Mỹ nhân Ada Lovelace - nữ lập trình viên đầu tiên trên thế giới

(Baonghean.vn) - Vốn là một nhà toán học có tài, Ada Lovelace còn là người viết ra những lệnh lập trình máy tính đầu tiên hồi giữa thế kỷ 19.

Chân dung Ada Lovelace. Ảnh: Internet.

Dòng dõi quý tộc

Ada Lovelace, tên khai sinh là Augusta Ada Byron, là con gái độc nhất của nhà thơ nổi tiếng George Gordon Byron - Nam tước Byron đời thứ 6. Cuộc hôn phối của Nam tước Byron và mẹ của Ada, Phu nhân Anne Isabella Milbanke Byron vốn chẳng mấy hạnh phúc. Chỉ 1 tuần sau khi con gái chào đời năm 1815 tại Anh, bà Byron ly thân chồng. Vài tháng sau, Nam tước Byron rời nước Anh, và Ada chưa bao giờ gặp lại người cha của mình. Ông đã qua đời tại Hy Lạp khi cô bé Ada mới 8 tuổi.

Tuy xuất thân quý tộc, nhưng Ada lại được nuôi dạy hoàn toàn khác với các tiểu thư quyền quý giữa những năm 1800. Theo yêu cầu của người mẹ, giáo viên dạy toán và khoa học cho cô bé. Những môn học hóc búa ấy vốn không phải là chuẩn mực cần thiết đối với nữ giới thời bấy giờ, nhưng mẹ của Ada tin rằng gắn bó với những môn học mang tính chính xác cao sẽ ngăn Lovelace phát triển theo hướng thiên về cảm xúc và tính tình bột phát khó đoán như cha mình. Ada cũng bị mẹ yêu cầu phải nằm bất động trong những khoảng thời gian dài, bởi bà tin điều đó sẽ khiến con gái phát triển khả năng tự kiềm chế.

Ngay từ nhỏ, Lovelace đã bộc lộ tài năng số học và ngôn ngữ. Cô bé Ada nhận được sự bảo ban, hướng dẫn từ William Frend - một nhà cải cách xã hội, William King - bác sỹ của gia đình và Mary Somerville - một nhà thiên văn kiêm nhà toán học người Scotland. Somerville cũng là một trong những người phụ nữ đầu tiên được gia nhập Cộng đồng thiên văn học của hoàng gia.

Cuộc đời làm khoa học

Ở độ tuổi 17, Ada gặp nhà toán học và nhà phát minh Charles Babbage. 2 người trở thành bạn bè vong niên, và Babbage lớn tuổi hơn trở thành người thầy hướng dẫn của Ada. Nhờ Babbage làm trung gian, Ada bắt đầu học toán cao cấp với giáo sư Đại học London Augustus de Morgan.

Ada hết sức quan tâm đến những ý tưởng của Babbage. Được biết đến là cha đẻ của máy tính, ông đã phát minh máy sai phân dùng để thực hiện các phép tính. Ada có dịp được nhìn thấy chiếc máy trước khi hoàn thành, và bị nó “hớp hồn”. Babbage cũng là người nghĩ ra các kế hoạch chế tạo một thiết bị khác có tên là máy giải tích, để thử sức với những phép tính phức tạp hơn.

Ada sau đó được yêu cầu chuyển ngữ một bài báo về máy giải tích của Babbage do kỹ sư Italy Luigi Federico Menabrea viết cho một tờ báo Thụy Sĩ. Cô không những dịch bản gốc tiếng Pháp sang tiếng Anh, mà còn bổ sung cả suy nghĩ và ý tưởng của mình về cỗ máy. Phần chú thích thêm của cô rốt cuộc lại còn dài gấp 3 lần bài báo gốc. Tác phẩm này của cô sau đó được xuất bản năm 1843 trên một tạp chí khoa học của Anh. Ada chỉ sử dụng tên viết tắt A.A.L thay vì Augusta Ada Lovelace để làm bút danh cho bài viết.

Ada được xem là nữ lập trình viên đầu tiên trong thời kỳ quan niệm toán học là "việc của đàn ông". Ảnh: Internet.

Trong những chú thích của cô, Ada mô tả cách tạo mã để thiết bị xử lý thêm cả chữ cái và biểu tượng chứ không chỉ các con số. Cô cũng lý thuyết hóa phương pháp để máy móc lặp lại một chuỗi lệnh, quá trình được gọi là “vòng lặp” mà các chương trình máy tính ngày nay sử dụng. Ada cũng đưa ra nhiều khái niệm thúc đẩy tư duy trong bài viết. Nhờ tác phẩm đó của mình, Ada thường được xem là nhà lập trình máy tính đầu tiên trên thế giới.

Bài viết của Ada không giành được nhiều sự chú ý khi cô còn sống. Những năm sau đó, cô cố gắng phát triển các chương trình toán học giúp giành thắng lợi khi cá cược. Nhưng không may, những chương trình như vậy đều không thành, và đẩy người phụ nữ ấy vào tình cảnh khốn khó về tài chính. Ngày 27/11/1852, Ada qua đời tại London do ung thư tử cung. Cô được chôn cất cạnh ngôi mộ của cha, tại nghĩa trang Nhà thờ St. Mary Magdalene ở Nottingham.

Di sản

Những đóng góp của Ada Lovelace cho lĩnh vực khoa học máy tính mãi đến những năm 1950 mới được phát hiện. Những chú thích của cô được nhắc đến một lần nữa với toàn thể thế giới nhờ B.V. Bowden - người tái xuất bản kết tinh trí tuệ của Ada trong cuốn Faster Than Thought: A Symposium on Digital Computing Machines (Nhanh hơn suy nghĩ: Tuyển tập bài viết về máy tính kỹ thuật số). Kể từ đó, Ada được truy tặng nhiều danh hiệu cao quý. Năm 1980, Bộ Quốc phòng Mỹ thậm chí còn đặt tên cho một ngôn ngữ máy tính mới được phát triển là “Ada”, theo tên của mỹ nhân Lovelace - nữ lập trình viên đầu tiên trên thế giới.

Thu Giang

(Theo Biography)