8 mẹo hữu ích giúp người dùng an toàn khi sử dụng mạng xã hội

Mạng xã hội là một không gian ảo nơi mọi người có thể dễ dàng kết nối, tương tác và chia sẻ mọi thứ trong cuộc sống. Đó có thể là nơi để chúng ta gửi lời chúc mừng sinh nhật cho bạn bè, khoe những bức ảnh tự sướng đẹp nhất, hay thậm chí tranh luận sôi nổi về những vấn đề tưởng chừng nhỏ nhặt như việc dứa có nên xuất hiện trên bánh pizza hay không,…

Tuy nhiên, trong lúc chúng ta mải mê lướt qua từng dòng trạng thái, nhấn like, thả tim và chia sẻ, thật dễ để quên mất một thực tế rằng phương tiện truyền thông xã hội không chỉ là một sân chơi thú vị, mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Đó có thể là những nguy cơ liên quan đến quyền riêng tư, bảo mật thông tin cá nhân, và đôi khi là những hiểm họa từ việc chia sẻ quá nhiều thông tin mà chúng ta không lường trước được.

Sau đây là 8 mẹo hữu ích giúp bạn bảo vệ an toàn thông tin cá nhân, nâng cao quyền riêng tư và tránh các rủi ro tiềm ẩn khi sử dụng mạng xã hội.

1. Khóa cài đặt quyền riêng tư của bạn

Cài đặt quyền riêng tư chính là lá chắn đầu tiên bảo vệ bạn khỏi ánh mắt tò mò của những kẻ không mong muốn. Hầu hết các nền tảng mạng xã hội đều cung cấp cho bạn quyền kiểm soát xem ai có thể xem bài đăng của bạn, thông tin nào sẽ xuất hiện trên hồ sơ cá nhân, và ai được phép gắn thẻ bạn. Tuy nhiên trong thực tế nhiều người chưa thực sự quan tâm đến việc này.

Trên Facebook, đừng bỏ qua công cụ “Kiểm tra quyền riêng tư”, người bạn đồng hành giúp bạn kiểm soát thông tin cá nhân một cách dễ dàng. Công cụ này sẽ hướng dẫn bạn từng bước, từ việc điều chỉnh ai có thể xem bài đăng của bạn đến việc giới hạn những người có thể tìm thấy bạn thông qua email hoặc số điện thoại.

Trên Instagram, hãy cân nhắc chuyển tài khoản sang chế độ riêng tư nếu bạn muốn kiểm soát ai được phép theo dõi và xem bài đăng của mình. Ngoài ra, bạn có thể dễ dàng điều chỉnh cài đặt để giới hạn những người có thể gửi tin nhắn cho bạn hoặc gắn thẻ bạn trong các bức ảnh.

Trên TikTok, bạn có thể bảo vệ sự riêng tư của mình bằng cách chuyển tài khoản sang chế độ riêng tư trong phần cài đặt. Với chế độ này, chỉ những người bạn chấp thuận theo dõi mới có quyền xem video của bạn.

2. Hãy suy nghĩ trước khi đăng bài

Đây là một lời khuyên quen thuộc nhưng không bao giờ là thừa. Việc đăng tải vị trí hiện tại của bạn, khoe những món đồ đắt tiền hay tiết lộ quá nhiều thông tin cá nhân có thể vô tình biến bạn thành mục tiêu của kẻ lừa đảo, trộm cắp hoặc thậm chí là những kẻ theo dõi nguy hiểm.

Đặc biệt, hãy cân nhắc trì hoãn việc gắn thẻ vị trí. Nếu bạn muốn chia sẻ về kỳ nghỉ tuyệt vời của mình, tốt hơn hết hãy đợi đến khi bạn đã trở về nhà. Không cần thiết phải thông báo cho cả thế giới rằng ngôi nhà của bạn đang bỏ trống.

Bên cạnh đó, hãy tránh chia sẻ những thông tin cá nhân nhạy cảm như ngày sinh, địa chỉ hay số điện thoại vì những chi tiết này không nên được công khai trên mạng xã hội.

Những kẻ lừa đảo có thể lợi dụng các thông tin cá nhân để đánh cắp danh tính của bạn. Đặc biệt, hãy cẩn trọng khi chia sẻ hình ảnh trẻ em. Nếu bạn đăng ảnh con mình, tránh tiết lộ những chi tiết nhạy cảm như tên trường học, đồng phục hay bất kỳ thông tin nào có thể xác định vị trí của trẻ.

Hãy nhớ rằng, một khi bạn chia sẻ điều gì lên mạng, nó chẳng khác nào được công khai cho cả thế giới biết. Vì vậy, hãy suy nghĩ thật kỹ trước khi nhấn nút "đăng".

3. Hãy cẩn thận với những trò lừa đảo

Mạng xã hội là sân chơi cho những kẻ lừa đảo. Những món quà tặng giả, liên kết lừa đảo, hay những tin nhắn "khẩn cấp" từ các công ty có vẻ đáng tin cậy, tất cả đều là những cái bẫy mà bạn cần phải cảnh giác.

Nếu một đề nghị có vẻ quá tuyệt vời để là sự thật, thì rất có thể nó không phải là sự thật. Những lời mời như "Trúng iPhone miễn phí!" hay "Nhấp vào đây để nhận thẻ quà tặng trị giá 5 triệu đồng" thường là trò lừa đảo.

Trước khi nhấp vào bất kỳ liên kết nào, hãy di chuột qua chúng để kiểm tra địa chỉ web URL. Nếu địa chỉ trông khả nghi hoặc không khớp với nguồn thì đừng vội nhấn vào.

Cũng cần cảnh giác với các tài khoản giả mạo vì những kẻ lừa đảo thường tạo các hồ sơ giả mạo trông giống như người thật hoặc các công ty uy tín. Hãy xác minh tính xác thực của các tài khoản này trước khi tương tác. Khi có nghi ngờ, hãy bỏ qua hoặc báo cáo những hoạt động đáng ngờ.

4. Giới hạn ứng dụng và quyền của bên thứ ba

Bạn đã bao giờ thử làm một bài trắc nghiệm vui như "Linh vật của bạn là gì?" hay dùng ứng dụng để khám phá những mục hàng đầu trên Facebook chưa? Dù những trò giải trí này rất thú vị, nhưng nhiều khi chúng yêu cầu quyền truy cập vào tài khoản của bạn, và không phải tất cả đều đáng tin cậy.

Hãy dành chút thời gian để kiểm tra lại những ứng dụng và dịch vụ mà bạn đã kết nối với tài khoản mạng xã hội của mình.

Ví dụ, trên Facebook, hãy vào mục "Ứng dụng và trang web" trong cài đặt và xóa bất kỳ ứng dụng hay dịch vụ nào mà bạn không nhận ra hoặc không còn sử dụng. Việc này giúp giữ cho tài khoản của bạn luôn gọn gàng và giảm thiểu các lỗ hổng bảo mật tiềm ẩn.

5. Hãy chú ý đến danh sách bạn bè của bạn

Dù có thể rất hấp dẫn khi chấp nhận tất cả yêu cầu kết bạn hoặc theo dõi lại mọi người, nhưng không phải ai cũng có ý định tốt. Thỉnh thoảng, bạn nên "dọn dẹp" mạng xã hội của mình.

Hãy hủy kết bạn hoặc bỏ theo dõi những tài khoản mà bạn không nhận ra. Tránh kết nối với những người mà bạn không quen biết ngoài đời thực. Đặc biệt, hãy cảnh giác với những tài khoản không có ảnh đại diện, ít hoạt động, hoặc thường xuyên để lại những bình luận chung chung, chúng có thể là phần mềm tự động (bot) hoặc hồ sơ giả mạo.

6. Theo dõi tài khoản của bạn thường xuyên

Dù bạn đã thực hiện tất cả các biện pháp bảo mật, điều quan trọng là luôn theo dõi tài khoản của mình để phát hiện bất kỳ dấu hiệu hoạt động đáng ngờ nào.

Hãy thường xuyên kiểm tra lịch sử đăng nhập (hầu hết các nền tảng đều cung cấp thông tin về các lần đăng nhập gần đây) và chú ý đến những dấu hiệu lạ như tin nhắn mà bạn không gửi, bài đăng hoặc bình luận không phải do bạn tạo ra, cũng như bất kỳ thay đổi nào đối với thông tin hồ sơ của bạn.

Nếu phát hiện điều gì đó bất thường, hãy thay đổi mật khẩu ngay lập tức và báo cáo sự cố cho nền tảng để bảo vệ tài khoản của bạn.

7. Hãy sử dụng tính năng báo cáo và chặn trên mạng xã hội

Đừng ngần ngại sử dụng tính năng báo cáo và chặn trên mạng xã hội khi cần thiết. Nếu ai đó quấy rối bạn, gửi tin nhắn rác hoặc có hành vi mờ ám, đừng ngần ngại chặn họ ngay lập tức.

Bạn cũng có thể báo cáo những tài khoản hoặc nội dung không phù hợp. Dù đó là lời nói thù địch, thông tin sai lệch hay hành vi không đạo đức, việc báo cáo của bạn sẽ giúp các nền tảng nhận diện và loại bỏ những người dùng có hại, góp phần tạo ra môi trường trực tuyến an toàn hơn.

8. Hãy tìm hiểu và chia sẻ những mẹo bảo mật cho người thân

Càng hiểu rõ về an toàn trên mạng xã hội, bạn sẽ càng bảo vệ bản thân tốt hơn và điều này cũng áp dụng cho bạn bè và gia đình của bạn. Hãy chia sẻ những mẹo bảo mật với những người thân yêu, đặc biệt là những ai không rành về công nghệ.

Đồng thời hãy dạy họ cách thiết lập xác thực hai yếu tố (2FA) hoặc nhận diện các hình thức lừa đảo trên mạng có thể giúp họ tránh được vô vàn rủi ro và phiền phức trong thế giới số.

Phan Văn Hòa