Sức mạnh của văn hóa và luồng sinh khí mới

Khắc luống - một nét đẹp trong văn hoá đồng bào dân tộc Thái được thực hiện tại Lễ hội hang Bua, Quỳ Châu. Ảnh tư liệu: Thành Cường

Là tỉnh thuộc vùng trung du và miền núi phía Bắc, Yên Bái đang đặt ra những mục tiêu cao, bước đi đột phá trong phát triển kinh tế, đồng thời đưa nội dung văn hóa thành một yếu tố trong chỉ số hạnh phúc của nhân dân.

Các lễ hội truyền thống ý nghĩa được phục dựng, hàng loạt hoạt động văn hóa, du lịch đặc sắc diễn ra gần đây như ngày hội văn hóa các dân tộc; hội chợ trưng bày, giới thiệu sản phẩm truyền thống, sản phẩm OCOP địa phương; giới thiệu trang phục và những làn điệu dân ca, dân vũ đặc sắc của các dân tộc được gắn liền với các tổ chức, hình thành các tour du lịch cộng đồng.

Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Yên Bái Lê Thị Thanh Bình cho biết, vào ngày 24/9 tới tại thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái tổ chức lễ đón nhận Bằng của UNESCO ghi nhận “Nghệ thuật xòe Thái” là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại và khai mạc Lễ hội Văn hóa, Du lịch Mường Lò, nhằm tôn vinh, quảng bá sâu rộng Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại “Nghệ thuật xòe Thái”.

Sự kiện nêu trên có sự tham gia của tám tỉnh Tây Bắc, những địa phương đang có chương trình hợp tác phát triển du lịch với thành phố Hồ Chí Minh. Đây là mô hình hiệu quả để hình thành các sản phẩm du lịch liên tuyến, liên vùng, góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa-lịch sử, tài nguyên du lịch của từng địa phương. Lượng khách du lịch đến Tây Bắc tăng mạnh. Riêng sáu tháng đầu năm, các tỉnh Tây Bắc và thành phố Hồ Chí Minh đã đón 20 triệu lượt khách du lịch, trong đó, riêng khách du lịch đến từ các địa phương trong nhóm hợp tác đạt khoảng 10 triệu lượt…

Cùng chủ đề này, Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh Hoàng Trung Dũng cho biết, tỉnh đang tập trung thực hiện tốt công tác bảo tồn di sản văn hóa để gìn giữ và làm giàu thêm tài nguyên du lịch, thúc đẩy du lịch, đồng thời thông qua hoạt động du lịch tác động trở lại đối với di sản văn hóa, góp phần bảo tồn, gìn giữ, nâng cao giá trị di sản văn hóa. Năm 2022, thành phố Hà Tĩnh chọn là năm đột phá về văn hóa-giáo dục.

Bí thư Thành ủy Dương Tất Thắng trao đổi, Ban Thường vụ Thành ủy Hà Tĩnh xác định gồm 5 chủ đề, 30 nội dung về lĩnh vực văn hóa, 9 nội dung về lĩnh vực giáo dục-đào tạo. Các trọng tâm là: nâng cao chất lượng nếp sống văn hóa, văn minh đô thị; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trên lĩnh vực văn hóa, xây dựng hệ sinh thái văn hóa của thành phố, hướng tới sự đa dạng bản sắc, tạo sức mạnh nội sinh để phát triển kinh tế-xã hội.

Hiện nay, “du lịch văn hóa” đang trở thành xu thế chủ đạo trong phát triển du lịch. Chính vì vậy, lãnh đạo nhiều địa phương cho rằng: Việc phát huy giá trị di sản văn hóa phải gắn với phát triển du lịch bền vững, vừa bảo đảm lợi ích kinh tế-xã hội, bảo vệ tài nguyên và môi trường, bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời phải có sự kết hợp chặt chẽ giữa Nhà nước-nhà đầu tư-nhân dân.

Những năm qua, Ban Thường vụ Tỉnh ủy tập trung lãnh đạo, chỉ đạo hoàn thiện các chuẩn mực giá trị về văn hóa và con người Nghệ An qua các hoạt động văn hóa, giáo dục, khoa học, chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Nhiều chương trình, đề án được tỉnh ban hành, triển khai: Phát huy giá trị tốt đẹp của các mối quan hệ trong gia đình và hỗ trợ xây dựng gia đình hạnh phúc, bền vững; phát triển thể lực, tầm vóc con người; xây dựng hình mẫu thanh niên thời đại mới; xây dựng, phát triển nguồn nhân lực của tỉnh.

Qua đó, nhiều mô hình mới, cách làm hay được nhân rộng như: Câu lạc bộ bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Thái bản Khe Rạn, xã Bồng Khê, huyện Con Cuông; làng văn hóa tiêu biểu Khối Bắc, xã Diễn Hồng, huyện Diễn Châu và mô hình xây dựng, tổ chức tốt các hoạt động trong hệ thống thiết chế văn hóa, thông tin và thể thao xã Hòa Sơn, huyện Đô Lương... đã cổ vũ và huy động các nguồn lực trong nhân dân để xây dựng đời sống, môi trường văn hóa.

Công tác lãnh đạo, chỉ đạo gắn liền với hoạt động thực tiễn ở Nghệ An đã hướng mạnh vào mục tiêu xây dựng con người, gia đình văn hóa, phát huy truyền thống bản sắc các dân tộc gắn liền quá trình phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, xây dựng Đảng trên địa bàn.

Tại Bắc Ninh, chủ đề và nhiệm vụ mang tính chiến lược về “Xây dựng con người Bắc Ninh phát triển toàn diện với những đức tính, phẩm chất cụ thể đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa” đã ghi dấu ấn mới trong nhận thức và hành động của tỉnh trong lĩnh vực này. Theo Phó Bí thư Tỉnh ủy Bắc Ninh Nguyễn Quốc Chung, tỉnh tăng cường đầu tư các nguồn lực cho phát triển văn hóa, phát huy các nguồn lực văn hóa, con người tương xứng với tăng trưởng kinh tế.

Nhờ đó, Bắc Ninh là tỉnh thực hiện sớm và tốt cơ chế, chính sách chăm lo, đãi ngộ nghệ nhân, hỗ trợ các làng, các câu lạc bộ quan họ... tác động trực tiếp đến bảo tồn phát huy di sản phi vật thể.

Đặc biệt, Bắc Ninh đã và đang hình thành phong trào khuyến học, khuyến tài, để xây dựng xã hội học tập. Chủ tịch Hội Khuyến học tỉnh Bắc Ninh Trịnh Nam Điền cho biết, hiện tỉnh có hơn 400 nghìn hội viên khuyến học, chiếm 1/3 số dân. Cả hệ thống chính trị của tỉnh tham gia đẩy mạnh phong trào thi đua xây dựng gia đình hiếu học, dòng họ hiếu học, cộng đồng, đơn vị khuyến học, các mô hình học tập hiệu quả. Đồng thời, hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao trên toàn tỉnh được quan tâm đầu tư xây dựng, nâng cấp, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ, sáng tạo nghệ thuật của nhân dân.

Trao đổi và khảo sát tại một số tỉnh Tây Bắc và vùng đồng bằng sông Hồng cũng cho thấy cùng với thành tựu, bước tiến mới đạt được trong lĩnh vực này, đối chiếu với nội hàm về vị trí, vai trò và mục tiêu của lĩnh vực văn hóa mà Đảng và Nhà nước đã đề ra, nhiều địa phương còn bộc lộ những hạn chế, bất cập: chưa tương xứng với mục tiêu phát triển mang tính chiến lược; chưa khai thác tốt tiềm năng, lợi thế, phát huy sức mạnh nội sinh về văn hóa làm nền tảng phát triển xã hội.

Nguồn lực đầu tư cho văn hóa chưa tương xứng và dàn trải; nguồn nhân lực hoạt động văn hóa chưa được quan tâm đúng mức. Một số địa phương tư duy về phương thức bảo tồn, phát triển, phát huy giá trị văn hóa truyền thống thiếu đồng bộ, chưa có bước đột phá; chưa bảo đảm xử lý hài hòa mối quan hệ giữa bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống trong xây dựng con người và phát triển kinh tế-xã hội.

Đáng nói là ở một số địa phương, ngành, việc đề cao trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân, ý thức tuân thủ pháp luật còn hạn chế. Một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa thật sự chú trọng xây dựng nền văn hóa công vụ văn minh, hiện đại; còn tiềm ẩn nguy cơ “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” về tư tưởng, đạo đức, lối sống.

Thực tế nêu trên đòi hỏi, trước hết cấp ủy, chính quyền các cấp cần tiếp tục quán triệt triển khai, cụ thể hóa quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về văn hóa, mới nhất từ văn kiện Đại hội XIII của Đảng và tinh thần, nội dung chỉ đạo từ Hội nghị Văn hóa toàn quốc tháng 11/2021; huy động được sự tham gia của cả hệ thống chính trị, nâng cao vai trò chủ thể văn hóa của mỗi công dân trong việc xây dựng và phát triển văn hóa, con người.

Cần quán triệt, thể hiện rõ quan điểm “không đánh đổi môi trường, văn hóa, văn minh xã hội để lấy phát triển kinh tế” thành nguyên tắc trong công tác lãnh đạo quản lý, điều hành, bảo đảm hiện thực hóa trong đời sống xã hội.

Đặng Hải Nam - Trịnh Bích Thủy