Bài học lớn từ một sự cố vỡ đập

(Baonghean) - Trong cái nắng gay gắt cuối mùa, cùng cán bộ Sở TN&MT, cán bộ UBND huyện Quỳ Hợp ngược núi Lan Toong, xã Châu Thành, kiểm tra việc khắc phục sự cố vỡ đập chứa bùn thải của Công ty CP Kim loại màu Nghệ Tĩnh tại mỏ thiếc Suối Bắc, thấy sau hơn 5 tháng đã có những đổi thay. Ngẫm ra, đây là bài học lớn cho các doanh nghiệp khai thác khoáng sản…

Toàn cảnh đập chứa bùn thải của Công ty CP Kim loại màu Nghệ Tĩnh sau khi bị vỡ. Ảnh: Nhật Lân

Trở lại Suối Bắc

Ngược dòng thời gian, ngày 10/3/2017, thời điểm sự cố vỡ đập chứa bùn thải của Xí nghiệp thiếc Suối Bắc (Công ty CP Kim loại màu Nghệ Tĩnh) mới qua đi 24 tiếng, thì trên đỉnh núi Lan Toong mùi diêm sinh bốc lên nồng nặc. Bùn thải thiếc sau quá trình sàng tuyển, không chỉ có tại điểm đập chứa thải bị vỡ, mà vương vãi, quánh đen ở khắp nơi, từ khu vực sàng tuyển, hệ thống đập chứa lắng lọc nước thải, sườn núi, các khe suối…

Đến ngày 11/8/2017, tại khu vực mỏ thiếc trên ngọn núi có độ cao gần 700m so với mực nước biển này, trở nên vắng lặng, và khá sạch sẽ. Ngoại trừ khu vực lòng đập chứa bị vỡ trước đây, tất cả các nơi còn lại hiện đều đã mất dấu bùn thải. Hệ thống các đập chứa lắng lọc nước thải tuần hoàn, từng là nơi Đoàn kiểm tra của Bộ TN&MT chỉ ra lỗi thiết kế, có dấu hiệu phát tán bùn thải, đã được san lấp bằng phẳng.

Bãi chứa thải ở khu vực sàng tuyển thiếc, nơi được xác định là phát tán bùn thải gây ô nhiễm môi trường, cũng đã được san lấp đất đá và trồng cây keo lên trên. Còn tại khu vực đập chứa thải bị vỡ, một con đê chắn khá lớn đã được hoàn thành. Đê đắp bằng đất, nhưng được lu lèn, và có chân đế rộng, tạo tầng theo độ dốc núi. Sườn đê, được trồng cỏ để tạo mối liên kết, chống xói lở. Bên cạnh đó, để giảm thiểu tình trạng mưa lũ phát tán bùn thải, hai bên đập chứa bùn thải đã được xẻ rãnh thoát nước mưa…

Kiểm tra toàn diện khu vực mỏ thiếc Suối Bắc, theo đánh giá của các cán bộ Sở TN&MT, nhìn chung Công ty CP Kim loại màu Nghệ Tĩnh đã chấp hành nghiêm túc, kịp thời những chỉ đạo của cơ quan có thẩm quyền trong việc khắc phục sự cố vỡ đập nói trên. Với những gì đã khắc phục, nguy cơ phát tán bùn thải ra bên ngoài cơ bản đã được ngăn chặn. Tuy nhiên, cũng còn những điểm cần bổ sung các biện pháp gia cố.

Đập chứa bùn thải của Công ty CP Kim loại màu Nghệ Tĩnh bị vỡ trong ngày 10/3/2017. Ảnh: Nhật Lân

Đó là, phủ xanh khu vực các hồ lắng đã được san lấp, để đảm bảo không xảy ra hiện tượng trượt lở. Tiếp tục thực hiện các biện pháp gia cố đê chắn hồ chứa bùn thải, bằng cách trồng thêm các loại cây có tính liên kết cao như tre, hóp vào chân các tầng đê; có biện pháp khu trú bùn trong hồ, không để tràn ra ngoài nhất là thời điểm mưa lớn…

Đồng thời, tiếp tục tập trung khắc phục các tồn tại trong công tác bảo vệ môi trường, khai thác khoáng sản theo yêu cầu của Đoàn kiểm tra của Bộ TN&MT; chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật bảo vệ môi trường và khai thác khoáng sản có liên quan. Đặc biệt, hàng tháng phải báo cáo kết quả thực hiện về Bộ TN&MT, Sở TN&MT và UBND huyện Quỳ Hợp để tiếp tục kiểm tra, giám sát...

Bài học lớn

Kể từ khi xảy ra sự cố vỡ đập đến nay, Công ty CP Kim loại màu Nghệ Tĩnh phải dừng mọi hoạt động sản xuất, kinh doanh. Đến nay, thời gian đã tròn 5 tháng. Ngày 19/7/2017 vừa qua, Chánh Thanh tra Bộ TN&MT ban hành Quyết định số 43/QĐ-XPVPHC xử phạt Công ty CP Kim loại màu Nghệ Tĩnh hơn 1 tỷ đồng cho các hành vi vi phạm; bên cạnh đó, buộc khắc phục các tồn tại và đình chỉ mọi hoạt động khai thác thời gian 3 tháng kể từ ngày quyết định này được ban hành.

Ngoài việc phải chấp hành nghiêm túc Quyết định số 43 của Chánh Thanh tra Bộ TN&MT, để hoạt động trở lại, Công ty CP Kim loại màu Nghệ Tĩnh phải lập lại báo cáo đánh giá tác động môi trường cho phù hợp với dây chuyền sản xuất; phải thực hiện xây dựng các công trình bảo vệ môi trường… và được các ngành liên quan kiểm tra xác nhận, phê duyệt; sau đó, Bộ TN&MT mới xem xét cho phép sản xuất trở lại. Như vậy, hậu quả mà Công ty CP Kim loại màu Nghệ Tĩnh phải gánh chịu từ chính những vi phạm họ gây ra là vô cùng lớn.

Sau sự cố vỡ đập chứa bùn thải của Công ty CP Kim loại màu Nghệ Tĩnh, Tỉnh ủy, UBND tỉnh Nghệ An đã chỉ đạo kiểm tra hàng loạt các doanh nghiệp khai thác khoáng sản trên địa bàn Quỳ Hợp để chấn chỉnh công tác bảo vệ môi trường. Qua đó, xác định được không ít lỗi vi phạm của các doanh nghiệp khác, xử phạt với số tiền trên 2,4 tỷ đồng, đình chỉ tạm thời hoạt động một số đơn vị…

Vì vậy, các doanh nghiệp khai thác khoáng sản trên địa bàn cần xem đây là một bài học lớn, để nghiêm túc chấp hành các quy định của luật về bảo vệ môi trường. Doanh nghiệp được xác định là nền tảng phát triển kinh tế - xã hội, nhưng một khi đã gây ra sự cố, đe dọa đến môi trường, làm ảnh hưởng xấu đến đời sống dân sinh thì đều phải chịu sự xử lý nghiêm minh của pháp luật.

Nhật Lân