Họ không thể về với gia đình, họ nằm lại Trường Sa

Nơi đảo xa

Đại tá Phạm Công Phán không bao giờ có thể quên những ngày tháng cắm mốc và xây dựng Trường Sa giai đoạn 1978 - 1985.

Lúc đó, ông nhận nhiệm vụ chỉ huy cắm mốc và xây dựng hàng loạt các đảo từ Sinh Tồn Đông, Trường Sa Đông, An Bang, Phan Vinh… Trải qua bao ngày tháng khắc nghiệt, nhưng với ông, khó khăn là chuyện tất yếu của đời quân ngũ. Ông luôn thể hiện tinh thần lạc quan để động viên chiến sỹ.

Đại tá Phán nhớ lại, cả đảo khi đó không có cây gì sống được ngoài bàng vuông, thèm rau xanh như cá cần nước. Hải sản dưới biển thì nhiều nhưng không ăn được, bởi thiếu chất xơ nên cơ thể có nạp thêm đạm thì cũng khó tiêu hóa.

Nhiều đảo ở xa, kinh tế khó khăn, phương tiện hạn chế, mỗi năm tàu chỉ ra tiếp tế được một lần và cũng không thể tới gần đảo, neo đậu có khi cách xa tới 2-3km. Lương thực, thực phẩm, nước ngọt vận chuyển từ bờ ra nhưng năm sau mới được dùng, vì phải ưu tiên dùng hết đồ cũ trước.

Nước ngọt quý như vàng, mỗi lần tàu ra tới nơi thường bị lẫn trong đó đến 1/4 là nước biển. Do thuyền neo ở xa, phải dùng thuyền nhôm vận chuyển, sóng đánh hòa nước mặn với nước ngọt. Nhưng, với lính đảo, nước có màu trong và bớt mặn đã là hạnh phúc lắm rồi. Tiết kiệm nước ngọt luôn là nhiệm vụ thường trực. Hàng ngày đại đội trưởng mở 'kho' cấp cho mỗi chiến sỹ một ca nước, đa phần dành làm nước uống.

Những tân binh mới được điều động ra làm nhiệm vụ ngoài đảo, năm đầu tiên dễ lên cân bởi ngoài thời gian canh gác họ thường ngủ rất nhiều. Nhưng tới năm thứ 2 thì chững lại và đến năm thứ 3 thì gầy quắt bởi đa phần ăn đồ hộp, thiếu thực phẩm tươi và rau xanh.

Chuyện lính đảo, chống chọi với khó khăn để bảo vệ Trường Sa không thể kể hết trong một vài ngày. Nhưng những gian nan đó không dễ gì quật ngã người lính. Nhiều thế hệ đi trước đã hoàn thành cắm mốc hàng chục đảo mới, làm nền móng và xây dựng những điểm đảo vững chắc giữa đại dương.

Tuổi hai mươi mãi mãi nằm lại ở Trường Sa

Trong trận chiến ngày 14/3/1988 tại Gạc Ma, 64 cán bộ, chiến sỹ đã hy sinh khi tham gia cắm mốc chủ quyền tại cụm đảo Sinh Tồn. Đa phần là những chàng trai tầm tuổi 20 - cái tuổi đang ấp ủ nhiều dự định và kế hoạch tương lai, nhưng tất cả đã nằm lại cùng với họ dưới biển khơi.

Năm đó, Đà Nẵng có 8 chiến sỹ nghe tiếng vọng từ Trường Sa đã khoác ba lô ra đảo, 7 người trong số họ đã hy sinh anh dũng.

Bà Hồ Thị Lai - mẹ liệt sỹ Trương Quốc Hùng rưng rưng kể. Anh Hùng nhập ngũ khi vừa tròn đôi mươi. Nhà khi ấy nghèo lắm, ngày đêm bà Lai tần tảo đạp xe đi làm, chỉ đủ mua ít gạo, cả nhà chia nhau chén cháo. Bây giờ cuộc sống đã sung túc hơn, nhưng con trai mẹ thì nằm lại mãi mãi với đảo.

Kể về con mình - liệt sỹ Lê Văn Xanh, ông Xuân nghẹn ngào: "Hồi ấy nó còn trẻ lắm, mới ngoài 20 tuổi".

Trước ngày ra đảo làm nhiệm vụ, anh Xanh viết thư "khoe" với gia đình và nhắn gửi cho người yêu ở quê nhà. Có ai ngờ đó là lời vĩnh biệt. Vì quá đau buồn, người yêu anh đã xin được lập bàn thờ anh tại nhà riêng.

Cha liệt sĩ Cao Xuân Minh (Thanh Hóa), nhập ngũ năm 1986 kể, vợ ông vốn bị bệnh tâm thần, trước đây đã chữa trị và thuyên giảm nhưng sau khi nghe tin con trai hy sinh thì bệnh tình tái phát và không thể chạy chữa được nữa.

Trong hồi ức còn sót lại của bà, anh Minh là người đẹp trai nhất nhà, khi nhập ngũ mới đôi mươi, luôn yêu đời lạc quan và có hiếu với bố mẹ. Hễ được nghỉ huấn luyện, anh liền viết thư về cho gia đình. Kỷ vật bây giờ chẳng còn gì ngoài những lá thư đã úa vàng theo thời gian.

Ông Điền run run lật những trang giấy đã mủn cho chúng tôi xem. Tuổi hai mươi của người lính ấy còn chưa kịp hẹn ước với ai. Anh khoác ba lô lên đường làm nhiệm vụ rồi mãi mãi không trở về. Giờ chỉ còn bố mẹ ở lại với ký ức rời rạc lúc nhớ lúc quên và ánh mắt hướng về di ảnh của con như một niềm day dứt không nguôi.

Trong số những người đã ngã xuống để bảo vệ biển đảo quê hương, có rất nhiều những người lính trẻ. Họ không thể trở về, không thể tiếp lời hẹn thề, cũng không thể thực hiện bao dự định còn dang dở, họ nằm lại với Trường Sa, nằm lại với mảnh đất thiêng liêng của tổ quốc.

Nguyên Sa(Trung tâm Dữ liệu Hoàng Sa)