'Tấm lòng miền Nam' của một cựu chiến binh xứ Nghệ

(Baonghean.vn)- Trong nhiều năm qua, ông Phạm Minh Tâm (CCB ở phường Hưng Dũng- Thành phố Vinh) làm công việc âm thầm - chăm sóc cho phần cán bộ, chiến sỹ miền Nam tập kết ở nghĩa trang Dăm Mụ Nuôi. Và ông cũng đã gửi hàng trăm lá thư vào miền Nam mong tìm được thân nhân của những người đang nằm lại nơi đây.

Nghĩa trang miền Nam

Theo ra nghĩa trang, thấy ông Tâm đang sẻ phát mấy tán cây rậm rạp xõa xuống các phần mộ. Ông dừng tay và trò chuyện: “Nghĩa trang rộng gần 4000m2 với gần 230 ngôi mộ, sức đã già yếu, một mình tôi vừa sẻ phát, cuốc dọn phía này thì phía kia đã cỏ cây đã mọc um tùm, thành ra không mấy khi sạch sẽ, thoáng đãng”.

Nghĩa trang miền Nam tập kết tại phường Hưng Dũng (Thành phố Vinh), nơi an nghỉ của gần 230 cán bộ, chiến sỹ tập kết.

Với tuổi 67, từng bị tai nạn chưa lâu, lại còn tham công tác xã hội (hiện là Phó chủ tịch Hội CCB phường), ông Phạm Minh Tâm không đủ sức để kham nổi việc chăm sóc các phần mộ ở nghĩa trang. Điều đáng nói là việc làm của ông hoàn toàn tự nguyện, xuất phát từ tình yêu thương và quý trọng những cán bộ, chiến sỹ miền Nam tập kết đang yên nghỉ nơi mảnh đất này.

Tập tư liệu ghi rõ thông tin phần mộ của cán bộ, chiến sỹ miền Nam tập kết do Hội đồng hương miền Nam gửi lại

Lật giở những trang tư liệu ghi chép, ông Tâm cho hay, từ năm 1954, sau khi ký kết Hiệp định Giơ-ne-vơ được ký kết, có khoảng 140 nghìn cán bộ, chiến sỹ miền Nam đã tập kết ra miền Bắc. Nghệ An là địa phương đón tiếp chu đáo những người con tiêu biểu của miền Nam, bằng chứng là việc lập một bệnh viện trên đất Hưng Dũng để chăm sóc sức khỏe cho thương binh, cán bộ và chiến sỹ tập kết.

Ngỡ rằng, chuyến đi chỉ độ 2 năm rồi sẽ được trở về quê hương nhưng không ngờ Hiệp định Giơ-ne-vơ bị phá hoại, Mỹ cách chiếm đóng miền Nam, thực hiện âm mưu chia cắt đất nước ta lâu dài. Để rồi, quân và dân miền Bắc phải tiến hành cuộc trường chinh ngót 20 năm mới đi đến ngày toàn thắng, nối liền 1 dải non sông.

Hàng tháng, vào ngày rằm và mống 1 (Âm lịch), ông Phạm Minh Tâm ra nghĩa trang thắp hương và dâng hoa cho các cán bộ, chiến sỹ miền Nam tập kết đang an nghỉ tại đây.

Quãng thời gian ấy, có không ít người vì vết thương tái phát hay sức yếu, tuổi cao không đủ sức chờ đến ngày thống nhất đã nằm lại trên đất Bắc. Ở Thành phố Vinh, có khoảng 300 người đã nằm lại ở nghĩa trang Dăm Mụ Nuôi, sau giải phóng có gần 70 người được gia đình ra tìm và đưa hài cốt về quê. Số người còn lại (có 4 ngôi mộ liệt sỹ) đang trong cảnh “Thác nằm yên nghỉ nơi đất Bắc/ Hồn còn vương vấn chốn trời Nam”.

Hành trình của người lính chiến

Ông Phạm Minh Tâm sinh ra và lớn lên ở huyện Cẩm Xuyên (Hà Tĩnh), tham gia chiến đấu ở chiến trường miền Nam trong những năm gian khổ, ác liệt (1968-1975). Sau giải phóng, ông có mặt trong đoàn quân chiến đấu đánh đuổi quân Pôn Pốt xâm lược, bảo vệ biên giới Tây Nam, cùng đơn vị sang Cam Pu Chia giúp nước bạn tránh khỏi họa diệt chủng.

Ông Phạm Minh Tâm bên tấm bia khắc tên, quê quán của cán bộ, chiến sỹ miền Nam tập kết đang yên nghỉ tại nghĩa trang

Năm 1988, ông rời quân ngũ, về lập gia đình và sinh sống ở phường Hưng Dũng (Thành phố Vinh). Hay tin trên vùng quê nay có một nghĩa trang miền Nam đang dần rơi vào quên lãng, người lính năm xưa chợt nhói lòng, vì trải 20 năm chiến đấu, ông Tâm thấu hiểu những nỗi đau, mất mát và hy sinh của đồng đội và cảm kích trước tình cảm, sự che chở của đồng bào miền Nam.

Cái tâm của ông luôn thôi thúc phải làm một việc gì đó để đền đáp công ơn, trước tiên là chăm sóc, tu sửa nghĩa trang, hàng tháng có nén tâm hương dâng những người dưới mộ. Là cán bộ Hội CCB phường, ông Tâm tìm thấy danh sách và sơ đồ các ngôi mộ do Hội đồng hương miền Nam gửi lại. Có được nguồn tư liệu, ông nhờ báo chí đăng tin tìm kiếm thân nhân và huy động kinh phí tu sửa, nâng cấp nghĩa trang. Năm 2014, Tổng công ty xây dựng Công trình giao thông 4 đã nhận tôn tạo, nâng cấp khu nghĩa trang cán bộ, chiến sỹ miền Nam tập kết trở nên khang trang, sạch đẹp.

Phần mộ liệt sỹ Nguyễn Đình Trung (Tam Kỳ- Quảng Nam) tại nghĩa trang cán bộ, chiến sỹ miền Nam tập kết.

Quê quán của những người đang an nghỉ ở nghĩa trang Dăm Mụ Nuôi nằm rải rác khắp các tỉnh miền Nam, từ Quảng Trị đến Đông Nam Bộ. Cùng với việc đăng tin, ông Tâm soạn thư và gửi về cho chính quyền cấp xã theo địa chỉ trong bản danh sách. Hơn 200 bức thư gửi đi, chỉ nhận được 35 cuộc điện thoại hồi âm, và đến nay chỉ mới 7 gia đình ra nhận mộ.

Nguyên do bởi đã hơn 60 năm kể từ ngày những cán bộ, chiến sỹ miền Nam ra Bắc tập kết, thời gian tương đương với một đời người nên người thân hầu như đã mất, nếu còn sống cũng đã già yếu. Rồi trong cảnh loạn ly, chính quyền Diệm và Thiệu bao lần dồn dân lập ấp, biết bao gia đình rơi vào cảnh ly tán.

Có xã nhận được thư đã gọi điện chia sẻ: “Chúng tôi đã dò tìm khắp toàn xã và được biết người thân của chiến sỹ này không còn một ai. Vì sau khi tập kết ra Bắc, chính quyền Ngô Đình Diệm đã dồn cả gia đình vào ấp chiến lược và sau đó tìm cách sát hại. Bây giờ chỉ còn cách nhờ bác chăm sóc giúp phần mộ”.

Ông Phạm Minh Tâm lo lắng trước tình trạng cây dại mọc quanh các phần mộ, trong khi ông đã yếu không đủ sức làm.

Lại có gia đình gọi thưa: “Chú ơi! Nhờ chú chăm sóc mộ ba cháu thêm một thời gian nữa nhé, sau vụ mùa cháu mới ra Vinh đưa bố về được ạ!”. Các gia đình ra tìm mộ hầu hết đều nghỉ lại nhà ông để thêm gắn bó sự thân tình. Và ông cũng không tiếc thời gian hướng dẫn tìm mộ phần, làm các thủ tục cần thiết để cất bốc hài cốt về quê hoặc xây cất lại phần mộ.

Ông Phạm Minh Tâm chia sẻ: “Tôi đang kiến nghị các cấp, các ngành liên quan cử 1 người chăm sóc nghĩa trang. Sức đã yếu, tôi không còn kham nổi, trong khi cây dại ở đây đang mọc lại quanh các phần mộ. Và hy vọng có thêm nhiều người đang an nghỉ nơi đây được về với quê hương...”.

Công Kiên