Nguyên nhân chậm tiến độ cao tốc Bắc - Nam đoạn qua Nghệ An

Ngoài nguyên nhân dịch Covid-19 khiến cho các hoạt động tuyên truyền, họp dân, vận động, triển khai đông người khó khăn thì một số địa phương còn làm chậm công tác xây dựng, đền bù đất trong khu tái định cư và đền bù đối với đất xây dựng trái thẩm quyền.

Khẩn trương giải phóng đất lấn chiếm, vi phạm

Là địa phương có đường cao tốc đi qua 2 xã, hiện nay Yên Thành còn gặp nhiều khó khăn trong công tác đền bù. Theo báo cáo của huyện, hiện có 17 hộ gia đình làm nhà trên đất 64, đất công ích xã cho thuê làm trang trại, gia trại đã xây dựng nhà trên đất nông nghiệp. Trong đó, thời điểm xây dựng có 16 hộ xây dựng từ trước ngày 01/7/2004, có 01 hộ xây dựng sau ngày 01/7/2004.

Thực tế xây dựng nhà tạm 4 hộ, xây dựng nhà bán kiên cố 8 hộ, xây dựng nhà kiên cố 5 hộ. Các hộ này được UBND xã cho thuê làm trang trại, gia trại trên đất xa xấu. Đến năm 2013, thực hiện chủ trương chuyển đổi ruộng đất theo Chỉ thị 08 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, các hộ gia đình đề nghị chuyển đất được giao theo Nghị định 64/ NĐ - CP về liền kề với đất thuê làm trang trại, gia trại. Theo báo cáo của UBND xã Đô Thành, trong số 17 hộ này có 08 hộ không có đất ở, nhà ở nơi khác trên địa bàn xã và đang vướng vấn đề đền bù.

Hiện nay, UBND huyện đã bố trí quỹ đất để giao đất theo hình thức định giá không thông qua đấu giá cho các hộ này nằm trong khu tái định cư dự án GPMB đường cao tốc Bắc - Nam và đang xin ý kiến UBND tỉnh cơ chế đền bù, hỗ trợ.

Huyện Yên Thành cũng đang vướng đền bù đối với 8 hộ gia đình xây dựng trái phép trên kênh Vách Bắc, trong đó 4 hộ gia đinh đã xây dựng nhà ở kiên cố và 4 hộ chưa xây dựng nhà ở.

Vi phạm trên kênh Vách Bắc ở huyện Yên Thành có liên quan đến đền bù để xây dựng cao tốc Bắc - Nam. Ảnh: V.T

Ông Nguyễn Thanh Hà - Phó Chủ tịch UBND huyện Yên Thành cho biết: Liên quan đến việc các hộ gia đình, cá nhân xây dựng nhà ở trên kênh Vách Bắc (đoạn qua xã Đô Thành, huyện Yên Thành), nguồn gốc đất do UBND xã Đô Thành bán trái thẩm quyền năm 1993, 1994 chưa được cấp GCN QSD đất, UBND tỉnh Nghệ An đã có Kết luận số 641/KL-UBND ngày 02/11/2017 về việc kết luận công tác kiểm tra quản lý, sử dụng đất, xây dựng công trình trên kênh thủy lợi Vách Bắc. Tuy nhiện, hiện nay bước vào đền bù giải phóng cao tốc Bắc - Nam cũng không dễ dàng.

Tình trạng ở huyện Diễn Châu cũng tương tự. Có 78 hộ dân có tài sản trên đất nông nghiệp, lâm nghiệp bị ảnh hưởng bởi cao tốc Bắc - Nam. Do việc sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp không hiệu quả, nên nhiều hộ gia đình tự ý xây dựng nhà và công trình khác trên đất theo mô hình kinh tế gia trại, trang trại, các loại tài sản trên chủ yếu được triển khai xây dựng sau ngày 01/7/2004, sau thời điểm dồn điền, đổi thửa theo Chỉ thị 08. Căn cứ vào các quyết định số 58/2015/UBND tỉnh Nghệ An thì các loại tài sản trên không thuộc đối tượng đền bù hỗ trợ nên công tác giải phóng mặt bằng cũng khó khăn.

Cái khó nữa là sau khi cắm mốc chỉ giới hành lang an toàn giao thông đối với cao tốc Bắc - Nam, nhiều hộ gia đình có đất ở nằm trong phạm vi hành lang an toàn giao thông đường bộ cao tốc không được đền bù hỗ trợ theo quy định, bị hạn chế hoặc khó khăn khi xây dựng công trình, hoặc thực hiện giao dịch về quyền sử dụng đất.

Cao tốc Bắc - Nam đi qua huyện Diễn Châu. Ảnh: P.V

Huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc

Từ đầu năm 2020, tiến độ dự án cao tốc Bắc - Nam qua Nghệ An đang có dấu hiệu chững lại, bởi ngoài việc giải phóng được đất nông nghiệp thì các loại đất khác đang gặp khó và nhiều huyện vào cuộc còn thiếu quyết tâm.

Ngoài đất nông nghiệp đã giải phóng cơ bản, các địa phương phải tập trung giải tỏa mặt bằng, xây dựng khu tái định cư để di dời dân, đẩy nhanh tiến độ di dời các công trình điện và viễn thông để bàn giao mặt bằng thi công cho dự án.

Theo ông Lê Hồng Vinh - Ủy viên BTV Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh, dự án cao tốc Bắc - Nam là công trình trọng điểm, nước rút. Các huyện cần phải huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc vì đây là vấn đề cấp bách, tăng năng lực đầu tư công, thúc đẩy kinh tế - xã hội. Tổ chức vận động, tuyên truyền về tầm quan trọng, ý nghĩa, chính sách đền bù, giải phóng mặt bằng.

Tập trung triển khai đồng bộ các nội dung đền bù, hỗ trợ, tái định cư, lưy ý sớm đền bù giải phóng xây dựng các khu tái định cư, hoàn thành dứt điểm công tác phê duyệt, trích đo đoạn qua Hưng Nguyên - Diễn Châu. Kiểm kê, lập phương án, đền bù hỗ trợ đối với các loại đất còn lại. Tiến độ bàn giao đất vườn, đất ở không phải tái định cư đến 10/5/2020 phải hoàn thành, đối với đất vườn đất ở không phải tái định cư đến 30/8/2020 phải hoàn thành.

Hoàng Mai đã hoàn thành quy hoạch khu tái định cư. Ảnh: Trân Châu

Dự án Cao tốc Bắc - Nam qua địa bàn Nghệ An có chiều dài 87,84 km, gồm 2 Tiểu dự án: đoạn Nghi Sơn - Diễn Châu và Diễn Châu - Bãi Vọt (Hà Tĩnh), đi qua địa bàn thị xã Hoàng Mai và các huyện: Quỳnh Lưu, Yên Thành, Diễn Châu, Nghi Lộc và Hưng Nguyên. Cao tốc Bắc - Nam có 79,31 km đi qua đất nông nghiệp và qua 8,53 km đất khu dân cư và phải tái định cư 605 hộ dân. Hiện tại, dự án được phê duyệt tổng thể kinh phí GPMB là 2.762 tỷ đồng.

Đến nay, đã giải ngân chi trả được 692,7 tỷ đồng và giải phóng mặt bằng được 66,58/87,84 km, đạt 75,8%, trong đó đất nông nghiệp là 65,58 km/79,84 km.

P.V