Kiến trúc, điêu khắc độc đáo của ngôi đền cổ "thượng miếu hạ mộ"

Theo các tài liệu hiện có, đền được xây dựng vào đầu thế kỷ XVI để thờ Vinh phúc bá Lê Đức Tuy - Người có công "hộ quốc an dân" dưới triều hậu Lê, là một vị quan hết lòng vì dân vì nước, được Vua Lê Thánh Tông phong sắc "Dực bảo trung hưng, linh phù tôn thần". Đền gồm có cổng tam quan, hạ, trung, thượng điện... nằm cạnh đê Tả Lam, soi bóng xuống bàu Sen uy nghi, cổ kính. Ảnh: Huy Thư

Cổng tam quan đền Lê Đức Tuy khá đồ sộ. Cổng chính được giới hạn bởi 2 trụ biểu cao lớn được đắp phù điêu, câu đối, tượng nghê... Hai bên trụ biểu gắn liền với 2 dải cánh gà uốn góc có đắp hình ngựa, tướng canh và 2 cổng phụ kiểu chồng diêm nhiều mái cong vút. Ảnh: Huy Thư

Vẻ đẹp cổ kính, sinh động của những bức phù điêu hai bên cổng tam quan đền Lê Đức Tuy. Ảnh: Huy Thư

Trên các trụ biểu lớn, nhỏ của cổng tam quan đắp hình những con nghê đang ngồi chụm chân chầu vào giữa cổng. Hình ảnh các con nghê ngẩng cao đầu, vừa oai vệ, tôn nghiêm, vừa mang vẻ đẹp dung dị, thân thuộc. Ảnh: Huy Thư

Hạ điện của đền là ngôi nhà 3 gian 2 hồi, thiết kế theo kiểu "chồng rường chồng đấu" truyền thống. Khung gỗ của hạ điện được chạm trổ điêu khắc công phu tạo nên những tác phẩm nghệ thuật đặc sắc. Ảnh: Huy Thư

Trên các vì nhà, đặc biệt là những vì giữa, các kết cấu gỗ như rường, đấu, cột kê... đều được điêu khắc, chạm trổ với hình ảnh hoa lá, mặt hổ phù cách điệu khá sinh động. Ảnh: Huy Thư

Các điểm tiếp nối giữa cột ngoài và hạ nhà cũng được trang trí bằng hình ảnh chim phượng khá sắc nét. Đặc biệt là hình ảnh chim phượng đang bay trên hạ nhà với chiếc đầu ngoảnh ra ngoài, đôi cánh giang rộng khoe bộ lông được điêu khắc một cách mềm mại, tinh tế. Ảnh: Huy Thư

Trên những kẻ hiên của hạ điện được điêu khắc hai mặt sinh động những đề tài truyền thống như "tứ linh", "tứ quý"... Ảnh: Huy Thư

Hai tòa trung điện và thượng điện đền Lê Đức Tuy được xây dựng theo kiểu "thượng miếu hạ mộ". Trong 2 tòa điện có 4 ngôi mộ (trung điện có 1 mộ, thượng điện có 3 mộ), phía trên có án thờ. Ảnh: Huy Thư

Tại đền còn lưu giữ được nhiều hiện vật cổ quý hiếm như: gia phả, câu đối gỗ, đại tự, bảng biển, bát bửu, kiệu long đình... Năm 2003 UBND tỉnh Nghệ An đã xếp hạng Di tích lịch sử cấp tỉnh cho di tích Đền và mộ Lê Đức Tuy. Tháng 12/2017, ngôi đền này được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đã nâng hạng Di tích lịch sử Quốc gia. Ảnh: Huy Thư