4 loại hộp số thông dụng trên ô tô người mua xe nên biết

1. Hộp số sàn (số tay)

Đây là loại hộp số có cấu tạo đơn giản, sử dụng ly hợp ma sát dạng đĩa để ngắt hoặc kết nối chuyển động từ động cơ xuống hộp số. Ly hợp được điều khiển bời người lái thông qua bàn đạp ly hợp (chân côn). Bên trong hộp số là các trục sơ cấp, trục thứ cấp và trục trung gian; trên các trục các bánh răng ăn khớp cố định với nhau tạo nên các tỷ số truyền ứng với từng cấp số của xe.

Khi muốn chuyển số, người lái đạp bàn đạp ly hợp để ngắt kết nối từ động cơ xuống hộp số, kết hợp với thao tác trên cần số theo sơ đồ có sẵn, đưa các bánh răng gài số đến vị trí bánh răng ứng với số truyền tương ứng.

- Ưu điểm: Tiết kiệm nhiên liệu, đặc biệt là khi di chuyển trên đường trường. Việc bảo trì, bảo dưỡng dễ dàng, ít tốn kém chi phí.

Giúp người lái kiểm soát xe tốt hơn trong nhiều tình huống; mang lại cảm giác điều khiển chân thật và thú vị hơn.

- Nhược điểm: Điều khiển và xử lý tình huống với hộp số sàn khó hơn so với xe số tự động. Những “tay lái yếu” có thể cảm thấy căng thẳng khi vừa phải tập trung quan sát đường đi, vừa thực hiện nhiều thao tác của hộp số sàn.

Gây bất tiện trong trường hợp tắc đường vì người lái sẽ phải thường xuyên thực hiện các thao tác với hộp số, đặc biệt là “rà côn” để giữ cho xe không tắt máy khi đường đông.

Việc phải liên tục làm việc với bàn đạp ly hợp (chân côn) có thể sẽ khiến chân người lái bị đau nhức, nhất là sau một hành trình dài.

2. Hộp số tự động

Hộp số tự động đang được trang bị trên hầu hết các mẫu xe hơi hiện nay, các thao tác được thực hiện một cách đơn giản, nhẹ nhàng.

Hệ thống sử dụng bộ biến mô thủy lực đóng vai trò như ly hợp để ngắt và truyền chuyển động quay từ động cơ đến hộp số. Bên trong hộp số là hệ thống các bánh răng kết hợp với nhau tạo nên các cấp số cho xe.

Toàn bộ quá trình lựa chọn tỷ số truyền thích hợp và sang số đều được tính toán và điều khiển tự động bởi máy tính dựa theo điều kiện vận hành của xe.

Ưu điểm: Loại hộp số này mang đến trải nghiệm dễ dàng, thoải mái hơn cho người lái, đặc biệt là những “tay lái yếu”.

Hộp số tự động rất hữu dụng khi lái xe trong khu vực thành thị đông đúc; người lái thoải mái và tự tin trong việc điều khiển.

Nhược điểm: Độ tiêu hao nhiên liệu lớn hơn so với hộp số sàn truyền thống do sự hao hụt công suất ở biến mô thủy lực.

Chi phí bảo dưỡng, sửa chữa và thay thế khác cao do cấu tạo phức tạp của hệ thống.

3. Hộp số tự động vô cấp CVT

Hộp số CVT mang đến trải nghiệm điều khiển rảnh tay và thoải mái tương tự như loại hộp số tự động có cấp, nhưng hoạt động theo nguyên lý hoàn toàn khác.

Hộp số CVT không có các cấp số; hệ thống sử dụng hai pulley có thể thay đổi đường kính, được kết nối với nhau qua một dây đai. Nhờ vào việc thay đổi đường kính pulley, hộp số có thể thay đổi tỷ số truyền một cách êm dịu, được điều khiển chính xác bởi máy tính, dựa vào điều kiện vận hành thực tế của xe như tải trọng, độ dốc…

Ưu điểm: Tiết kiệm nhiên liệu tốt hơn so với hộp số tự động có cấp truyền thống.

Cấu tạo đơn giản, kích thước nhỏ và khối lượng nhẹ hơn so với hộp số tự động có cấp.

Quá trình vận hành mượt mà và chính xác do người lái không cảm nhận được quá trình sang số thông thường (vòng tua lên cao rồi giảm xuống) như ở các loại hộp số khác.

Nhược điểm: Tiếng ồn khi tăng tốc cũng như khi chạy ở tua máy cao; Dây đai trong hộp số CVT không chịu được những động cơ có công suất và moment xoắn cao, do đó không phù hợp đối với những dòng xe thể thao.

Chi phí bảo dưỡng, thay thế, sửa chữa các bộ phận bên trong hộp số CVT khá cao.

4. Hộp số bán tự động - hộp số ly hợp kép

Loại hộp số này có hai bộ ly hợp riêng biệt, chúng được điều khiển bằng cơ cấu thủy lực - điện từ. Hai ly hợp hoạt động độc lập với nhau, một điều khiển các bánh răng cấp số lẻ (1, 3, 5 và bánh răng gài số lùi), ly hợp còn lại điều khiển các bánh răng gài số chẵn (2, 4 và số lùi). Với kết cấu như vậy, quá trình lên số (1 - 2 - 3…) hoặc xuống số (5 – 4 - 3) xảy ra nhanh, không bị mất mát công suất.

Việc sang số có thể được điều khiển bằng tay thông qua lấy chuyển số sau vô lăng hoặc cần số, hoặc được điều khiển hoàn toàn tự động dựa theo điều kiện vận hành của xe.

Ưu điểm: Chuyển số trong thời gian ngắn, tốc độ chuyển số nhanh, chuyển số êm, tiết kiệm nhiên liệu.

So với những hộp số tự động có cấp (sử dụng biến mô thủy lực và cơ cấu bánh răng hành tinh), hộp số ly hợp kép DCT có cấu tạo đơn giản, gọn nhẹ hơn khá nhiều.

Nhược điểm: Với thiết kế cũng như thuật toán phức tạp khiến giá thành của hộp số DCT còn khá đắt đỏ, chỉ phù hợp với những dòng xe hạng sang, xe thể thao hay siêu xe.

Chi phí bảo dưỡng, sửa chữa và thay thế khá cao so với các loại hộp số khác.

Ngọc Anh