Làm rõ nguyên nhân vỡ đập chứa bùn thải, cá chết ở Qùy Hợp

(Baonghean.vn) - Sự cố vỡ đập chứa bùn thải của Xí nghiệp thiếc Suối Bắc (Công ty CP Kim loại màu Nghệ Tĩnh) thuộc vùng núi Lan Toong (xã Châu Thành, Quỳ Hợp) xảy ra hồi 6h ngày 9/3/2017. Bùn thải theo dốc núi chảy xuống suối Bắc, hòa vào dòng Nậm Huống (dòng chính của sông Dinh) gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến sản xuất, sinh hoạt của người dân.

» Linh mục Nguyễn Đình Thục kích động giáo dân

Sự cố vỡ đập

Vụ việc đập chứa bùn thải của Xí ngiệp thiếc Suối Bắc (Công ty CP Kim loại màu Nghệ Tĩnh) bị vỡ được phát hiện bắt nguồn từ nguồn tin báo của người dân Châu Thành. Lúc đó là “vào khoảng 6h sáng ngày 9/3/2017, nhân dân địa phương báo tin: trên dòng Suối Bắc có xuất hiện rất nhiều bùn đen và nước thải màu vàng” - đại diện chính quyền xã Châu Thành cho biết.

Đập chứa bùn thải vỡ và dòng bùn thải chảy vào suối Bắc. (Ảnh chụp từ trên cao trong ngày 11/3/2017). Ảnh: Nhật Lân

Trước thông tin dân báo, chính quyền xã báo cáo huyện xin ý kiến chỉ đạo. Bởi trên địa bàn xã Châu Thành và xã kề cận Châu Hồng có một số đơn vị khai thác khoáng sản, vậy nên huyện Quỳ Hợp chỉ đạo xã Châu Thành lần theo dòng Suối Bắc để xác định nguồn gốc thải ra bùn đen.

Sau hơn 3 giờ đồng hồ men theo khe suối, đoàn cán bộ xã Châu Thành do Phó Chủ tịch UBND xã, ông Lăng Thế Mỹ làm trưởng đoàn tìm đến khu vực đập chứa bùn thải của Xí nghiệp thiếc Suối Bắc, và chứng kiến được thân đập bị vỡ. Và vào hồi 9h30 cùng ngày, nước thải và bùn vẫn tràn theo dốc núi, hòa vào suối Bắc.

Đoàn cán bộ xã Châu Thành đã làm việc với ông Nguyễn Tiến Oánh - Phó Giám đốc Xí nghiệp thiếc Suối Bắc và xác định: Tại khu vực đập chứa chất thải (hố thải số 2) bị vỡ đê chắn thải, với chiều dài khoảng 12m; trên thân đê có nhiều vết rạn nứt lớn có nguy cơ tiếp tục sạt lở. Chất thải chảy ra suối Bắc, gây ô nhiễm vùng hạ lưu. Xã Châu Thành yêu cầu: Xí nghiệp thiếc Suối Bắc phải dừng mọi hoạt động sản xuất để khắc phục sự cố, không để chất thải tiếp tục chảy ra bên ngoài…

Đoạn đê chắn đập chứa bị vỡ. Ảnh: Đào Tuấn

Theo ông Lê Sỹ Hào - Trưởng phòng TN&MT huyện Quỳ Hợp, ngay sau khi xã Châu Thành báo cáo phát hiện được nguyên nhân suối Bắc có bùn thải, huyện chỉ đạo thành lập tổ công tác, đồng thời thông tin về sự cố đến Sở TN&MT và Phòng Cảnh sát môi trường để kiểm tra hiện trường làm rõ nguyên nhân.

Theo báo cáo của Công ty Kim loại màu Nghệ Tĩnh thì nguyên nhân vỡ đập là do có vị trí nước ngầm dưới chân đập; lượng bùn thải tràn ra ngoài khoảng 100m3. Tuy nhiên, qua kiểm tra xác định, lượng bùn thải trong đập chứa khi vỡ có khoảng 1000m3; lượng bùn bị tràn ra suối Bắc khoảng 200m3…

Ông Lê Sỹ Hào cho biết: “Xí nghiệp thiếc Suối Bắc được cấp phép khai thác trên khu vực núi Lan Toong, có độ cao trên 700m so với mực nước biển. Hệ thống đập chứa có sức chứa khoảng trên 10.000m³, nằm ở độ cao khoảng 500m nhưng thân đê chắn bằng đất nên chịu tải kém, không thể chứa nổi một lượng bùn thải lớn”.

Ông Lê Sỹ Hào cũng thông tin, dòng suối Bắc nhập vào dòng Nậm Huống, qua các xã Châu Thành, Châu Cường, Châu Quang hòa vào sông Dinh. Từ ngày 10/3, ở các xã Châu Cường, Châu Quang đã có hiện tượng cá trên dòng Nậm Huống và cả trong ao hồ của dân đã bị chết.

Hệ lụy đến với dân

Chị Lô Thị Dậu (bản Quang Hương) vớt cá chết trong ngày 11/3. Ảnh: Nhật Lân

Ở xã Châu Quang, từ sáng ngày 10/3, những ao hồ sử dụng nước từ dòng Nậm Huống đã có tình trạng cá nổi lờ đờ trên mặt nước rồi chết. Đến chiều ngày 10/3, tại khe tràn Đồng Lụm, cá chết nổi rất nhiều. Còn ở nhà dân ở các xóm Đồng Huống, Quang Hương, đã có 7 hộ có cá bị chết. Trong đó nhiều nhất là các hộ ông Lô Văn Thái (17kg), ông Lô Văn Tứ (12kg), ông Lô Văn Yên (8kg)…

Có mặt ở bản Quang Hương trong ngày 11/3, chúng tôi được chứng kiến cảnh cá của các hộ dân vẫn tiếp tục bị chết. Như tại gia đình chị Lô Thị Dung (29 tuổi) có khoảng 200m2 ao lấy nước từ dòng Nậm Huống. Hiện tại, có hai con cá trắm nặng trên 2kg đã bị chết, còn lại đều trong tình trạng bơi lờ đờ và thường xuyên phải nổi trên mặt nước để thở. Hoặc tại ao của gia đình chị Lô Thị Dậu, có khoảng trên 20 con cá đã bị chết…

Những con cá chết có nhiều nhớt nhầy ngoài thân, mang màu tím nhạt. Ảnh tư liệu

Ông Trần Văn Tuấn - Chủ tịch UBND xã Châu Quang trao đổi, việc cá chết là do nguồn nước bị ô nhiễm. Ông Tuấn cũng cho hay, hệ lụy ô nhiễm môi trường xảy đến với người dân xã Châu Quang có từ nhiều năm nay. Sự cố cá chết và đồng lúa bị nghẹt rễ không phát triển, năng suất thấp xảy ra khá thường xuyên. Chính quyền xã và huyện mời các cơ quan của tỉnh về đánh giá mức độ ô nhiễm, xác định nguyên nhân nhưng rồi vẫn chưa giải quyết được.

“Việc cá tự nhiên và cá dân nuôi bị chết và sự cố đập chứa bùn thải của Công ty CP Kim loại màu bị vỡ không thể là sự trùng hợp ngẫu nhiên…”- ông Tuấn nhận định.

Ở xã Châu Cường, tình trạng cá trên dòng Nậm Huống bị chết cũng bắt đầu từ sáng ngày 10/3. Khi phát hiện cá chết, người dân rủ nhau đi nhặt cá về sử dụng. Tuy nhiên may mắn là thông tin về sự cố vỡ đập chứa bùn thải được chính quyền xã thông tin kịp thời nên sau đó người dân không ăn mà đem chôn.

Cán bộ môi trường xã Châu Cường, ông Quang Cảnh Dung kiểm tra tình hình cá chết trên dòng Nậm Huống. Ảnh: Nhật Lân

Cán bộ môi trường của xã Châu Cường, ông Quang Cảnh Dung cho biết, xã đã ra văn bản và giao cán bộ về các thôn bản thông báo với dân, hiện tượng cá chết bất thường chưa rõ nguyên nhân và đang được các cơ quan liên quan xác minh làm rõ. Yêu cầu người dân không được sử dụng cá chết, không để người dân đánh bắt cá, sử dụng nguồn nước hoặc cho trâu bò uống.

Làm rõ, xử lý nghiêm

Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Quỳ Hợp, ông Vi Thanh Tường, xác định bùn thải tràn ra có thể gây ảnh hưởng xấu đến môi trường 3 xã Châu Thành, Châu Cường, Châu Quang, vì vậy huyện chỉ đạo các xã này khẩn trương chắn toàn bộ hệ thống mương, không để nước từ suối Bắc, Nậm Huống dẫn vào đồng ruộng. Đồng thời thông báo cho nhân dân ở các khu vực có liên quan không được đánh bắt, sử dụng cá; không sử dụng nguồn nước; không chăn thả, để trâu bò uống nước ở những dòng suối này…

Về nguyên nhân cá chết, ông Vi Thanh Tường nhận định là do bùn thải từ sự cố vỡ đập của Công ty CP Kim loại màu Nghệ Tĩnh. Chưa hết, ông Tường còn cho rằng Công ty CP Kim loại màu là một trong những tác nhân gây hệ lụy về môi trường cho Quỳ Hợp trong nhiều năm qua, mà qua sự cố vỡ đập chứa bùn thải, cần phải làm rõ.

“Các cơ quan của tỉnh như Chi cục Bảo vệ môi trường, Phòng Cảnh sát môi trường đã đồng hành cùng huyện kiểm tra thực tế, lấy mẫu bùn, mẫu nước, mẫu cá chết để xác định nguyên nhân, mức độ ô nhiễm. Để có kết luận, cần phải có kết quả kiểm tra giám định, tuy nhiên tôi nghĩ nguyên nhân xuất phát từ đây…” - ông Tường trao đổi.

Cán bộ huyện Quỳ Hợp và xã Châu Thành kiểm tra hiện trường đập chứa bùn thải bị vỡ. Ảnh: Đào Tuấn

Trước sự cố vỡ đập chứa bùn thải, cá trên các sông suối ao hồ bị chết, Thường trực Huyện ủy Quỳ Hợp có quan điểm rất rõ ràng. Đó là giao UBND huyện thành lập Tổ công tác, phối hợp các cơ quan cấp tỉnh cùng làm rõ nguyên nhân cá chết; đình chỉ hoạt động của Xí nghiệp thiếc Suối Bắc; tổ chức kiểm tra hệ thống đập chứa chất thải của Công ty CP Kim loại màu tại nơi Xí nghiệp thiếc Suối Bắc tổ chức khai thác để có đánh giá chính xác về thực trạng, qua đó yêu cầu công ty này phải có giải pháp xử lý theo hướng bền vững.

“Trên địa bàn huyện Quỳ Hợp có nhiều doanh nghiệp khai thác khoáng sản nên dễ phát sinh những vấn đề phức tạp về môi trường, ảnh hưởng đến đời sống của người dân. Đây cũng là vấn đề nóng bỏng mà cả xã hội quan tâm nên quan điểm của Thường trực Huyện ủy Quỳ Hợp là nếu có tổ chức, cá nhân nào vi phạm về môi trường đều phải xử lý nghiêm khắc", ông Hồ Lê Ngọc, Bí thư Huyện ủy huyện Quỳ Hợp cho biết.

Bí thư Huyện ủy huyện Quỳ Hợp cũng khẳng định, về sự cố vỡ đập chứa bùn thải của Công ty CP Kim loại màu, Quỳ Hợp sẽ có báo cáo rõ với Tỉnh ủy và UBND tỉnh. Trường hợp công ty này có sai phạm thì xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật; và nếu họ không có giải pháp bảo vệ môi trường bền vững thì đề nghị tỉnh đình chỉ khai thác, thu hồi giấy phép.

Nhật Lân - Đào Tuấn