Vùng đất có giọng nói 'chất' nhất Nghệ An

03/10/2016 06:34

(Baonghean.vn) - Nghi Lộc vốn được biết đến là một trong những vùng đất có giọng nói đặc trưng nhất Nghệ An với ngôn ngữ nói không dấu, nhiều âm bị biến thanh, biến sắc và dùng nhiều từ thổ ngữ. Và cũng là 'dân' Nghi Lộc nhưng giọng nói của vùng 'Phúc - Thái - Thọ' lại khác biệt hoàn toàn với phần còn lại của huyện này.

Người Nghi Thái
Người dân Nghi Thái trong một ngày hội đầu năm.

Xem Clip chàng trai người Nghi Thái kể chuyện "Con rận":

Các xã Nghi Thái, Phúc Thọ trước nay vẫn được gọi chung là 'Phúc Thái Thọ'. Nhân dân các xã này sống trên một khu vực địa lý và có chung giọng nói, phong tục tập quán. “Ca co cuông, ca co đuôi” (cà có cuống, cá có đuôi) là cách nói của họ. Tuy có nét chung nhưng với cư dân bản địa họ vẫn có thể phân biệt được 6 - 7 giọng nói khác nhau ngay cùng trên một xã như Nghi Thái. Sự khác biệt trong mỗi giọng nói căn cứ vào âm vực, độ nặng nhẹ khi phát âm. Đặc điểm chung của ngôn ngữ nói vùng Phúc Thái Thọ vẫn là câu từ mất dấu, sử dụng nhiều từ thổ ngữ và bị biến sắc như: 'toi – tỏi, cẳng – chân, oi – giỏ, gon – cói; chơ ma – nhưng mà, đi tầy – đi kìa, hấn lợ cây rây – lỡ việc thì ngại'…

Những trẻ em ở Nghi Thái
Trẻ em ở Nghi Thái

Người dân Nghi Lộc thường sáng tác và lưu truyền nhiều bài thơ, bài vè bằng chất giọng quê mình với sự trìu mến và tự hào. Hiện nay trên các diễn đàn, mạng xã hội không khó để bắt gặp những câu thơ, câu hát, bài vè bằng giọng Nghi Lộc. Những câu chuyện có thật được kể bằng sự hài hước với chất giọng không thể lẫn vào đâu khiến nhiều người không kịp hiểu nhưng vẫn thấy rất buồn cười.

Bài vè của một ông đồ gửi cô bán hàng người Quỳnh Lưu được lưu truyền qua nhiều thế hệ người dân 'Phúc Thái Thọ' là một ví dụ:

O bán háng nay đã mấy tuồi
Nước o còn nọng hay đã nguồi
Trên hạ lụng lặng một gói nẻm
Lơ thơ dưới mọc mấy quả chuồi
Bánh mỏng, bánh dày đều trơn mợ
Khoai môn, khoai ngá phải chấm muồi...

Nghĩa là:


Cô bán hàng nước đã mấy tuổi
Nước cô còn nóng hay đã nguội
Trên treo lủng lẳng một gói nem
Lơ thơ dưới móc mấy qủa chuối
Bánh mỏng bánh dày đều trơn mỡ
Khoai môn, khoai ngứa phải chấm muối

Người Phúc Thái Thọ dù đi đâu đều không đánh mất giọng nói đặc trưng của mình
Người Phúc Thái Thọ dù đi đâu đều không đánh mất giọng nói đặc trưng của mình

Khi chúng tôi đem thắc mắc về nguồn gốc giọng nói ở đây hỏi những người lớn tuổi nhất ở vùng 'Phúc Thái Thọ' thì không ai ở vùng “Nghi Lộc ngữ” hiểu vì sao dân quê mình lại nói như vậy. Họ chỉ biết rằng, thuở mình sinh ra đã nghe ông bà, cha mẹ nói và mỗi đứa trẻ ở đây sớm được truyền chất giọng đặc biệt này từ lúc bập bẹ học nói. Cứ thế đời này truyền qua đời khác nối nhau bằng chất giọng thân thương không lẫn vào đâu được. Người dân Nghi Thái, Phúc Thọ rất khó pha đổi giọng khi ra giao tiếp bên ngoài. Chính vì vậy họ thường sử dụng từ ngữ phổ thông bằng chất giọng bản địa khi giao tiếp với người ngoài vùng.

Ngoài mất dấu khi nói và nói nhanh, người Phúc Thọ còn dùng thêm một số từ đệm vào đầu câu hoặc cuối câu như: 'woa', giọng cũng được đai dài ra khiến nhiều người có cảm giác như thán từ…

Cùng xem đoạn clip đối thoại của người dân vùng 'Phúc Thái Thọ':

Một đoạn trò chuyện của 2 cô gái Phúc Thọ. Cô chị tên Thảo, cô em tên Nga:

- woa, Nga đi mô vê đo…? (Ôi, Nga đi đâu về đó?)

- Nga đi sang nha cô Binh vê. Chị Thao lấy Nga mánh nác vơi! (Nga đi sang nhà cô Bình về, chị Thảo lấy cho Nga miếng nước với)

- Răng đi ma không kêu chi Thao vơi, tiếc he (sao đi mà không kêu chị Thảo với, tiếc quá)

Không chỉ nói giọng khó nghe mà người Phúc Thọ còn dùng các phương ngữ, thổ ngữ như: 'nác là nước, kênh – cơm, mói - muối, cơi - sân, đọi - bát,...'

Ở Nghi Lộc có nhiều xã có cách nói khác nhau. Tiếng nào cũng khó nghe, khó hiểu. Thậm chí trong một xã có nhiều thôn chỉ cách nhau một con đường, đoạn kênh cũng đã khác nhau trong giọng nói. Và người 'Phúc Thái Thọ' vẫn thấy tự hào vì sự đặc biệt của mình với 'phần còn lại'. Người vùng này dẫu có bôn ba khắp 5 châu thì chỉ cần nghe giọng nói là nhận ra nhau, tìm đến, xích lại gần nhau.

Các nhà nghiên cứu về ngôn ngữ cho rằng, nguyên nhân của sự khác biệt này đầu tiên là hiện tương “na ná nhau” về thanh điệu. Nhưng về bản chất, đối với tai nghe của người nói tiếng Việt phổ thông thì “na ná nhau” chứ đối với người bản địa, các thanh điệu tiếng Việt ở đây vẫn được “tri nhận” ra sự khác nhau. Hiện tượng này được cho là rất “bình thường”. Vì, cho dù khó nghe đến đâu thì giọng nói của cư dân ở đây vẫn là giọng nói của những người nói tiếng Việt chính hiệu. Chỉ có điều là giọng nói ấy hoặc đã lưu giữ trạng thái tiếng Việt khá cổ xưa hoặc có những biến âm khá “đặc biệt” so với giọng phổ thông mà thôi.

Giọng nói của người 'Phúc Thái Thọ' không chỉ là nét đẹp văn hóa trong đời sống của bà con nơi đây mà còn góp phần làm phong phú thêm tiếng Nghệ và văn hóa người Nghệ.

Vương Vân – Lan Thái

Kỹ Thuật: Dương Tuân

TIN LIÊN QUAN