Các nền tảng mạng xã hội kiếm tiền như thế nào?

Bạn có bao giờ thắc mắc tại sao những nền tảng mạng xã hội khổng lồ như Facebook, Instagram, TikTok, X (trước đây là Twitter) hay Reddit lại cho phép hàng triệu người dùng trên toàn cầu truy cập và sử dụng nền tảng của họ hoàn toàn miễn phí?

Điều gì khiến những công ty này sẵn sàng cung cấp một dịch vụ có giá trị như vậy mà không thu phí trực tiếp từ người dùng? Vậy các nền tảng này tạo ra thu nhập và duy trì lợi nhuận như thế nào?

1. Kiếm tiền từ quảng cáo

Quảng cáo được xem là nguồn thu nhập chính của các mạng xã hội. Để tối đa hóa lợi nhuận, các nền tảng này đã tận dụng tâm lý con người, tạo ra những trải nghiệm khiến người dùng khó lòng rời đi. Càng lướt, bạn càng dễ bị cuốn vào vòng xoáy của những quảng cáo được cá nhân hóa.

Quảng cáo đã trở thành một phần không thể thiếu của mạng xã hội, giống như những vị khách không mời mà đến. Khi lướt trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Instagram, TikTok,…bạn đều thấy xuất hiện các quảng cáo. Chúng xuất hiện bất ngờ, chen ngang vào trải nghiệm của người dùng, khiến bạn khó lòng thoát khỏi sự tác động của quảng cáo.

Chẳng hạn, với 2,9 tỷ người dùng, Facebook là một "siêu thị trực tuyến" khổng lồ, nơi các doanh nghiệp trưng bày sản phẩm của mình đến hàng tỷ khách hàng tiềm năng. Mỗi khi bạn mở ứng dụng Facebook, bạn như đang bước vào một trung tâm thương mại sầm uất, nơi những cửa hàng quảng cáo đang chào mời bạn.

Dù bạn có cố gắng đi thẳng đến mục tiêu của mình, cũng khó lòng tránh khỏi những lời mời chào hấp dẫn. Và điều đáng ngạc nhiên là, các quảng cáo này thường được cá nhân hóa một cách đáng kinh ngạc, dựa trên những dữ liệu mà Facebook thu thập được về bạn.

Phải nói rằng, các nền tảng mạng xã hội như một sàn đấu giá khổng lồ, nơi các doanh nghiệp cạnh tranh nhau để giành lấy sự chú ý của người dùng. Chi phí quảng cáo trên các nền tảng này không cố định mà phụ thuộc vào nhiều yếu tố, từ độ phổ biến của từ khóa, vị trí hiển thị quảng cáo, cho đến thời gian chạy chiến dịch. Ví dụ, một doanh nghiệp muốn quảng cáo sản phẩm mới trong mùa cao điểm sẽ phải trả giá cao hơn so với các thời điểm khác trong năm.

Các nền tảng mạng xã hội cần tìm được sự cân bằng giữa việc tạo doanh thu từ quảng cáo và đảm bảo trải nghiệm người dùng được liền mạch. Nếu quảng cáo xuất hiện quá dày đặc, người dùng sẽ cảm thấy bị làm phiền và tìm cách chặn chúng. Ngược lại, nếu quảng cáo quá ít, các doanh nghiệp sẽ không đạt được hiệu quả mong muốn.

2. Kiếm tiền từ việc thu thập và bán dữ liệu người dùng

Bên cạnh quảng cáo, việc thu thập và bán dữ liệu người dùng đã trở thành một nguồn doanh thu khổng lồ cho các nền tảng mạng xã hội. Mỗi tương tác, mỗi lượt thích, mỗi bình luận của bạn đều được thu thập và phân tích để tạo ra những hồ sơ cá nhân chi tiết. Dữ liệu này sau đó được bán cho các công ty, tổ chức để họ có thể nhắm mục tiêu quảng cáo chính xác hơn, dẫn đến những lo ngại về quyền riêng tư và bảo mật thông tin.

Điều quan trọng cần lưu ý là các nền tảng mạng xã hội như Facebook, X (Twitter), Instagram,…không trực tiếp bán các thông tin cá nhân nhận dạng của bạn cho các công ty khác, bao gồm số điện thoại, địa chỉ email hay thông tin tài khoản ngân hàng. Tuy nhiên, họ thu thập và sử dụng dữ liệu về hành vi, sở thích của bạn để xây dựng các hồ sơ người dùng, từ đó cung cấp dịch vụ được cá nhân hóa hơn và bán quảng cáo nhắm mục tiêu.

Dữ liệu đã trở thành "vàng đen" mới trong kỷ nguyên số. Các công ty trí tuệ nhân tạo (AI) đang săn lùng dữ liệu để phát triển các sản phẩm và dịch vụ thông minh hơn. Các nền tảng mạng xã hội như Reddit, với lượng dữ liệu khổng lồ do người dùng tạo ra, đã trở thành mục tiêu hấp dẫn. Việc Reddit ký thỏa thuận cung cấp dữ liệu trị giá hơn 200 triệu USD với các công ty AI cho thấy dữ liệu người dùng đã trở thành một tài sản vô cùng giá trị.

3. Kiếm tiền từ thu phí gói thành viên cao cấp

Hầu hết các nền tảng mạng xã hội đều chào đón người dùng bằng tài khoản miễn phí, cung cấp những tính năng cơ bản để kết nối và chia sẻ. Tuy nhiên, để tận hưởng trải nghiệm mạng xã hội một cách trọn vẹn hơn, nhiều nền tảng đã thiết kế các gói thành viên cao cấp (Premium). Những gói này thường đi kèm với các tính năng độc quyền, không giới hạn, giúp người dùng có thể tùy chỉnh và cá nhân hóa trải nghiệm của mình hơn so với tài khoản miễn phí.

Lấy ví dụ như gói Reddit Premium, người dùng sẽ được trải nghiệm một nền tảng không bị làm phiền bởi quảng cáo, cùng với đó là quyền truy cập vào các cộng đồng subreddit độc quyền, nơi tập trung những chủ đề chuyên sâu và những cuộc thảo luận sôi nổi. Ngoài ra, thành viên Premium còn được sở hữu những huy hiệu đặc biệt, thể hiện đẳng cấp và sự ủng hộ của họ đối với cộng đồng Reddit.

Tương tự, gói LinkedIn Premium cũng cung cấp một loạt các tính năng hấp dẫn như truy cập vào kho tàng kiến thức khổng lồ với các khóa học chuyên nghiệp, khả năng phân tích chi tiết những người quan tâm đến hồ sơ của bạn, và đặc biệt là tính năng InMail giúp bạn chủ động kết nối với các nhà tuyển dụng tiềm năng.

Việc cung cấp tài khoản cơ bản miễn phí là một chiến lược thông minh để thu hút lượng lớn người dùng ban đầu. Tuy nhiên, các nền tảng mạng xã hội hiểu rõ rằng không phải ai cũng hài lòng với những tính năng cơ bản. Vì vậy, họ tạo ra các gói thành viên cao cấp, với những ưu đãi hấp dẫn để thu hút một nhóm người dùng sẵn sàng trả phí. Điều này không chỉ giúp tăng doanh thu cho các nền tảng mà còn tạo ra một phân khúc khách hàng trung thành, sẵn sàng chi tiêu để có trải nghiệm tốt hơn.

4. Kiếm tiền từ việc người dùng mua hàng trong ứng dụng

Mua hàng trong ứng dụng đã trở thành một nguồn thu nhập đáng kể cho các nền tảng mạng xã hội như TikTok, Instagram và Snapchat. Bằng cách cung cấp một loạt các sản phẩm ảo, từ những bộ lọc và hiệu ứng độc đáo cho đến những món quà ảo để tặng cho người sáng tạo, các nền tảng này không chỉ tạo ra trải nghiệm người dùng thú vị hơn mà còn mở ra một thị trường mua sắm trực tuyến sôi động. Việc sở hữu những vật phẩm ảo này không chỉ giúp người dùng thể hiện cá tính mà còn là cách để họ tương tác và kết nối với cộng đồng một cách sâu sắc hơn.

Lấy ví dụ TikTok, nền tảng này đã tạo ra một cộng đồng sáng tạo vô cùng sôi động. Người dùng có thể mua "tiền xu" và sử dụng chúng để tặng quà ảo cho những người sáng tạo mà họ yêu thích trong các buổi livestream. Mỗi món quà ảo không chỉ là một hành động ủng hộ mà còn là một cách để thể hiện tình cảm và sự tương tác trực tiếp với thần tượng. Tương tự, Instagram cũng đã cho phép người dùng mua huy hiệu trong các buổi livestream, tạo ra một không gian kết nối gần gũi giữa người hâm mộ và người sáng tạo.

5. Kiếm tiền từ quà tặng ảo và tiền thưởng

Quà tặng ảo và tiền thưởng đã tạo ra một cầu nối trực tiếp giữa người sáng tạo nội dung và người hâm mộ. Bằng cách mua các món quà ảo, người hâm mộ không chỉ thể hiện sự ủng hộ mà còn tạo động lực cho người sáng tạo tiếp tục sản xuất những nội dung chất lượng. Đối với người sáng tạo, những món quà này không chỉ là sự ghi nhận mà còn là một nguồn thu nhập ổn định.

Các nền tảng như TikTok và YouTube đã cách mạng hóa cách thức người hâm mộ thể hiện sự ủng hộ đối với những người sáng tạo yêu thích của mình. Tính năng quà tặng ảo trong các buổi livestream và "Super Chat" đã tạo ra một không gian tương tác trực tiếp và thời gian thực, nơi người hâm mộ có thể gửi những món quà ảo hoặc làm nổi bật bình luận của mình để thể hiện sự ngưỡng mộ.

Các nền tảng này thu về một phần doanh thu từ mỗi giao dịch tiền thưởng, thường rơi vào khoảng 20-30%, để duy trì và phát triển dịch vụ. Trong khi đó, phần lớn số tiền còn lại sẽ được chuyển trực tiếp đến người sáng tạo, giúp họ có thêm một nguồn thu nhập ổn định từ chính cộng đồng người hâm mộ của mình.

6. Kiếm tiền từ việc tích hợp thương mại điện tử

Tích hợp thương mại điện tử là một nguồn thu nhập khác cho các nền tảng mạng xã hội. Các nền tảng như TikTok, Instagram và Pinterest cung cấp trải nghiệm mua sắm liền mạch, nơi người dùng có thể duyệt, lưu và mua sản phẩm mà không cần rời khỏi ứng dụng. Chiến lược "thương mại xã hội" (Social Shopping) cho phép các thương hiệu gắn thẻ sản phẩm trực tiếp trong bài đăng, câu chuyện và video, do đó người dùng có thể xem chi tiết sản phẩm, xem giá và mua hàng chỉ bằng một vài lần chạm.

Tích hợp thương mại điện tử đặc biệt có giá trị đối với các thương hiệu muốn tiếp cận đối tượng mục tiêu theo cách tự nhiên. Các nền tảng mạng xã hội thường tính phí cho các thương hiệu đối với các bài đăng có thể mua sắm này hoặc lấy một tỷ lệ phần trăm nhỏ trên mỗi lần bán.

7. Kiếm tiền từ thu phí truy cập Giao diện lập trình ứng dụng

Giao diện lập trình ứng dụng (API) là cầu nối giúp các ứng dụng khác nhau kết nối và chia sẻ thông tin, mang đến cho chúng ta những trải nghiệm số tiện lợi. Nhờ API, chúng ta có thể quản lý nhiều tài khoản mạng xã hội một cách dễ dàng, tự động hóa các tác vụ và tiết kiệm thời gian. Tuy nhiên, để có thể sử dụng API, các nhà phát triển thường phải trả một khoản phí nhất định cho các nền tảng cung cấp.

Năm 2023, quyết định tăng phí API của nền tảng mạng xã hội Reddit đã gây ra một làn sóng phản đối dữ dội từ cộng đồng người dùng và các nhà phát triển. Mặc dù việc thu phí API giúp các nền tảng như Reddit có thêm nguồn thu nhập để duy trì và phát triển dịch vụ, nó cũng đã dẫn đến việc nhiều ứng dụng của bên thứ ba phải ngừng hoạt động. Điều này cho thấy sự cần thiết phải tìm ra một sự cân bằng giữa việc kiếm lợi nhuận và đảm bảo sự đa dạng cũng như tính tiện ích của các dịch vụ cho người dùng.

Phan Văn Hòa