Chuyện về 'cha đẻ' giống sắn vô tính 3 cấp ở Tân Kỳ
Sau hơn 4 năm miệt mài nghiên cứu, thạc sĩ nông nghiệp Vũ Đức Dũng cùng với cộng sự đã thành công với việc tạo giống sắn sạch bệnh bằng phương pháp nhân giống vô tính 3 cấp, đã khẳng định được tính vượt trội trên thổ nhưỡng nhiều huyện của Nghệ An.
Đam mê nghiên cứu
Tôi gặp anh Vũ Đức Dũng, hiện là cán bộ kỹ thuật của Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Tân Kỳ vào ngày cuối năm, đúng thời điểm mô hình trồng giống sắn sạch bệnh do anh và cộng sự nghiên cứu đã khẳng định được sự thành công.
Chia sẻ cơ duyên đến với cây sắn, anh Dũng trò chuyện: "Nghệ An mình có nhiều tiềm năng để phát triển cây sắn, cung cấp nguyên liệu cho các nhà máy chế biến tinh bột sắn trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, bà con nông dân lâu nay đối mặt với tình trạng cây sắn bị nhiễm bệnh khảm lá, khiến giảm năng suất, chất lượng sắn. Trong khi đó, bệnh khảm lá sắn lại chưa có giải pháp khắc phục. Vì vậy, tôi trăn trở làm sao để có giống sắn sạch bệnh, giúp bà con yên tâm sản xuất, mang lại lợi nhuận".
Đầu năm 2020, cùng với một số cộng sự trong ngành nông nghiệp, anh Dũng bắt đầu bỏ công sức, kinh phí, miệt mài nghiên cứu giống sắn sạch bệnh. Giữa lúc bệnh khảm lá sắn bùng phát mạnh trên địa bàn huyện Tân Kỳ, anh lặn lội đến các vườn sắn bị nhiễm bệnh nặng, chọn được 15 cây sắn không bị nhiễm bệnh, mang về trồng thử trên đất vườn nhà. Kết quả ban đầu đã chọn ra được 2 dòng sắn sạch bệnh.
“Để có được sản phẩm cây giống sắn sạch bệnh với phương pháp nhân giống vô tính 3 cấp, phải trải qua nhiều giai đoạn. Đầu tiên là tìm nguồn cây mẹ sạch bệnh, rồi tiến hành xử lý hom... Trong quá trình tạo giống, phải thường xuyên theo dõi sự phát triển của cây sắn qua từng giai đoạn”, anh Dũng nói.
Đến tháng 4/2021, anh liên hệ với Viện Di truyền nông nghiệp, nhận 8 dòng sắn của Trung tâm Nông nghiệp nhiệt đới quốc tế (CIAT) về trồng cùng với 2 dòng sắn của mình. Mục đích là chọn ra giống sắn phù hợp với thổ nhưỡng và điều kiện khí hậu của huyện Tân Kỳ. Sau thời gian trồng thử cho thấy kết quả khả quan, 2 giống sắn là HN1 và HN5 có những đặc điểm vượt trội và kháng bệnh tốt, năng suất và chất lượng sắn cũng cao hơn so với các giống sắn đã trồng trước đó.
Từ đó, anh vận dụng 3 ha đất đồi của gia đình, suốt từ năm 2020 đến nay, anh tiến hành trồng 2 giống sắn sạch bệnh của mình để làm mô hình, cho thấy, năng suất sắn đạt bình quân 40 tấn/ha, trong khi các giống sắn trước đó bà con trồng chỉ đạt 23 tấn/ha; chất lượng sắn cũng cao hơn, tỷ lệ tinh bột trên 28%, đáp ứng yêu cầu nguyên liệu cho các nhà máy chế biến.
Năm 2024, anh Dũng tham gia dự án ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ trồng thử một số giống sắn kháng bệnh trên địa bàn tỉnh Nghệ An, do Sở Khoa học và Công nghệ đặt hàng.
Theo đó, Sở Khoa học và Công nghệ hỗ trợ 40% kinh phí, dự án được triển khai trên diện tích 6 ha, với 3 mô hình, gồm: 1 mô hình trong nhà màng; 1 mô hình 3 ha sản xuất giống sắn tại nông hộ ở xã Tiên Kỳ (Tân Kỳ), xã Thọ Sơn (Anh Sơn) và trồng thâm canh giống sắn kháng bệnh khảm gần 3 ha ở thị trấn Tân Kỳ, các xã Nghĩa Phúc, Tiên Kỳ…
Ðể có được 2 giống sắn sạch bệnh này, thạc sĩ nông nghiệp Vũ Đức Dũng phải bỏ ra rất nhiều công sức mới có thể làm xong khối lượng công việc khổng lồ. Anh tỉ mỉ lựa chọn, trồng từng hom, tuyển chọn kỹ càng. Nếu ai được chứng kiến từng khâu trong quy trình lựa giống mới cảm nhận được phần nào tinh thần làm việc tất cả vì cây sắn của anh Dũng.
Đã từng gắn bó với nghề bảo vệ thực vật 32 năm nay, nên mong muốn của bản thân là làm được việc gì đó nhằm mang lại lợi ích cho bà con nông dân. Do đó, trong suốt 4 năm qua, sau giờ hành chính, hoặc các ngày nghỉ, bạn bè và người thân thường thấy tôi lặn lội trên những đồi sắn xa nhà hàng chục km, có khi hì hục đến tối mịt mới về. Nhiều người khuyên tôi nghỉ ngơi, đảm bảo sức khỏe, nhưng tôi luôn tự nhủ không thể bỏ cuộc.
Thạc sĩ nông nghiệp Vũ Đức Dũng
Cây sắn cũng "trả công" xứng đáng cho niềm đam mê cháy bỏng của thạc sĩ nông nghiệp Vũ Đức Dũng, khi giống sắn sạch bệnh của anh nghiên cứu thành công được bà con nông dân đón nhận và nhanh chóng được nhiều địa phương đặt hàng. Dự kiến vụ sắn tới đây anh sẽ cung ứng hàng trăm nghìn hom sắn sạch bệnh để bà con trồng.
Thành công sáng kiến phòng trừ bệnh khảm lá trên cây sắn
Ông Nguyễn Tiến Đức - Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh cho rằng: Sắn cao sản là cây trồng gần gũi, đồng hành với nông dân Nghệ An trong nhiều năm qua. Sản phẩm sắn cao sản không chỉ cung cấp nguyên liệu cho các nhà máy tinh bột sắn trên địa bàn tỉnh, mà còn là giúp bà con nông dân vùng miền núi có thu nhập.
Hằng năm diện tích sắn của cả tỉnh trên dưới 10.000 ha, nhưng bệnh khảm lá bị nhiễm trên diện tích khoảng 3.000 ha, khiến nhiều bà con nông dân thất thu. Đây là thực trạng báo động đối với cây sắn cao sản, bấy lâu nay chưa có giải pháp phòng trừ hiệu quả.
Ông Nguyễn Tiến Đức cũng khẳng định, thạc sĩ nông nghiệp Vũ Đức Dũng chính là người đầu tiên trên địa bàn Nghệ An nghiên cứu, tuyển chọn được 2 giống sắn kháng bệnh khảm phù hợp với điều kiện sinh thái Nghệ An, đang được nhân ra diện rộng.
Cuối tháng 11 mới rồi, Hội đồng nghiệm thu sáng kiến kinh nghiệm huyện Tân Kỳ đã công nhận sáng kiến giải pháp phòng trừ bệnh khảm lá trên cây sắn đối với anh Vũ Đức Dũng và các cộng sự. Trò chuyện với anh Dũng, tôi cảm nhận rõ được về một cán bộ ngành nông nghiệp giản dị, gần gũi, cần cù, sáng tạo. Anh cũng đã bày tỏ sự tâm đắc và luôn làm theo câu nói của Bác Hồ: "Việc gì có lợi cho dân thì hết sức làm".