Tín dụng đen: Kịch bản cũ nạn nhân mới

CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CHẶT CHẼ

Trong suốt 5 năm qua, tỉnh Nghệ An liên tục chứng kiến những vụ vỡ nợ liên quan đến tín dụng đen, gây ra nhiều đau thương cho cộng đồng, điển hình như:

Vụ vỡ nợ gần 100 tỷ đồng tại TX. Cửa Lò và Nghi Lộc (2017): Hai chị em Trần Thị Oanh và Trần Thị Xuân đã huy động vốn từ người dân địa phương với mức lãi suất cao.

Vụ việc tại tiệm vàng Hùng Thảo, thị trấn Con Cuông (2020): Tiệm vàng Hùng Thảo tại thị trấn Con Cuông tuyên bố vỡ nợ, với số tiền liên quan lên đến hàng chục tỷ đồng. Hàng trăm người dân đã bị ảnh hưởng khi gửi tiền với hy vọng hưởng lãi suất cao.

Vụ việc tại xã Quỳnh Long, huyện Quỳnh Lưu (18/10/2024): Hàng trăm người dân tập trung trước nhà bà Bùi Thị Nhưng, một trong những người huy động vốn lớn tại địa phương, với lời hứa lãi suất cao.

Các vụ việc trên là minh chứng rõ nét cho những hệ lụy khủng khiếp của tín dụng đen. Mặc dù xảy ra vào các thời điểm khác nhau, chúng đều có chung một kịch bản: huy động vốn từ người dân với lời hứa lãi suất cao, sau đó tuyên bố vỡ nợ khi không thể duy trì nguồn tiền trả lãi.

Tín dụng đen không chỉ gây ra thiệt hại về tài chính mà còn để lại những vết thương tinh thần cho cả cộng đồng. Những người cho vay, từ các hộ gia đình đến cá nhân, đều phải đối mặt với tình trạng mất trắng tài sản, dẫn đến khủng hoảng tâm lý nặng nề. Nhiều người đã mất đi số tiền dành dụm cả đời, thậm chí thế chấp tài sản như sổ đỏ và vay mượn thêm để có đủ số tiền đầu tư vào các đường dây này.

Hậu quả không chỉ dừng lại ở việc mất tiền mà còn làm tan vỡ các mối quan hệ gia đình, bạn bè do những căng thẳng tài chính. Nhiều người phải rời bỏ quê hương để tìm kiếm công việc khác, cố gắng xây dựng lại cuộc sống. Một số khác thì rơi vào bế tắc, sống trong lo sợ và áp lực của việc đòi nợ từ các tổ chức tín dụng đen khác. Tình trạng này đã khiến cho không ít gia đình rơi vào cảnh khốn cùng, xã hội trở nên bất ổn.

LỖ HỔNG PHÁP LÝ CẦN KHẮC PHỤC

Những vụ vỡ nợ liên quan đến tín dụng đen tại Nghệ An không chỉ phản ánh sự thiếu hiểu biết trong quản lý tài chính của người dân, mà còn chỉ ra lỗ hổng pháp lý trong việc kiểm soát hoạt động tín dụng ngầm. Nhiều kẻ lừa đảo lợi dụng lòng tin của người dân, tổ chức các hoạt động tín dụng không chính thức, với mức lãi suất vượt xa quy định pháp luật.

Bộ luật Dân sự 2015: Điều 468 quy định về lãi suất vay không được vượt quá 20%/năm của khoản vay, trừ khi luật khác có quy định. Việc tín dụng đen cho vay với lãi suất cao hơn mức này là vi phạm pháp luật.

Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017): Điều 201 quy định tội "Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự" nếu thu lợi bất chính từ 30 triệu đồng trở lên có thể bị phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.

Nghị định 144/2021/NĐ-CP: Quy định xử phạt hành chính đối với hành vi vi phạm như cho vay nặng lãi, tổ chức huy động vốn không phép, với mức phạt từ 20-100 triệu đồng.

Các hoạt động tín dụng ngầm thường diễn ra bí mật, khó phát hiện và thường núp bóng dưới các giao dịch hợp pháp như hợp đồng mua bán, cho thuê tài sản. Cùng với đó, nhiều người dân thiếu hiểu biết về pháp luật, bị thu hút bởi lãi suất cao mà không nhận thức rõ các rủi ro tiềm ẩn. Điều này tạo cơ hội cho tín dụng đen phát triển mạnh, gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng cho xã hội, như nợ nần, mất tài sản, và bất ổn kinh tế trong cộng đồng.

Việc thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng cũng khiến quá trình điều tra, xử lý trở nên chậm trễ và phức tạp. Các đối tượng hoạt động tín dụng đen thường sử dụng những thủ đoạn tinh vi như lấy tiền lãi trước (tầm 10 ngày), giữ giấy tờ tùy thân của người vay, khiến cơ quan chức năng khó có thể chứng minh hành vi cho vay nặng lãi.

CẦN SỰ PHỐI HỢP TỪ CHÍNH QUYỀN VÀ CÁC TỔ CHỨC TÀI CHÍNH

1. Giám sát và xử lý vi phạm: Chính quyền các cấp phải nâng cao hiệu quả giám sát, đảm bảo rằng, các hành vi cho vay nặng lãi được phát hiện và xử lý kịp thời. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng như công an, cơ quan tư pháp và chính quyền địa phương, nhằm thực hiện các biện pháp ngăn chặn từ gốc. Việc này không chỉ bảo vệ người dân khỏi những rủi ro tài chính mà còn răn đe các đối tượng cho vay nặng lãi, giảm bớt sự phát triển của tín dụng đen.

2. Tuyên truyền trên các kênh truyền thông: Đây là yếu tố then chốt giúp người dân nhận thức rõ về những rủi ro của tín dụng đen. Qua đó, chính quyền cần tổ chức các buổi hội thảo, chương trình truyền thông để cung cấp thông tin về các hình thức cho vay hợp pháp, những dấu hiệu nhận biết lừa đảo và cách bảo vệ quyền lợi của bản thân. Việc này giúp người dân, đặc biệt ở vùng nông thôn, có cái nhìn rõ ràng hơn, từ đó hạn chế bị lừa đảo và tìm kiếm những giải pháp vay vốn an toàn hơn.

3. Mở rộng kênh tín dụng chính thức: Các tổ chức tài chính chính thống cần làm tốt vai trò của mình trong việc cung cấp các sản phẩm tín dụng an toàn với lãi suất hợp lý, đồng thời, giảm thiểu thủ tục phức tạp để người dân dễ dàng tiếp cận. Việc mở rộng các kênh vay vốn từ ngân hàng hoặc các quỹ tín dụng xã hội giúp người dân không phải tìm đến tín dụng đen khi gặp khó khăn tài chính. Điều này không chỉ giúp người dân tránh xa tín dụng đen mà còn tạo ra sự ổn định kinh tế dài hạn cho cộng đồng.

4. Phát triển các chương trình hỗ trợ tài chính vùng nông thôn và miền núi: Đối với những khu vực còn hạn chế về tiếp cận các dịch vụ tài chính, việc đưa các chương trình hỗ trợ vay vốn đến gần hơn với người dân là rất quan trọng. Các ngân hàng và tổ chức tài chính nên hợp tác với chính quyền địa phương để triển khai các chương trình tín dụng vi mô, giúp người dân có thể vay vốn nhỏ với lãi suất ưu đãi. Việc này không chỉ tạo cơ hội phát triển kinh tế bền vững mà còn giảm nguy cơ người dân bị lôi kéo vào các đường dây tín dụng đen.

Những sự việc về vỡ nợ từ tín dụng đen không chỉ là vấn đề tài chính đơn thuần, mà còn là bài học về việc kiểm soát chặt chẽ và nâng cao ý thức của người dân về các rủi ro tài chính. Bằng cách thực hiện đồng bộ các biện pháp pháp lý và hỗ trợ từ các tổ chức tài chính, nhằm xây dựng một môi trường kinh tế lành mạnh hơn, để những bi kịch như tín dụng đen không còn cơ hội tái diễn.

Trần Mạnh Cường