Dinh dưỡng học đường: Khuyến nghị cho Việt Nam từ các bài học kinh nghiệm trên thế giới

Những bài học từ các quốc gia trên thế giới

Tiếp nối Hội thảo quốc tế "Dinh dưỡng người Việt"- lần I năm 2018, Hội thảo lần này đã chia sẻ góc nhìn toàn diện về thực trạng dinh dưỡng và dinh dưỡng học đường tại Việt Nam, đồng thời, cung cấp những bài học kinh nghiệm quý báu từ thế giới với những mô hình đã được chứng minh hiệu quả.

Đây là nền tảng quan trọng để Việt Nam tiếp tục xây dựng các chính sách và chương trình dinh dưỡng học đường, thực hiện chủ trương, chiến lược phát triển tầm vóc, thể lực, trí lực cho thế hệ tương lai.

Giáo sư Nakamura Teiji- Chủ tịch Hiệp hội Dinh dưỡng Nhật Bản đã chia sẻ những thành công của Chương trình Bữa ăn học đường tại Nhật Bản, một mô hình thành công nổi bật trên thế giới. Sau Thế chiến II, đất nước này đối mặt với thiếu hụt về dinh dưỡng nghiêm trọng. Năm 1954, Nhật Bản đã ban hành Luật Bữa trưa học đường. Năm 2005, ban hành "Luật cơ bản về giáo dục thực phẩm và dinh dưỡng- vừa chuẩn hóa bữa ăn học đường vừa chú trọng phát triển giáo dục dinh dưỡng. Đến nay, 99% các trường tiểu học và 91,5% các trường THCS đã áp dụng chương trình này. Kết quả, thanh niên Nhật Bản ngày càng phát triển mạnh mẽ về thể chất và trí tuệ, với tầm vóc, chiều cao trung bình tăng trưởng vượt bậc, đứng hàng đầu thế giới.

Còn tại Mỹ, theo ThS. Josselyn Neukom, chuyên gia dinh dưỡng cộng đồng từ tổ chức SwipeRx nhấn mạnh rằng, trường học là môi trường lý tưởng để khuyến khích trẻ em duy trì thói quen ăn uống lành mạnh, vì đây là nơi các em dành phần lớn thời gian hàng ngày. Chính phủ Mỹ đã đặt ra những tiêu chuẩn nghiêm ngặt về dinh dưỡng; việc giáo dục dinh dưỡng cũng được tích hợp vào chương trình học chính khóa, giúp trẻ nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của dinh dưỡng đối với sức khỏe.
Theo PGS.TS Trần Thanh Dương - Viện trưởng Viện Dinh dưỡng (Bộ Y tế), trẻ em Việt Nam đang phải đối mặt với 3 gánh nặng về dinh dưỡng: suy dinh dưỡng thể thiếu, thừa cân béo phì và thiếu vi chất dinh dưỡng.

Để giải quyết tình trạng này, Chính phủ Việt Nam đã ban hành Chiến lược Quốc gia về dinh dưỡng giai đoạn 2021-2030, với những mục tiêu cụ thể nhằm cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho toàn dân, đặc biệt là nhóm trẻ em và thanh, thiếu niên tuổi học đường. Như: Đến năm 2030, giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ em dưới 5 tuổi xuống dưới 15%; kiểm soát tỷ lệ thừa cân béo phì ở trẻ em ở mức dưới 19% cho trẻ từ 5-18 tuổi; 60% trường học ở thành thị và 40% ở nông thôn sẽ tổ chức bữa ăn học đường xây dựng thực đơn đáp ứng nhu cầu theo khuyến nghị vào năm 2025 và phấn đấu đạt tương ứng 90% và 80% vào năm 2030.

Để đạt mục tiêu này, đòi hỏi những giải pháp can thiệp mang tính toàn diện, liên tục, liên ngành, bao gồm sự hoàn thiện về cơ chế, chính sách về dinh dưỡng để tổ chức thực hiện; tăng cường phối hợp liên ngành và vận động xã hội; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, hợp tác quốc tế, ứng dụng công nghệ thông tin; đẩy mạnh nghiên cứu khoa học và công tác truyền thông giáo dục dinh dưỡng.

Khát vọng thực hiện sứ mệnh “Vì sức khỏe cộng đồng”

Một điểm nhấn về giải pháp phù hợp với thực tiễn ở Việt Nam được PGS.TS. Nguyễn Thanh Đề - Vụ trưởng Vụ Giáo dục Thể chất, Bộ Giáo dục và Đào tạo trình bày, là mô hình điểm bữa ăn học đường bảo đảm dinh dưỡng hợp lý kết hợp tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ em, học sinh, sinh viên Việt Nam.

Mô hình này do Bộ Giáo dục và Đào tạo triển khai với sự đồng hành của Tập đoàn TH, thực hiện tại 10 tỉnh, thành đại diện cho 5 vùng sinh thái của Việt Nam. Sau khi đánh giá tình trạng dinh dưỡng và xây dựng thực đơn phù hợp với từng địa phương, bữa ăn học đường trong mô hình điểm được tiếp cận theo hướng sử dụng thực phẩm hoàn toàn từ tự nhiên, dựa trên lợi thế về nông nghiệp của vùng, miền, sữa tươi được đưa vào cấu phần bữa ăn một cách khoa học.

Mô hình đã có hiệu quả tích cực đối với sự phát triển chiều cao, cân nặng của trẻ, góp phần nâng cao kiến thức về dinh dưỡng hợp lý và tăng cường thể lực cho cả học sinh, nhà trường và phụ huynh. “Cần nhân rộng mô hình điểm và đặc biệt là xây dựng chính sách và tiến tới luật hóa dinh dưỡng học đường. Đó sẽ là cơ sở pháp lý để cơ quan quản lý cũng như các nhà trường, doanh nghiệp tham gia chuẩn bị và tuân thủ các điều kiện theo quy định; đảm bảo nguồn nhân lực có chuyên môn về dinh dưỡng trong trường học”, PGS.TS Nguyễn Thanh Đề nhấn mạnh.
Đại diện cho đơn vị đồng hành, Anh hùng Lao động Thái Hương - nhà sáng lập - Chủ tịch Hội đồng Chiến lược Tập đoàn TH bày tỏ: “Sức khỏe là tài sản lớn nhất của đời người. Con người là chủ thể của xã hội, là nguồn lực quyết định sự phát triển đất nước. Sự phát triển thể lực, trí lực và tâm hồn của mỗi cá nhân là rất quan trọng. Một quốc gia chỉ vững mạnh khi con người được phát triển toàn diện cả thể lực và trí lực, trong đó, yếu tố tiên quyết cho sự phát triển này là nguồn dinh dưỡng thiết yếu như ngũ cốc, rau, củ, thực phẩm và các sản phẩm từ sữa và cần có một chế độ chăm sóc sức khỏe bền vững”.

Tại Việt Nam, TH là đơn vị khởi xướng và đồng hành cùng Chính phủ, các cơ quan, ban, ngành từ những ngày đầu xây dựng, triển khai các chương trình dinh dưỡng Quốc gia. Năm 2013, TH là đơn vị tiên phong trong Chương trình Quốc gia Sữa học đường, đi đầu trong việc xây dựng mô hình kết hợp với nghiên cứu, thử nghiệm sản phẩm “Sữa tươi tiệt trùng sữa học đường TH true MILK”.

Đây là sản phẩm đầu tiên được Bộ Y tế xác nhận hiệu quả trong nghiên cứu cải thiện tình trạng dinh dưỡng và vi chất dinh dưỡng của trẻ em, là cơ sở thực tiễn để ban hành tiêu chuẩn sữa học đường trong Đề án Sữa học đường Quốc gia, bằng Quyết định số 1340 của Thủ tướng Chính phủ ngày 08/07/2016, góp phần giảm thiểu tình trạng đưa sữa không rõ nguồn gốc, không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm vào trường học.

Năm 2018, Tập đoàn TH phối hợp với Bộ Y tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức Hội thảo quốc tế và công bố Đề án "Dinh dưỡng người Việt" với 6 tiểu đề án hướng đến các nhóm đối tượng có nhu cầu dinh dưỡng đặc thù, trong đó, có 2 tiểu đề án triển khai các các hoạt động tổng thể về dinh dưỡng cho trẻ em lứa tuổi vàng gồm: Nghiên cứu, đề xuất phương án cải thiện dinh dưỡng cho 1.000 ngày đầu đời của trẻ; Nghiên cứu đề xuất phương án cải thiện tình trạng dinh dưỡng và bữa ăn cho trẻ lứa tuổi học đường.

Trong 6 năm qua, Tập đoàn TH đã đồng hành triển khai nhiều nghiên cứu, thực nghiệm để có các căn cứ khoa học bài bản cho tiếp cận chính sách, tiên phong thực thi trách nhiệm doanh nghiệp trong lĩnh vực thực phẩm. Thông qua các hoạt động bài bản này, Tập đoàn TH kiên trì thực hiện sứ mệnh Vì sức khỏe cộng đồng.

“

Tôi mong muốn truyền cảm hứng để mọi người thúc đẩy sự ra đời của những hành lang pháp lý cho dinh dưỡng học đường. Tôi sẽ kiên định và bền bỉ với hành trình này. Tôi cũng có ước mơ, khát vọng là làm một nhà sản xuất thực phẩm tử tế, vì sức khỏe cộng đồng, trước hết cho chính người dân Việt Nam và sau đó là ra quốc tế.

Anh hùng Lao động Thái Hương - nhà sáng lập, Chủ tịch Hội đồng Chiến lược Tập đoàn TH

Dẫn câu chuyện của GS. Nakamura Teiji, bà Thái Hương nói: Hiện tại, Việt Nam đang đứng thứ 15 từ dưới lên trên thế giới về chiều cao. Chúng ta cần một hành lang pháp lý cho dinh dưỡng học đường. Và các nhà sản xuất, kinh doanh thực phẩm phải thực hiện sứ mệnh của mình, cùng gánh vác trọng trách của đất nước về dinh dưỡng học đường.

“Không chỉ mình tôi, không chỉ có những doanh nghiệp như TH, mà như tôi đã chia sẻ trong buổi Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm gặp gỡ doanh nhân ngày 11/10 vừa qua, tầng lớp doanh nhân của nước ta có nội lực rất lớn, có tâm, có tầm, có trí và có tài, đủ bản lĩnh, để lãnh hội, gánh vác trọng trách cùng đất nước để bước vào kỷ nguyên mới, “kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” như Tổng Bí thư, Chủ tịch nước đã nói. Ngoài vươn mình trong kinh tế, văn minh, thì phải vươn mình về tầm vóc, thể lực, chiều cao”, nữ Anh hùng Lao động Thái Hương chia sẻ.

Phú Hương