Người ươm thành công chè hoa vàng từ hạt ở Quế Phong

Khoảng năm 2010, một số thương lái các nơi lên xã Thông Thụ tìm mua các loại cây thảo dược trong rừng, trong đó có cây chè hoa vàng với giá cao. Thấy vậy, nhiều người dân trong bản đổ xô vào rừng tìm kiếm, họ hái hoa, lá và đào cả cây chè hoa vàng đem bán.

Gia đình ông Lô Văn Sinh ở bản Na Hướm, xã Thông Thụ (Quế Phong) cũng vào rừng đào cây chè hoa vàng. Nhưng khác với nhiều dân bản lúc đó, ông không đem bán mà giữ lại trồng trong vườn đồi của gia đình. Tình cờ, ông đọc được một bài báo nói về giá trị của chè hoa vàng, loại thảo dược được ví “quý như vàng” nên ông càng để tâm, mong muốn được nhân rộng.

Từ đó, hàng ngày đi rừng, ông hái quả già ở các cây chè trong rừng về làm bầu, ươm giống. Ban đầu, do không am hiểu đặc tính của cây, chưa nắm vững kỹ thuật nên nhiều mẻ ươm không nảy mầm, hoặc cây nảy mầm thì phát triển èo uột. Dần dà, có kinh nghiệm, tỷ lệ ươm thành công cao hơn. Sau khi ươm, cây cứng cáp, ông đưa vào trồng ở vườn đồi, xen dưới tán cây quế Quỳ.

“Cây chè hoa vàng Quế Phong khác với chè hoa vàng những nơi khác. Lá chè hoa vàng Quế Phong dài, mỏng, mềm mượt chứ không to, dày; những bông hoa vàng rực (kể cả khi sấy khô vẫn mang màu vàng nguyên thủy) chứa vô vàn hoạt chất có ích cho sức khỏe con người…

Một mặt, vì có giá trị lớn, giá bán cao nên dù ẩn mình trong rừng sâu núi thẳm, nhưng cây chè hoa vàng vẫn đứng trước nguy cơ bị tận diệt, trong khi rất ít nơi gây dựng thành vùng chè nguyên liệu. Do đó, tôi nghĩ việc ươm tạo, nhân giống và trồng tập trung cây chè hoa vàng sẽ mang lại giá trị kinh tế cao hơn các loại cây trồng khác”, ông Sinh cho biết.

Cũng theo ông Sinh, đây là cây chè hoa vàng tự nhiên, nên ưa bóng mát, rất dễ trồng, dễ chăm sóc, do vậy, ông quyết định trồng dưới tán quế để không tốn diện tích vừa không phải đầu tư chăm sóc nhưng lại có thể khai thác được cả 2 tầng kinh tế cùng trên một diện tích.

Sau gần 10 năm trồng, chăm sóc, đến nay, vườn chè hoa vàng của gia đình ông phát triển xanh tốt, với hơn 1.500 gốc, trong đó, có khoảng gần 700 cây thuộc diện khoanh nuôi, đã bắt đầu cho thu hoạch hoa.

Năm ngoái, do cây mới bói nên sản lượng hoa thấp, chỉ được hơn 50 kg. Với giá bán bình quân 800 nghìn đồng/1 kg hoa trà tươi, ông Sinh đã thu về trên 40 triệu đồng. Theo ông Sinh cho biết, ngoài thu hoạch hoa, lá của chè hoa vàng có tính bình nên cũng được sử dụng pha nước uống hàng ngày có tác dụng thanh nhiệt rất tốt.

Để bảo tồn nguồn giống và nhân rộng diện tích chè hoa vàng, ông Sinh quyết định để lại 1/3 số hoa cho đậu quả phục vụ cho gieo ươm nhân giống, lai ghép giống chè hoa vàng khác của các địa phương với nhau; đồng thời tìm hiểu kỹ thuật xử lý cây chè ra hoa trong điều kiện thời tiết bất lợi.

“Nếu để quả tự rụng xuống và mọc thành cây thì mất 6 tháng mới có cây con, do không có sự chọn lọc nên cây sinh trưởng kém hơn. Năm ngoái, tôi bắt đầu ươm thử, đã thành công với 500 cây, trồng ở vườn rừng, tỷ lệ sống 80%. Hy vọng, vài năm nữa, tôi sẽ ươm thành công giống chè hoa vàng, có cây giống cung cấp ra thị trường”, ông Sinh cho biết.

Dẫn chúng tôi đi thăm đồi chè hoa vàng, trên diện tích hơn 1 ha, hàng nghìn cây chè hoa vàng đang phát triển xanh tốt dưới những cây quế đã 15 năm tuổi. Những búp chè non mới chồi lên tím ngắt, xòe thành lá to hơn thì chuyển sang màu đỏ tía, rồi dần chuyển màu xanh nhạt, xanh đậm, xanh bóng.

Chỉ vài năm nữa, vườn đồi này của ông Sinh sẽ cho thu nhập cao, ước tính hàng trăm triệu đồng/năm từ việc thu hái hoa “Nữ hoàng của các loại chè” này. “Việc nhân giống cây chè hoa vàng tôi làm hoàn toàn tự phát, không vốn, không kiến thức và không có người đồng hành. Nếu được, tôi rất mong có điểm tựa từ hợp tác xã, tổ liên kết sự giúp đỡ của cơ quan chức năng trong liên kết trồng, sản xuất và tiêu thụ…”, ông Sinh cho biết.

Thanh Phúc - Hoài Thu