Nghệ An phát triển bền vững cây dược liệu

Nâng cao thu nhập người dân vùng dự án
Nằm dọc theo dòng sông Lam, từ 2 năm nay, vùng Đồng Trẹ, xã Thanh Tiên (Thanh Chương) trở thành cánh đồng trồng dược liệu bạt ngàn, xanh mướt. Tháng 4/2021, doanh nghiệp phối hợp liên kết thuê đất của bà con để sản xuất cây dược liệu. Ngoài tiền cho thuê đất, 18 hộ nông dân còn có việc làm ổn định, thu nhập bình quân trên 5 triệu đồng/tháng từ trồng, chăm sóc và thu hoạch cây dược liệu.

Gia đình chỉ có 7 thước đất đồng để trồng ngô, những lúc nông nhàn, chị Lê Thị Doãn ở xóm Giăng, xã Thanh Tiên phải đi làm thuê đủ thứ việc để kiếm thêm thu nhập. Từ năm ngoái, chị được nhận vào trồng và chăm sóc dược liệu. “Trước đây, diện tích còn ít, tiền công mỗi ngày là 120.000 đồng, nhưng từ tháng 4 năm nay, mỗi ngày tui được trả 180.000 đồng. Công việc ổn định, gần nhà, cũng không quá vất vả nên rất phấn khởi”, chị Doãn cho hay.

Cây dược liệu bạc hà tại huyện Thanh Chương. Ảnh: Phú Hương

Sau 1 năm triển khai, hiện Công ty Thiên Minh Đức đã có 20 ha sản xuất giống cây dược liệu tại xã Thanh Tiên. Trong kế hoạch, đến hết năm nay sẽ mở rộng lên 50 ha, và từ nguồn giống đó, đến năm 2024, doanh nghiệp sẽ liên kết với các hộ dân để sản xuất đại trà trên diện tích 3.000 - 4.000 ha ở nhiều xã trên địa bàn huyện, phục vụ nguyên liệu tại chỗ cho nhà máy chế biến dược liệu, dự kiến sẽ được xây dựng ngay tại xã Thanh Tiên, đầu quý 1 năm 2023.

Những thành công ban đầu, không chỉ góp phần tạo sinh kế và thu nhập cho người dân mà còn là tiền đề quan trọng để huyện Thanh Chương tiếp tục chuyển đổi cây trồng, nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp. Theo ông Lê Đình Thanh - Phó Chủ tịch UBND huyện, thì phát triển cây dược liệu là một trong những nội dung quan trọng nhằm thực hiện hiệu quả đề án chuyển đổi cơ cấu cây trồng của huyện.

Lãnh đạo huyện Thanh Chương kiểm tra tình hình phát triển vùng trồng dược liệu ở xã Thanh Tiên. Ảnh: Phú Hương

"Tuy là mô hình mới, nhưng qua kiểm tra thực tế, các loại cây này phù hợp với điều kiện tự nhiên, chất đất vùng bãi bồi của xã Thanh Tiên cũng như chắc chắn sẽ phù hợp với đất phù sa bãi bồi dọc sông Lam trên địa bàn toàn huyện. Thời gian tới, khi doanh nghiệp tiến hành mở rộng diện tích, xây dựng nhà máy chế biến trên địa bàn, đây sẽ là một hướng đi hiệu quả mà huyện sẽ chỉ đạo rà soát trên từng đồng đất cụ thể, tuyên truyền người dân, coi đây là bước đột phá trong chuyển đổi cây trồng, tạo đủ nguyên liệu vùng dự án".

Ông Lê Đình Thanh - Phó Chủ tịch UBND huyện Thanh Chương

Những năm gần đây, dự án trồng và sản xuất dược liệu của Tập đoàn TH tại huyện Kỳ Sơn đã không chỉ tạo một vùng dược liệu với nhiều loại cây thuốc quý, mà còn góp phần quan trọng thay đổi bộ mặt bản, làng, nâng cao và ổn định đời sống bà con dân tộc thiểu số vùng dự án. Hiện tại, diện tích vùng trồng dược liệu đã lên đến 136 ha, thu hút và tạo việc làm cho gần 20 lao động địa phương, với mức thu nhập ổn định từ 8 - 10 triệu đồng/người/tháng. Doanh nghiệp cũng đã xây dựng nhà máy chiết xuất dược liệu với các trang thiết bị hiện đại, bao tiêu toàn bộ các sản phẩm dược liệu trên địa bàn.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hoàng Nghĩa Hiếu thăm mô hình trồng, chế biến dược liệu của Tập đoàn TH tại huyện Kỳ Sơn. Ảnh: Tư liệu Báo Nghệ An

Trong chuyến đi thăm và làm việc tại huyện Kỳ Sơn mới đây, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hoàng Nghĩa Hiếu cho rằng, những đặc trưng về độ cao, khí hậu, đất đai của 2 xã Na Ngoi và Mường Lống là thế mạnh trong phát triển cây dược liệu mà không phải nơi nào cũng có được. Và không chỉ đáp ứng nguyên liệu chế biến, vùng trồng dược liệu còn là một tiềm năng rất tốt trong phát triển du lịch canh nông, góp phần quan trọng nâng cao thu nhập cho người dân bản địa.

Theo ông Trịnh Hiền Trung - Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Dược liệu TH, trong các hoạt động sản xuất, doanh nghiệp luôn ưu tiên tạo việc làm cho lao động địa phương. Từ những người nông dân vốn chỉ biết làm nương, làm rẫy, người lao động được tuyển làm công nhân, được đào tạo các kỹ thuật canh tác hiện đại, kỹ năng sản xuất trong nhà xưởng, nâng cao năng lực và dễ dàng thích nghi với các yêu cầu sản xuất hiện đại, được đảm bảo về BHXH, BHYT.

Vườn ươm sâm Puxailaileng tại xã Mường Lống (Kỳ Sơn). Ảnh: tư liệu Đào Tuấn

Đặc biệt, công ty cũng chủ trương tạo các mô hình sản xuất điểm để người dân tham quan học hỏi, từ đó, có thể tự sản xuất với sự đồng hành của doanh nghiệp trong cả vấn đề kỹ thuật và thu mua, bao tiêu sản phẩm, giúp người dân địa phương có thêm thu nhập ngay trên chính ruộng nương của mình. Cách làm này hiệu quả hơn nhiều so với chặt cây làm rẫy như trước.

Xác định phát triển dược liệu là một trong những hướng đi quan trọng trong phát triển sản xuất, nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp, những năm gần đây, tỉnh đang tập trung thu hút các doanh nghiệp tham gia sản xuất, chế biến để đánh thức tiềm năng cây dược liệu.

Hiện tại, trên địa bàn tỉnh đã có 3 dự án lớn được đầu tư phát triển theo hình thức liên doanh, liên kết sản xuất, bao tiêu sản phẩm, với quy mô gần 2.000 ha, trong đó, có nhiều loại cây dược liệu quý hiếm. Điều này đang mở ra nhiều triển vọng trong việc nâng cao giá trị cây dược liệu, tạo sinh kế bền vững, định canh, định cư ổn định cho người dân, nhất là tại các huyện miền Tây của tỉnh.

Vùng miền Tây Nghệ An được UNESCO công nhận là Khu Dự trữ sinh quyển thế giới có tiềm năng dồi dào về nguồn dược liệu quý. Ảnh: Tư liệu Báo Nghệ An

Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT, ông Nguyễn Văn Đệ cho biết: Thu nhập từ trồng cây dược liệu cao hơn từ 4-14 lần so với cây ngô và gấp 2 - 6 lần so với cây keo. Tuy nhiên, cây dược liệu yêu cầu về vốn đầu tư ban đầu; hệ thống cơ sở hạ tầng cho các vùng trồng cây dược liệu còn thiếu…

Do đó, muốn phát triển dược liệu, điều cốt lõi nhất vẫn là thu hút doanh nghiệp tổ chức sản xuất, thu mua, bao tiêu và chế biến sản phẩm. Đây là tiền đề để tỉnh triển khai chính sách thu hút các doanh nghiệp tham gia chuỗi sản xuất, chế biến gắn với tiêu thụ sản phẩm trong phát triển cây dược liệu. Và thực tế, bước đầu một số dự án đã phát huy hiệu quả rất tốt.

Trong kế hoạch, Nghệ An phấn đấu đến năm 2030 sẽ phát triển ổn định gần 18.000 ha cây dược liệu. Để có thể đạt mục tiêu này, đưa dược liệu trở thành thế mạnh phát triển sản xuất nông nghiệp của tỉnh, nâng cao đời sống người dân, nhất là ở các vùng còn khó khăn; ngoài tạo điều kiện thuận lợi để các nhà đầu tư xây dựng nhà máy chế biến, phát triển vùng nguyên liệu, có cơ chế đặc thù khuyến khích doanh nghiệp và người sản xuất dược liệu, thì tỉnh cũng cần quan tâm bảo vệ, bảo tồn nguồn gen quý, ứng dụng các tiến bộ KHKT, công nghệ cao để phát triển và mở rộng các loại có giá trị.

Phú Hương