phong…

Bà Trần Thị Hà cho biết: Thời gian qua, công tác tuyên truyền, vận động, triển khai về chính sách BHXH chưa được triển khai sâu rộng, thiếu đồng bộ nên phần lớn người lao động và nhân dân chưa nhận thức đầy đủ về nội dung, ý nghĩa, tầm quan trọng của các chính sách BHXH cũng như quy trình, thủ tục đăng ký khi tham gia BHXH tự nguyện. Ngoài ra, địa hình Nghệ An rộng, đa dạng, phức tạp, đối tượng thuộc diện khai thác BHXH tự nguyện hầu hết ở địa bàn nông thôn, miền núi, miền biển, điều kiện kinh tế còn thấp, đời sống còn nhiều khó khăn không đủ điều kiện để tham gia.

Người dân phường Hà Huy Tập (thành phố Vinh) tìm hiểu chính sách BHXH tự nguyện qua tờ rơi.

Bên cạnh đó nguồn ngân sách địa phương còn hạn chế nên chưa có chính sách hỗ trợ thêm cho các nhóm đối tượng được hỗ trợ theo quy định của luật. Mức đóng BHXH tự nguyện tuy có thay đổi theo khả năng của người đóng nhưng mức đóng thấp nhất hiện nay bằng 22% (tức người tham gia phải đóng ít nhất là 154.000 đồng/tháng) là số tiền không nhỏ đối với người lao động tự do và lao động ở khu vực nông thôn trên địa bàn tỉnh.

Từ ngày 1/1/2016, trong Luật BHXH sửa đổi có nhiều quy định mới về BHXH tự nguyện khắc phục một phần khó khăn cho đối tượng tham gia, như bỏ quy định tuổi trần tham gia BHXH tự nguyện, bỏ quy định mức thu nhập đóng BHXH tự nguyện thấp nhất bằng mức lương tối thiểu chung (nay là mức lương cơ sở), thay vào đó là quy định “mức thu nhập tháng do người tham gia BHXH tự nguyện lựa chọn, thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn” để phù hợp với khả năng tham gia của người dân.

Bên cạnh đó, luật cũng quy định người tham gia có thể lựa chọn phương thức đóng BHXH tự nguyện một cách linh hoạt, có thể đóng một lần cho nhiều năm về sau hoặc một lần cho những năm còn thiếu để hưởng chế độ BHXH tự nguyện. Những chính sách này sẽ góp phần mở rộng đối tượng tham gia BHXH tự nguyện, đảm bảo an sinh xã hội và giảm gánh nặng ngân sách trong tương lai.

Từ tháng 4/2016, Luật BHXH số 58/2014/QH13 mở rộng phương thức đóng BHXH cho người dân đã đủ tuổi nghỉ hưu nhưng thời gian công tác còn thiếu (không quá 10 năm), thì được đóng BHXH tự nguyện 1 lần để hưởng lương hưu, thời điểm hưởng lương hưu được tính từ ngày 1 tháng sau liền kề tháng đóng đủ số tiền cho những năm còn thiếu.

Các mức đóng BHXH tự nguyện.

Theo bà Lê Thị Dung - Phó Giám đốc BHXH tỉnh, sau khi có Thông tư 01/2016/TT-BLĐTBXH ngày 18/2/2016 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật BHXH về BHXH tự nguyện có hiệu lực từ 4/4/2016, ngành BHXH tham mưu cho UBND các huyện, thành, thị chỉ đạo các ban, ngành, đoàn thể, các đơn vị và UBND các xã, phường, thị trấn, các đại lý thu BHXH, BHYT trên địa bàn, thực hiện tuyên truyền chính sách BHXH tự nguyện đến mọi tầng lớp nhân dân. Trên cơ sở dự toán UBND tỉnh và BHXH tỉnh giao, BHXH các huyện, thành, thị thực hiện giao dự toán cho các đại lý thu, gắn trách nhiệm các đại lý trong việc phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện.

Bên cạnh đó, căn cứ dữ liệu đang quản lý trên phần mềm quản lý các hoạt động nghiệp vụ của ngành BHXH Việt Nam, BHXH các huyện, thành, thị chủ động rà soát số người tham gia BHXH tự nguyện, nếu người tham gia đủ điều kiện (nữ từ đủ 55 tuổi và nam từ đủ 60 tuổi có thời gian đóng BHXH từ đủ 10 năm đến dưới 20 năm) thông báo danh sách số người đủ điều kiện cho đại lý thu.

Đối với các trường hợp người tham gia đến trực tiếp BHXH huyện đăng ký tham gia, có yêu cầu đóng số tháng còn thiếu để giải quyết chế độ hưu trí tại thời điểm tháng 5/2016 thì BHXH huyện tổ chức thu và tiếp nhận hồ sơ giải quyết chế độ hưu trí cho người tham gia kịp thời.

Mặt khác, ngành BHXH sẽ tiếp tục thực hiện có hiệu quả ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác phát triển đối tượng và giải quyết chế độ BHXH; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, giải quyết kịp thời đầy đủ chế độ chính sách BHXH cho người tham gia.

Minh Quân