Tại sao điện thoại di động phát nổ và cách ngăn ngừa điều đó xảy ra?

Mặc dù các vụ nổ điện thoại di động không phải là chuyện thường xuyên xảy ra, nhưng nguy cơ này vẫn luôn hiện hữu, đặc biệt với những thiết bị có chất lượng kém. Bạn không thể thay đổi cấu tạo phần cứng của máy, nhưng bằng việc áp dụng một số thói quen sử dụng khoa học, bạn có thể giảm thiểu đáng kể nguy cơ cháy nổ.

Những vụ việc điện thoại di động phát nổ không còn quá xa lạ trong những năm gần đây. Vào tháng 1 năm 2023, một sự cố đáng tiếc đã xảy ra khi một chiếc iPhone 4 bỗng nhiên phát nổ và bốc cháy trong khi đang được sạc qua đêm tại một gia đình ở bang Ohio của Mỹ. Rất may vụ nổ đã không gây thương tích và hỏa hoạn cho gia đình.

Cũng trong năm 2023, tại Ấn Độ, một bé gái đã phải trả giá bằng chính mạng sống của mình khi một chiếc Redmi Note 5 Pro được cho là đã phát nổ trực tiếp vào mặt khi cô bé đang sử dụng.

Trong khi đó, vào tháng 7 năm 2023, một vụ việc nghiêm trọng khác xảy ra trên chuyến bay của hãng hàng không Air India của Ấn Độ khi điện thoại di động của một hành khách bất ngờ phát nổ, buộc phi công phải quyết định hạ cánh khẩn cấp để đảm bảo an toàn cho tất cả hành khách.

Mặc dù việc điện thoại di động phát nổ không phải là chuyện thường xuyên xảy ra, nhưng những vụ việc hy hữu vẫn đủ để khiến chúng ta lo lắng. Hãy lấy ví dụ điển hình về thảm họa Galaxy Note 7 của Samsung cách đây vài năm. Hàng loạt vụ nổ pin đã buộc Samsung phải thu hồi toàn bộ sản phẩm, gây thiệt hại nặng nề về hình ảnh và uy tín.

Vậy, điều gì đã khiến những chiếc điện thoại thông minh cao cấp như vậy lại có thể phát nổ? Và quan trọng hơn, chúng ta có thể làm gì để bảo vệ bản thân khỏi những rủi ro tiềm ẩn này?

Tại sao điện thoại thông minh phát nổ?

Nguyên nhân chính khiến điện thoại thông minh có nguy cơ bắt lửa hoặc phát nổ thường bắt nguồn từ viên pin lithium-ion bên trong. Loại pin này hoạt động dựa trên sự cân bằng giữa cực dương và cực âm.

Tuy nhiên, khi gặp phải các tác động bên ngoài hoặc do quá trình sản xuất không đảm bảo, sự cân bằng này có thể bị phá vỡ. Cụ thể, các thành phần bên trong pin như chất điện cực, chất phân cách hoặc lớp vỏ bảo vệ có thể bị hư hỏng, dẫn đến việc các ion lithium di chuyển quá nhanh và tạo ra nhiệt lượng lớn. Khi nhiệt độ tăng quá cao, các chất điện cực có thể phản ứng hóa học với nhau, giải phóng một lượng lớn năng lượng dưới dạng nhiệt và khí, gây ra tình trạng sôi, phồng pin và thậm chí là phát nổ.

Khi nhiệt độ vượt ngưỡng cho phép, có thể làm biến dạng cấu trúc hóa học của các thành phần bên trong pin, đặc biệt là lớp ngăn cách giữa cực dương và cực âm. Khi lớp ngăn cách này bị hư hỏng, các ion lithium sẽ di chuyển một cách hỗn loạn, gây ra phản ứng nhiệt phân tỏa nhiệt mạnh. Quá trình này được gọi là tăng nhiệt đột ngột (thermal runaway), khiến nhiệt độ tăng lên nhanh chóng và không kiểm soát được.

Trong thực tế, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng điện thoại quá nóng, và mỗi nguyên nhân đều gây ra những tác động khác nhau lên thiết bị. Một trong những nguyên nhân phổ biến là hư hỏng vật lý. Các tác động mạnh như rơi vỡ, uốn cong quá mức có thể làm hỏng cấu trúc bên trong của pin hoặc các linh kiện khác, gây ra tình trạng chập mạch và sinh nhiệt.

Ngoài ra, việc để điện thoại dưới ánh nắng mặt trời trong thời gian dài cũng là một yếu tố nguy hiểm. Nhiệt độ cao từ môi trường bên ngoài kết hợp với nhiệt lượng tỏa ra từ các hoạt động của máy có thể khiến nhiệt độ bên trong thiết bị tăng đột ngột. Bên cạnh đó, phần mềm độc hại có thể lén lút xâm nhập vào hệ thống và chạy các quá trình ngầm, khiến CPU hoạt động quá tải và sinh ra nhiệt lượng lớn.

Cuối cùng, sự cố trong quá trình sạc pin, chẳng hạn như sử dụng củ sạc không chính hãng hoặc dây sạc bị hỏng, cũng có thể gây ra hiện tượng đoản mạch và làm nóng thiết bị.

Bên cạnh những nguyên nhân trực tiếp do người dùng gây ra, còn có những yếu tố khách quan khác khiến pin điện thoại có thể bị hư hỏng và gây ra tình trạng quá nhiệt. Theo thời gian, mọi loại pin đều trải qua quá trình lão hóa tự nhiên. Các phản ứng hóa học bên trong pin diễn ra liên tục, dần làm giảm hiệu suất và tuổi thọ của pin.

Ngoài ra, trong một số trường hợp hiếm hoi, lỗi sản xuất cũng có thể là nguyên nhân gây ra các vấn đề nghiêm trọng cho pin. Ví dụ như vụ việc Galaxy Note 7 của Samsung, nguyên nhân chính được xác định là do lỗi thiết kế trong quá trình sản xuất, khiến pin dễ bị quá nhiệt và gây nổ.

Những dấu hiệu cảnh báo bạn cần chú ý?

Điện thoại thông minh thường không có hệ thống cảnh báo khi sắp xảy ra sự cố nghiêm trọng. Tuy nhiên, có một số dấu hiệu bất thường mà bạn có thể nhận biết để phòng tránh nguy hiểm. Nếu bạn nghe thấy những âm thanh lạ phát ra từ điện thoại, chẳng hạn như tiếng rít, tiếng nổ lách tách hoặc tiếng kêu lụp bụp, hãy hết sức cảnh giác.

Đồng thời, hãy chú ý đến bất kỳ mùi lạ nào xuất hiện, đặc biệt là mùi nhựa cháy hoặc hóa chất. Đây có thể là dấu hiệu cho thấy các thành phần bên trong điện thoại đang bị quá nhiệt và có nguy cơ phát nổ.

Ngoài ra, nhiệt độ bất thường cũng là một dấu hiệu đáng báo động. Nếu bạn cảm thấy điện thoại nóng bất thường, đặc biệt là khi đang sạc, hãy ngắt kết nối nguồn điện ngay lập tức. Việc tiếp tục sử dụng điện thoại khi nó quá nóng có thể làm tình hình trở nên nghiêm trọng hơn và gây ra cháy nổ.

Một trong những dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy pin điện thoại đang gặp vấn đề là hiện tượng phồng pin. Khi pin bị hỏng hoặc các thành phần bên trong bị xuống cấp, áp suất bên trong pin tăng lên, gây ra tình trạng phồng lên. Điều này không chỉ làm ảnh hưởng đến thẩm mỹ của thiết bị mà còn tiềm ẩn nhiều nguy hiểm.

Để phát hiện tình trạng phồng pin, bạn hãy chú ý quan sát kỹ vào phần lưng hoặc cạnh bên của điện thoại. Nếu bạn thấy màn hình bị đẩy lên, phần vỏ sau bị cong vênh hoặc các đường nối trên máy bị giãn ra so với bình thường, rất có thể pin bên trong đã bị phồng.

Ngoài ra, bạn có thể thử đặt điện thoại lên một bề mặt phẳng. Nếu điện thoại không nằm vững hoặc bị nghiêng về một phía, điều đó cũng cho thấy pin đã bị phồng.

Hầu hết các điện thoại thông minh hiện đại đều không cho phép bạn tháo pin, vì vậy nếu bạn lo lắng về thiết bị của mình, hãy tắt máy và mang đi bảo hành ngay lập tức.

Bạn có thể ngăn điện thoại của mình phát nổ không?

Để đảm bảo an toàn cho bản thân và thiết bị, việc phòng tránh tình trạng điện thoại thông minh phát nổ là vô cùng quan trọng. Dưới đây là một số biện pháp bạn có thể thực hiện:

Chọn và sử dụng phụ kiện chính hãng: Luôn sử dụng củ sạc và cáp sạc chính hãng đi kèm với điện thoại. Các sản phẩm không rõ nguồn gốc có thể gây quá tải, chập mạch và dẫn đến cháy nổ.

Bảo quản điện thoại đúng cách: Không để điện thoại ở nơi có nhiệt độ quá cao như trong ô tô dưới ánh nắng mặt trời, gần bếp lửa hoặc các thiết bị tỏa nhiệt. Bảo quản điện thoại cẩn thận, tránh làm rơi vỡ hoặc va đập mạnh. Đặc biệt, không để điện thoại tiếp xúc với chất lỏng như nước,..

Sử dụng điện thoại đúng cách: Hạn chế tối đa việc sạc điện thoại qua đêm; Khi đang sạc, hạn chế sử dụng các ứng dụng nặng hoặc chơi game để giảm tải cho pin và vi xử lý.

Cập nhật phần mềm: Các bản cập nhật phần mềm thường bao gồm các bản vá lỗi bảo mật và tối ưu hóa hiệu năng, giúp giảm thiểu rủi ro xảy ra sự cố.

Quan sát các dấu hiệu bất thường: Nếu bạn nhận thấy pin điện thoại bị phồng, hãy ngưng sử dụng ngay lập tức và mang máy đến trung tâm bảo hành để kiểm tra. Bên cạnh đó, khi thấy điện thoại quá nóng, hãy tắt máy và để nguội trước khi tiếp tục sử dụng. Đặc biệt, nếu ngửi thấy mùi khét phát ra từ điện thoại, hãy ngắt nguồn điện ngay lập tức và kiểm tra kỹ thiết bị.

Lựa chọn điện thoại từ các thương hiệu uy tín: Các sản phẩm đến từ các thương hiệu lớn thường được kiểm soát chất lượng chặt chẽ hơn, giảm thiểu nguy cơ xảy ra các sự cố nghiêm trọng.

Tóm lại, để đảm bảo an toàn cho bản thân và thiết bị, bạn nên sử dụng điện thoại một cách hợp lý, bảo quản cẩn thận và thường xuyên kiểm tra tình trạng của máy.

Phan Văn Hòa