Israel triệu hồi đại sứ trước ‘động thái lịch sử’ muốn công nhận nhà nước Palestine của một số nước EU

Chuỗi thông báo liên tiếp

Theo hãng thông tấn AP, Na Uy, Ireland và Tây Ban Nha hôm 22/5 cho biết họ sắp sửa công nhận một nhà nước Palestine trong một động thái lịch sử vấp phải sự chỉ trích từ Israel nhưng lại là niềm hân hoan từ người Palestine. Israel ngay lập tức ra lệnh triệu hồi các đại sứ của mình từ Na Uy và Ireland.

Chuỗi các thông báo nhanh chóng được đưa ra nối tiếp nhau. Đầu tiên là Na Uy, nơi Thủ tướng Jonas Gahr Støre nói rằng “không thể có hòa bình ở Trung Đông nếu không có sự công nhận”.

Thủ tướng Gahr Støre cho biết, quốc gia Scandinavia này sẽ chính thức công nhận một nhà nước Palestine kể từ ngày 28/5. “Bằng việc công nhận một nhà nước Palestine, Na Uy ủng hộ kế hoạch hòa bình của Arập” - ông nói.

Trong những tuần qua, một số quốc gia thuộc Liên minh châu Âu (EU) cho biết họ có kế hoạch đưa ra sự công nhận này, lập luận rằng giải pháp hai nhà nước là điều cần thiết cho hòa bình lâu dài trong khu vực. Theo AP, quyết định này có thể tạo động lực cho việc các nước EU khác công nhận một nhà nước Palestine và có thể thúc đẩy các bước tiếp theo tại Liên hợp quốc, khoét sâu thêm thế cô lập của Israel.

Na Uy, không phải là thành viên của Liên minh châu Âu nhưng có những động thái tương tự khu vực này, là nước ủng hộ nhiệt tình giải pháp hai nhà nước giữa Israel và người Palestine.

Lãnh đạo chính phủ Na Uy cho biết: “Palestine có quyền cơ bản là có một quốc gia độc lập.”

Động thái này diễn ra trong bối cảnh lực lượng Israel đã tiến hành các cuộc tấn công vào rìa phía Bắc và phía Nam của Dải Gaza trong tháng 5, gây ra một cuộc di cư mới của hàng trăm nghìn người và hạn chế đáng kể dòng viện trợ, làm tăng nguy cơ xảy ra nạn đói.

Gahr Støre cho biết quốc gia Scandinavia “do đó sẽ coi Palestine là một quốc gia độc lập với tất cả các quyền và nghĩa vụ đi kèm”.

Chính phủ Na Uy cho biết diễn biến này này xảy ra hơn 30 năm sau khi thỏa thuận Oslo đầu tiên được ký kết vào năm 1993. Kể từ đó, “người Palestine đã thực hiện những bước đi quan trọng hướng tới giải pháp hai nhà nước”.

Nước này nói rằng Ngân hàng Thế giới xác định một nhà nước Palestine đã đáp ứng các tiêu chí quan trọng để hoạt động như một nhà nước vào năm 2011, rằng các thể chế quốc gia đã được xây dựng để cung cấp cho người dân những dịch vụ quan trọng.

Chính phủ Na Uy khẳng định: “Chiến tranh ở Gaza và việc mở rộng liên tục các khu định cư bất hợp pháp ở Bờ Tây vẫn đồng nghĩa với việc tình hình ở Palestine hiện khó khăn hơn so với nhiều thập kỷ qua”.

Động thái phối hợp

Cũng hôm 22/5, Thủ tướng Ireland Simon Harris đã đưa ra thông báo, nói rằng đây là một động thái được phối hợp với Tây Ban Nha và Na Uy, “một ngày lịch sử và quan trọng đối với Ireland và đối với Palestine”.

Ông cho biết động thái này nhằm giúp giải quyết cuộc xung đột Israel-Palestine thông qua giải pháp hai nhà nước.

Harris cho biết ông nghĩ các quốc gia khác sẽ cùng với Na Uy, Tây Ban Nha và Ireland công nhận nhà nước Palestine “trong những tuần tới”.

Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sánchez cho biết đất nước của ông cũng sẽ công nhận một nhà nước Palestine vào ngày 28/5. Sánchez, nhà lãnh đạo Đảng Xã hội Tây Ban Nha kể từ năm 2018, đã đưa ra thông báo dự kiến ​​trước Quốc hội nước này vào ngày 22/5.

Thủ tướng Sánchez đã dành nhiều tháng công du các nước châu Âu và Trung Đông để thu hút sự ủng hộ đối với việc công nhận một nhà nước Palestine, cũng như khả năng ngừng bắn ở Gaza. Ông đã nhiều lần nói rằng ông đã cam kết thực hiện động thái này.

“Chúng tôi biết rằng sáng kiến này sẽ không trả lại quá khứ và những sinh mạng đã mất ở Palestine, nhưng chúng tôi tin rằng nó sẽ mang lại cho người Palestine hai điều rất quan trọng đối với hiện tại và tương lai của họ: phẩm giá và hy vọng” - Sánchez nói.

“Sự công nhận này không chống lại bất kỳ ai, nó không chống lại người dân Israel” – ông Sánchez nói thêm, đồng thời thừa nhận rằng rất có thể nó sẽ gây ra căng thẳng ngoại giao với Tel Aviv: “Đó là một hành động ủng hộ hòa bình, công lý và nhất quán về mặt đạo đức”.

Thủ tướng Sánchez lập luận rằng động thái này là cần thiết để hỗ trợ tính khả thi của giải pháp hai nhà nước mà ông cho rằng “đang gặp nguy hiểm nghiêm trọng” trước cuộc chiến ở Gaza.

“Tôi đã dành hàng tuần, hàng tháng để trao đổi với các nhà lãnh đạo trong và ngoài khu vực và nếu có một điều rõ ràng thì đó là Thủ tướng (Benjamin) Netanyahu không có một dự án hòa bình cho Palestine, ngay cả khi cuộc chiến chống Hamas có tính hợp pháp”, nhà lãnh đạo Tây Ban Nha nói.

Đầu tháng này, Ngoại trưởng Tây Ban Nha José Albares cho biết ông đã thông báo cho Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken về ý định của chính phủ ông trong việc công nhận một nhà nước Palestine.

Chỉ trích và hoan nghênh

Những diễn biến nhanh chóng này đã vấp phải sự lên án của Israel.

Ngoại trưởng Israel Israel Katz đã ra lệnh cho các đại sứ Israel từ Ireland và Na Uy ngay lập tức trở về Israel, sau khi Na Uy cho biết họ sẽ công nhận một nhà nước Palestine và Ireland dự kiến cũng sẽ làm như vậy.

Ông nói rằng sự công nhận này có thể cản trở nỗ lực trao trả các con tin của Israel đang bị giam giữ ở Gaza và khiến việc ngừng bắn ít có khả năng xảy ra hơn bằng cách "trao thưởng cho các chiến binh thánh chiến của Hamas và Iran". Ông cũng đe dọa sẽ triệu hồi đại sứ Israel tại Tây Ban Nha nếu nước này có quan điểm tương tự.

Trong khi đó, Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas hoan nghênh việc Na Uy công nhận nhà nước Palestine và kêu gọi các nước khác làm theo.

Trong một tuyên bố được hãng thông tấn chính thức Wafa đăng tải, ông Abbas cho biết quyết định của Na Uy sẽ bảo vệ “quyền tự quyết của người dân Palestine” và ủng hộ các nỗ lực nhằm đạt được giải pháp hai nhà nước với Israel.

Hoàng Bách