Viết tiếp trang sử hào hùng của vùng đất 'địa linh nhân kiệt', của quê hương Bác Hồ kính yêu!

Tại Lễ kỷ niệm 990 Danh xưng Nghệ An, đồng chí Thái Thanh Quý - Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy đã trình bày diễn văn bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với Tổ tiên và các bậc tiền nhân đã có công khai sáng nên vùng đất Nghệ An; đồng thời khái quát đặc trưng nổi trội của con người, lịch sử, văn hóa; vai trò của Nghệ An trong tiến trình lịch sử dân tộc; khẳng định quyết tâm vươn lên mạnh mẽ của tỉnh trong giai đoạn mới.

Báo Nghệ An trân trọng giới thiệu toàn văn bài phát biểu.

Đồng chí Thái Thanh Quý - Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy trình bày diễn văn tại Lễ kỷ niệm 990 năm danh xưng Nghệ An. Ảnh: Thành Cường

- Kính thưa đồng chí Nguyễn Thị Kim Ngân - Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam;

- Kính thưa các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước; các ban, bộ, ngành, cơ quan Trung ương, Quân khu 4; các thành phố và tỉnh bạn, các vị khách quốc tế.

- Kính thưa các bậc lão thành cách mạng, Mẹ Việt Nam Anh hùng, các đồng chí lãnh đạo tỉnh qua các thời kỳ;

- Thưa các quý vị đại biểu, khách quý. Thưa đồng bào, đồng chí!

Kế thừa và phát huy lịch sử hào hùng, truyền thống vẻ vang của quê hương, hôm nay, tỉnh Nghệ An trọng thể tổ chức Lễ kỷ niệm 990 năm Danh xưng Nghệ An và đón Bằng công nhận Di tích Quốc gia đặc biệt đình Hoành Sơn.

Thay mặt Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh, tôi trân trọng gửi tới các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các bậc lão thành cách mạng, Mẹ Việt Nam Anh hùng, cùng toàn thể quý vị đại biểu, khách quý, đồng bào, đồng chí những lời chúc tốt đẹp nhất.

Chúng ta dành những phút trang trọng đầu tiên của buổi lễ, xin thành kính bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với Tổ tiên và các bậc tiền nhân đã có công khai sáng nên vùng đất Nghệ An; đời đời khắc ghi công lao to lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại, các bậc tiền bối cách mạng, các anh hùng liệt sỹ, lớp lớp đồng bào, đồng chí đã anh dũng chiến đấu, hy sinh để giành lại độc lập, bảo vệ, gìn giữ từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc và quê hương.

Thưa đồng bào, đồng chí!

Trong tiến trình phát triển của dân tộc, Nghệ An là vùng đất không thể tách rời của một dải non sông Việt Nam thống nhất. Ngay từ buổi bình minh của lịch sử, vùng đất Nghệ An đã có sự cư trú của người Việt cổ. Đến nay, các di chỉ khảo cổ học được tìm thấy trên nhiều vùng, miền trong tỉnh, đã khẳng định sự hiện diện và đóng góp của cộng đồng cư dân Nghệ An đối với sự hình thành nền văn hóa, văn minh đầu tiên của dân tộc Việt Nam.

Thành Nghệ An được xây dựng bằng đất từ năm 1804. Đến năm 1831, thành được xây lại bằng đất đá với mặt bằng hình lục giác, có 3 cửa ra vào là cửa Tiền, cửa Tả và cửa Hữu. Ảnh tư liệu của Hàng không Pháp

Qua các cứ liệu lịch sử, Nghệ An xưa thuộc nước Việt Thường. Trải qua những thăng trầm của lịch sử, vùng đất này đã mang nhiều tên gọi khác nhau như: Hoài Hoan, Cửu Chân, Cửu Đức, Nhật Nam, Hoan Châu. Đến đầu thời đại Nhà Lý, tên Hoan Châu được đổi thành Nghệ An. Danh xưng Nghệ An có từ đó, trở thành tên gọi gần gũi, thân thương gắn liền vào lịch sử hào hùng của dân tộc và tồn tại sâu thẳm trong tâm thức các thế hệ người dân Nghệ An cho tới ngày nay.

Vị trí nằm trên đường thiên lý Bắc - Nam, cách xa kinh thành Thăng Long xưa, Nghệ An là đất "phên dậu", "trọng trấn" của quốc gia, có tầm quan trọng chiến lược về chính trị và quân sự, "tiến có thế công, lui có thế thủ", nên nhiều triều đại xưa thường dựa vào vùng đất này để chống giặc, giữ nước và dựng nên đại nghiệp.

Với địa thế lưng tựa dải Trường Sơn hùng vĩ, trước mặt là Biển Đông bao la, thiên nhiên đã ban tặng cho Nghệ An cảnh sắc "non xanh nước biếc như tranh họa đồ", nhưng cũng đặt con người nơi đây thường xuyên phải đối mặt, chống chọi với thiên tai, giặc dã. Chính điều đó, đã tôi luyện và hun đúc nên con người Nghệ An vừa có những phẩm chất tốt đẹp chung của con người Việt Nam, vừa có những nét tính cách đặc sắc riêng của người xứ Nghệ, đó là: một lối sống mộc mạc, ân tình; tấm lòng sâu lắng, thủy chung; khí chất cương trực, gan góc, sẵn sàng xả thân vì nghĩa lớn; đức tính cần cù, luôn tìm cái mới mà không quên cội nguồn để đi lên, sớm tỏa đi muôn phương nhưng vẫn luôn hướng về và hẹn ngày trở lại.

Bởi vậy, suốt chiều dài lịch sử cùng dân tộc, mảnh đất địa linh này thời nào cũng có những anh hùng, hào kiệt, danh tướng, danh nhânđóng góp công trạng vẻ vang cho đất nước và quê hương. Đồng thời,có sự gắn kết hữu cơ trong tiến trình mở mang bờ cõi, xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước. Trong hầu hết các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược của dân tộc ta, luôn có sự hiện hữu nổi trội, quan trọng và tích cực của người dân xứ Nghệ.

Ngay trong thời kỳ chống Bắc thuộc, nhân dân Nghệ An đã hưởng ứng mạnh mẽ các cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng, Bà Triệu, Lý Bí, Phùng Hưng. Trong đó, ghi dấu ấn đậm nét là khởi nghĩa Hoan Châu cách đây 1.300 năm, đã lật đổ ách thống trị của nhà Đường, lập nên thành Vạn An của một quốc gia độc lập.

Trong giai đoạn tự chủ của quốc gia Đại Việt, Nghệ An là nơi cung cấp nhân tài, vật lực cho các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược phương Bắc, đồng thời là chiến trường, tiền tuyến của các cuộc chiến tranh chống các thế lực xâm lược ở phía Nam, phía Tây.

Khi cả dân tộc trong đêm tối nô lệ dưới ách thực dân phong kiến, nhiều người con quê hương Nghệ An nặng lòng với nước, nhạy cảm với thời cuộc đã nuôi chí lớn, vượt trùng dương để ra đi tìm con đường đưađất nước đến với tự do, độc lập, tiêu biểu nhất là hành trình vĩ đại của người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành, mà sau này chính là Chủ tịch Hồ Chí Minh - Anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa kiệt xuất, Người đã làm rạng rỡ dân tộc ta, nhân dân ta và non sông, đất nước ta.

Sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời và lãnh đạo cách mạng, tinh thần yêu nước của những con người Nghệ An kiên trung, bất khuất càng được khơi dậy và thăng hoa, lòng yêu nước của Nhân dân được hun đúc và phát huy cao độ trở thành chủ nghĩa yêu nước, chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Nhiều người con Nghệ An ưu tú đã sớm giác ngộ lý tưởng cách mạng, trở thành những chiến sỹ cộng sản tiêu biểu của Đảng như: Lê Hồng Phong, Nguyễn Thị Minh Khai, Hồ Tùng Mậu… Nhân dân Nghệ An “đứng đầu dậy trước” làm nên một Xô Viết Nghệ Tĩnh anh hùng, trở thành cuộc tổng diễn tập đầu tiên góp phần đưa đến Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công.

Thành phố Vinh nhìn từ phía Quảng trường Hồ Chí Minh.

Một Nghệ An làm hậu phương lớn cung cấp sức người, sức của bằng tinh thần “thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người”, “xe chưa qua nhà không tiếc”, góp phần cùng cả nước làm nên những chiến thắng vĩ đại của dân tộc ta trong thời đại Hồ Chí Minh, làm trọn nghĩa vụ quốc tế cao cả. Một Nghệ An tiền tuyến của những “tọa độ lửa”, chống đế quốc Mỹ phá hoại miền Bắc với những chiến công hào hùng, bi tráng, trở thành biểu tượng cao đẹp chủ nghĩa anh hùng cách mạng, như Truông Bồn, Cầu Cấm, Bến Thủy… Đi qua các cuộc kháng chiến, hơn 45 ngàn người con ưu tú của quê hương đã anh dũng ngã xuống, hơn 61 ngàn người để lại một phần thân thể trên các chiến trường, tô thắm thêm truyền thống yêu nước sáng ngời của quê hương.

Nghệ An không chỉ là "thành đồng ao nóng" của nước nhà mà còn tự hào là một vùng đất học. Từ bao đời nay, dù phải chắt chiu từng hạt gạo, củ khoai nhưng người dân vẫn lấy sự học làm trọng. Thế hệ nối tiếp thế hệ, tạo nên một dòng chảy, bồi đắp nên một truyền thống hiếu học, khổ học và quyết học thành tài của đất và người nơi đây. Những truyền thống tốt đẹp đó, vẫn được tiếp tục phát huy và tỏa sáng cho đến mãi ngày nay, trở thành nguồn lực nội sinh to lớn trên mảnh đất này.

Quá trình khai cơ lập nghiệp, lao động cần cù, sáng tạo, không ngừng đấu tranh để tồn tại và phát triển đi lên, cùng với sự tiếp nhận, giao thoa văn hóa của các vùng, miền trong và ngoài tỉnh đã bồi lắng một trầm tích văn hóa xứ Nghệ đậm đà bản sắc, kết tinh nhiều giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể độc đáo, có sức sống lâu bền. Trong đó, dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh là “thổ sản độc đáo", tiêu biểu cho cốt cách, tâm hồn con người xứ Nghệ: mộc mạc mà ý nhị; dung dị mà mượt mà; sôi nổi mà sâu lắng... đã vượt ra khỏi không gian và thời gian, trở thành di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Đường vô xứ Nghệ hôm nay. Ảnh: Nguyễn Thanh Hải

Nghệ An là quê hương của nhiều công trình kiến trúc nghệ thuật, lễ hội truyền thống đặc sắc, gắn với đời sống văn hóa tâm linh phong phú, những huyền tích, nhân vật lịch sử của dân tộc và quê hương. Từ đền Cuông linh thiêng nơi ghi dấu câu chuyện bi tráng của Đức Tổ An Dương Vương và công chúa Mỵ Châu; đến một ước vọng Phượng Hoàng - Trung Đô lưu danh muôn thuở của Hoàng đế Quang Trung Nguyễn Huệ. Trong niềm hân hoan của Đại lễ hôm nay, tỉnh Nghệ An vui mừng có thêm di tích cấp Quốc gia đặc biệt đình Hoành Sơn, một công trình kiến trúc nghệ thuật tiêu biểu về sự tài hoa, sáng tạo của ông cha để lại cho hậu thế.

Thưa đồng bào, đồng chí!

Tỉnh Nghệ An ngày nay, có diện tích lớn nhất cả nước với gần 16.500 km2 và dân số đứng thứ 4 với hơn 3,3 triệu người. Thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, Đảng bộ và nhân dân Nghệ An đã tích cực khơi dậy các nguồn lực, nỗ lực khắc phục khó khăn, giành được nhiều thành tựu quan trọng, khá toàn diện trong quá trình phát triển.

Từ một tỉnh thuần nông, điểm xuất phát thấp, đến nay Nghệ An đã xây dựng được một nền tảng kinh tế - xã hội ngày càng vững chắc trên các mặt. Kinh tế duy trì tốc độ tăng trưởng khá. Diện mạo đô thị, nông thôn ngày càng văn minh, hiện đại, là một trong những điểm sáng của cả nước về xây dựng nông thôn mới.

Văn hóa, xã hội có nhiều chuyển biến tiến bộ.Đời sống của nhân dân ở các vùng, miền từng bước được nâng lên rõ rệt. Quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội được đảm bảo; đối ngoại được tăng cường, mở rộng. Khối đại đoàn kết toàn dân, niềm tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước ngày càng được củng cố.

Thưa đồng bào, đồng chí!

Những thành tựu mà Đảng bộ và Nhân dân tỉnh ta đã đạt được là rất đáng tự hào.Nhưng ngay trong thời khắc lịch sử này, chúng ta nhận thức sâu sắc rằng, Nghệ An vẫn đang còn nhiều khó khăn, thách thức ở phía trước. Hơn lúc nào hết, chúng ta cần khơi dậy và phát huy mạnh mẽ ý chí, bản lĩnh kiên cường, tinh thần cách mạng, khát vọng vươn lên; đẩy mạnh tinh thần khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, chú trọng xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; bảo đảm vững chắc quốc phòng, an ninh, để đưa Nghệ An phát triển nhanh, bền vững, phấn đấu trở thành tỉnh khá trong khu vực phía Bắc vào năm 2025, tỉnh khá trong cả nước vào năm 2030.

Một góc cánh đồng Môn Sơn - Phà Lài (Con Cuông).

Thưa đồng bào, đồng chí!

Kỷ niệm 990 năm Danh xưng Nghệ An, khẳng định một dấu mốc quan trọng, một chặng đường lịch sử vẻ vang mà biết bao thế hệ đã đổ công sức, xương máu đấu tranh với thiên nhiên khắc nghiệt và kẻ thù xâm lược để xây dựng, bảo vệ vùng đất Nghệ An tươi đẹp hôm nay. Là dịp để chúng ta ôn lại, hiểu hơn, trân quý hơn truyền thống lịch sử của quê hương; vững tin, quyết tâm chung sức, chung lòng hơn để xây dựng tỉnh Nghệ An ngày càng giàu đẹp, văn minh, viết tiếp trang sử hào hùng của vùng đất "địa linh nhân kiệt", của quê hương Bác Hồ kính yêu!

Nhân dịp này, thay mặt Đảng bộ và nhân dân tỉnh nhà, tôi trân trọng gửi lời cảm ơn sâu sắc tới Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ, các ban, bộ, ngành, cơ quan Trung ương, các địa phương, đơn vị đã dành tình cảm, sự quan tâm, giúp đỡ quý báu cho Nghệ An trong suốt chặng đường cách mạng đã qua; mong muốn, trong thời gian tới tiếp tục nhận được sự quan tâm, ủng hộ, giúp đỡ nhiều hơn nữa của các đồng chí.

Kính chúc các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, toàn thể các quý vị đại biểu, khách quý, đồng bào, đồng chí luôn mạnh khỏe, hạnh phúc và thắng lợi.

Xin trân trọng cảm ơn!

(Đầu đề do Báo Nghệ An đặt).

Thái Thanh Quý