Những rủi ro liên quan đến các lựa chọn tấn công trả đũa của Israel nhằm vào Iran là gì?
Israel đang cân nhắc nhiều lựa chọn để trả đũa Iran, như tấn công các căn cứ quân sự, các cơ sở sản xuất, hoặc thậm chí là các nhà máy hạt nhân. Tuy nhiên, mỗi lựa chọn đều tiềm ẩn những rủi ro rất lớn và có thể dẫn đến một cuộc xung đột quy mô lớn hơn.
Israel đang cân nhắc trả đũa Iran bằng các cuộc tấn công. Họ có thể chọn tấn công các căn cứ quân sự, các cơ sở kinh tế quan trọng, hoặc thậm chí cả các nhà máy hạt nhân của Iran. Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã cảnh báo Israel rằng, Mỹ sẽ không ủng hộ nếu Israel tấn công các nhà máy hạt nhân. Trong khi đó, các nước phương Tây khác cũng kêu gọi Israel giữ bình tĩnh.
Hệ thống phòng không của Iran hiện tại còn nhiều hạn chế và có thể không đủ sức chống lại các cuộc tấn công bằng tên lửa hoặc không quân hiện đại của Israel. Điều này đã được chứng minh qua cuộc tấn công của Israel vào ngày 19 tháng 4 vừa qua khi quốc gia này đã thực hiện một cuộc tấn công chính xác, tiêu diệt một phần hệ thống phòng không S-300 của Nga tại thành phố Isfahan, một trung tâm công nghiệp quân sự quan trọng của Iran. Qua cuộc tấn công này, Israel muốn gửi thông điệp rõ ràng về khả năng quân sự của mình và răn đe Iran.
Ông Fabian Hinz, một chuyên gia hàng đầu về Trung Đông tại Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế của Vương quốc Anh cho rằng, Israel đang cân nhắc các lựa chọn chiến lược khác nhau, trong đó có thể bao gồm các cuộc tấn công vào các mục tiêu quân sự hoặc kinh tế của Iran, nếu họ quyết định không tiến hành tấn công vào các nhà máy hạt nhân.
Mục tiêu quân sự
Theo ông Fabian Hinz, phản ứng trực tiếp nhất sẽ là Israel cố gắng tấn công vào cụm căn cứ tên lửa và máy bay không người lái của Iran nằm dưới lòng đất và trong một số trường hợp là "sâu dưới núi". Mặc dù có thể ném bom và phong tỏa lối vào, nhưng các căn cứ này được thiết kế để chống lại tất cả các loại thuốc nổ thông thường.
Các phương án thay thế có thể bao gồm việc mở rộng các cuộc tấn công vào hệ thống phòng không của Iran, không chỉ dừng lại ở các căn cứ hiện tại mà còn nhắm vào các khu vực trọng yếu như Tehran, Isfahan và các cảng biển. Ngoài ra, một lựa chọn khác là thực hiện các cuộc tấn công tinh vi hơn, ví dụ như sử dụng máy bay không người lái để tiêu diệt các nhà máy sản xuất vũ khí, tương tự như vụ tấn công vào nhà máy ở Isfahan hồi tháng 1 năm 2023.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, mọi cuộc tấn công đều có thể dẫn đến những hậu quả không mong muốn, chẳng hạn như gây thương vong cho dân thường và làm leo thang căng thẳng trong khu vực.
Mục tiêu cơ sở hạ tầng dầu mỏ và cơ sở hạ tầng kinh tế
Một cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng dầu mỏ của Iran đã được coi là phản ứng có thể xảy ra đối với cuộc tấn công bằng tên lửa đạn đạo của Israel. Mục tiêu được xem xét nhiều nhất là cảng dầu Kharg, nơi xử lý khoảng 90% lượng dầu thô xuất khẩu, phần lớn trong số đó được chuyển đến Trung Quốc. Các cơ sở quan trọng khác bao gồm nhà máy lọc dầu Abadan, gần biên giới với Iraq, nơi xử lý một phần đáng kể nhu cầu dầu trong nước của Iran.
Theo chuyên gia Fabian Hinz, ngành dầu mỏ là một điểm yếu lớn của Iran. Nếu bị tấn công, ngành này có thể bị tàn phá nặng nề, kéo theo đó là những ảnh hưởng tiêu cực lâu dài đến nền kinh tế vốn đã không ổn định của nước này. Ông Hinz lấy ví dụ vụ đánh bom của Israel ở Yemen để minh họa. Việc nhắm vào các cơ sở nhiên liệu, điện và cảng như Ras Issa và Hodeidah cho thấy các cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng kinh tế có thể gây ra những tổn thất nghiêm trọng và kéo dài.
Sau vụ tấn công của Iran, một câu hỏi lớn được đặt ra là liệu việc đáp trả bằng các biện pháp kinh tế có thực sự tương xứng hay không. Mặc dù Iran khẳng định đã tấn công các cơ sở quân sự của Israel, gây ra thiệt hại không đáng kể, nhưng thực tế một trường học ở Ashkelon đã bị trúng đạn, gây ra hậu quả nghiêm trọng. Việc một cơ sở dân sự bị tấn công như vậy đặt ra nghi vấn về khả năng kiểm soát các cuộc tấn công của Iran và làm dấy lên lo ngại về các hậu quả nhân đạo.
Cuộc tấn công rộng rãi của Israel có thể khiến tình hình trở nên căng thẳng hơn và kích động Iran đáp trả quyết liệt. Thiếu tướng Bagheri - Tham mưu trưởng quân đội Iran đã cảnh báo rằng, nếu bị tấn công, Iran sẽ không chỉ trả đũa bằng một vài tên lửa mà sẽ phóng một loạt tên lửa lớn hơn và tấn công vào nhiều mục tiêu hơn. Ông cũng tuyên bố rằng, các cuộc tấn công tiếp theo sẽ mạnh mẽ hơn và nhắm vào toàn bộ cơ sở hạ tầng của Israel.
Mở rộng kế hoạch sát hại có chủ đích
Một báo cáo trên tờ New York Times cho biết, Israel có thể thực hiện một chiến thuật khác, mở rộng kế hoạch sát hại có mục tiêu của mình hơn nữa ở Iran. Họ đã chứng minh rằng, họ có thể thực hiện các vụ ám sát ở Tehran, sau khi giết chết nhà lãnh đạo chính trị Hamas Ismail Haniyeh vào cuối tháng 7 vừa qua. Họ đã kích nổ một thiết bị nổ được đặt bí mật 2 tháng trước đó trong nhà khách nơi ông ta đang ở.
Israel bị nghi ngờ đã sát hại một số nhà khoa học hàng đầu của Iran, những người đang nghiên cứu về năng lượng hạt nhân. Vụ ám sát nổi tiếng nhất là vụ sát hại ông Mohsen Fakhrizadeh, người bị bắn chết bằng một loại súng máy đặc biệt có thể điều khiển từ xa vào cuối năm 2020. Dù vậy, Israel không hề lo lắng khi Iran dọa sẽ trả thù bằng cách phóng tên lửa. Thủ tướng Israel còn công khai tuyên bố rằng, Iran sẽ phải gánh chịu hậu quả.
Mục tiêu các cơ sở hạt nhân
Các chuyên gia quân sự tin rằng, Israel không thể thực hiện một cuộc tấn công phá hoại vào mạng lưới các cơ sở hạt nhân của Iran nếu không có sự hỗ trợ quân sự trực tiếp từ Mỹ. Các địa điểm chính mà Iran đang làm giàu uranium lên đến độ tinh khiết 60%, Natanz và Fordow, đều nằm dưới lòng đất, bên dưới hàng chục mét đá và bê tông.
Một bài báo được xuất bản vào tháng 4 vừa qua bởi Tạp chí các nhà khoa học nguyên tử cho biết: “Vũ khí thông thường duy nhất có thể đạt được điều này là bom xuyên giáp lớn GBU-57A/B của Mỹ, với trọng lượng hơn 12 tấn và dài 6 mét, chỉ có thể được mang bởi các máy bay ném bom lớn của Mỹ như B-2 Spirit”.
Nếu Israel tấn công vào những cơ sở nhỏ hơn của chương trình hạt nhân Iran, như nhà máy sản xuất máy ly tâm (dùng để làm giàu uranium, một chất cần thiết để chế tạo bom nguyên tử), thì chương trình hạt nhân của Iran có thể bị chậm lại. Tuy nhiên, việc tấn công như vậy lại có thể khiến Iran tức giận và quyết tâm phát triển bom nguyên tử nhanh hơn để trả đũa. Nói cách khác, thay vì ngăn chặn Iran có vũ khí hạt nhân, cuộc tấn công có thể lại làm cho Iran càng muốn có vũ khí hạt nhân hơn.
Các chuyên gia quân sự nhận định rằng: "Chính quyền Tehran có thể coi việc vũ khí hóa chương trình hạt nhân của mình là lựa chọn duy nhất còn lại có thể đảm bảo an ninh cho chế độ Iran".