Dân quân tự vệ – Những người hùng thầm lặng nơi gian khó

Trong gian khó luôn có dân quân

Chập tối trung tuần tháng 9/2024, khi đang cùng gia đình chuẩn bị bữa cơm, anh Vi Văn Hiếu - Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy Quân sự xã Chiêu Lưu (huyện Kỳ Sơn) nhận được điện thoại báo tin ở bản Xiêng Thù xảy ra sạt lở núi, đe dọa tính mạng của nhiều hộ dân. Ở xã rẻo cao của tỉnh Nghệ An này, những cuộc điện thoại như thế đối với anh Hiếu đã quá quen thuộc suốt 15 năm qua, kể từ khi tham gia lực lượng dân quân tự vệ. Vội buông bát đũa, anh Hiếu chuẩn bị tư trang, đồng thời điều động thêm hàng chục dân quân tự vệ của xã xuống bản.

Rất nhanh, lực lượng dân quân tự vệ xã Chiêu Lưu đã có mặt ở bản Xiêng Thù. “Lúc này trời đã chập choạng tối, mưa lớn. Nhưng vẫn đủ để nhìn thấy đất đá chảy từ trên núi xuống như dòng suối” - anh Hiếu kể. Hơn 20 dân quân tự vệ dường như biết rõ mình phải làm gì, lập tức bắt tay vào công việc. Một nhóm nhanh chóng đến từng nhà dân để sơ tán người đến nơi an toàn. Nhóm còn lại phân công nhau di chuyển tài sản và tháo dỡ những căn nhà bị sạt lở uy hiếp nghiêm trọng nhất.

Trong những căn nhà bị sạt lở nguy hiểm có căn nhà gỗ bề thế của anh La Văn Chiến (48 tuổi) vừa mới được dựng lên chưa đầy 9 tháng. “Đất đá đổ xuống nhanh quá, dù được lực lượng dân quân tự vệ hỗ trợ nhưng cũng chỉ kịp tháo dỡ được mái ngói và một vài tấm ván gỗ. Không lâu sau thì toàn bộ ngôi nhà đã bị vùi lấp. Nếu không có dân quân tự vệ, chắc cũng không kịp di chuyển tài sản” - anh Chiến cho biết.

Khi nhận thấy căn nhà anh Chiến không thể cứu vãn, anh Vi Văn Hiếu lập tức chỉ huy lực lượng dân quân tự vệ chuyển sang tháo dỡ nhưng căn nhà khác bên cạnh. “Chúng tôi sau đó vẫn kịp tháo dỡ 2 căn nhà gỗ khác bên cạnh. Nếu không làm nhanh, những căn nhà đó cũng bị vùi lấp”, anh Hiếu kể... Ngay sau khi tạnh mưa, đất đá trên núi đã ngừng đổ xuống, lực lượng dân quân tự vệ lại cùng nhau dọn dẹp hiện trường, đồng thời giúp các hộ dân dựng lại nhà. Công việc kéo dài suốt nhiều ngày liền.

Anh Vi Văn Hiếu cho biết: Ở xã rẻo cao này, mỗi mùa mưa đến, tình trạng sạt lở xảy ra liên tục, việc giúp đỡ người dân phòng chống đã quá quen thuộc với lực lượng dân quân tự vệ. “Cứ thấy trời mưa lớn là anh em trong lực lượng ai cũng sẵn sàng chờ điện thoại để lên đường. Không chỉ sơ tán dân hay giúp tháo dỡ nhà cửa, mà còn phải túc trực ở những điểm nguy hiểm”.

Một trong những điểm lực lượng dân quân tự vệ phải trực 24/24h mỗi lần mưa lớn là cầu tràn Xiêng Thù, nằm trên trục đường từ Quốc lộ 7 đi vào xã Bảo Thắng. Bởi ở cầu tràn này, mỗi lần mưa lớn, dòng nước chảy xiết, ngập hơn 1 mét. Những năm trước đây, đã có 2 người bị cuốn trôi tử vong sau khi cố băng qua dòng nước xiết. “Dù mưa rét nhưng anh em vẫn trực ở 2 đầu cầu tràn. Nếu bà con qua lại không có công việc khẩn cấp thì sẽ yêu cầu quay lại. Còn những trường hợp bất khả kháng như đi bệnh viện thì chúng tôi phải bất chấp nguy hiểm, cõng người dân và phương tiện đi qua cầu tràn an toàn” - anh Vi Văn Hiếu cho hay.

Nói về lực lượng dân quân tự vệ địa phương, ông Lô Văn Cáng - Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Chiêu Lưu cho biết: “Dân quân tự vệ có vai trò rất quan trọng tại địa phương. Họ là lực lượng nòng cốt ứng trực, đi đầu trong phòng, chống thiên tai; giúp nhân dân vượt qua hoạn nạn, hiểm nguy. Ngoài phòng chống thiên tai, những ngày thường lực lượng này còn góp công không nhỏ trong việc hỗ trợ nhân dân lao động, sản xuất; giữ gìn an ninh, trật tự; tuyên truyền, vận động nhân dân; trực tiếp tuần tra bảo vệ rừng, tham gia xây dựng nông thôn mới. Và không chỉ tham gia phòng, chống thiên tai trên địa bàn, khi những xã khác trong huyện bị lũ quét hay sạt lở, lực lượng dân quân của xã cũng sẵn sàng lên đường giúp đỡ. Đâu cần, dân quân có. Việc gì khó, có dân quân".

"Cứu người" - Mệnh lệnh từ trái tim

Theo Thượng tá Hà Văn Tuấn –Phó Chỉ huy trưởng, Tham mưu trưởng Ban Chỉ huy Quân sự huyện Kỳ Sơn: Kỳ Sơn là huyện có địa hình đồi núi cao, dốc; có nhiều khe, suối nên thường xuyên xảy ra thiên tai như sạt lở, lũ quét, gây thiệt hại lớn về người và tài sản. Ở những thời điểm này, lực lượng dân quân tự vệ địa phương đã phát huy vai trò nòng cốt trong công tác phòng, chống.

Đơn cử trong đợt lũ quét lịch sử xảy ra vào tháng 10/2022 tại địa bàn xã Tà Cạ và khu vực thị trấn Mường Xén, lực lượng dân quân tự vệ của huyện với hơn 300 người đã giúp dân sơ tán an toàn, không quản hiểm nguy tìm kiếm tài sản, tích cực khắc phục hậu quả, dựng nhà cho nhân dân.

Cũng giống như huyện Kỳ Sơn, huyện miền núi biên giới Quế Phong hàng năm vẫn phải gánh chịu nhiều đợt thiên tai, bão lụt, cháy rừng. Trong khó khăn, hiểm nguy, lực lượng dân quân tự vệ huyện Quế Phong luôn có mặt kịp thời, sát cánh cùng các lực lượng và nhân dân phòng, chống, khắc phục hậu quả.

Thượng tá Trương Khắc Hào - Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy Quân sự huyện Quế Phong cho biết: Trong các đợt mưa lũ, giông lốc như đợt ảnh hưởng cơn bão Yagi tháng 9/2024, tính mạng, tài sản của hàng trăm hộ dân bị đe dọa. Không quản nguy hiểm, lực lượng dân quân luôn lăn xả giúp các hộ gia đình sơ tán người và di dời tài sản đến nơi an toàn. Dân quân tự vệ đây là những người hùng thầm lặng, luôn sẵn sàng đối mặt với mọi khó khăn và thách thức để bảo vệ cộng đồng. Bà con các xã hai bên bờ sông Hiếu luôn xem các chiến sĩ dân quân như ân nhân của mình.

Nghệ An là tỉnh nằm trong vùng nhiệt đới gió mùa, địa hình, khí hậu, thủy văn phức tạp; thường xuyên xảy ra bão, áp thấp nhiệt đới, giông lốc, sét, mưa lũ, sạt lở đất, ngập lụt; nguy cơ cháy nổ, sập đổ công trình, hầm lò, cháy rừng và các tai nạn khác xảy ra gây thiệt hại về người, tài sản và công trình.

Theo thống kê, từ năm 2014 - 2025, địa bàn tỉnh Nghệ An chịu ảnh hưởng 17 cơn bão, 4 đợt áp thấp nhiệt đới; 176 trận giông lốc, sét; 36 đợt mưa lớn, trong đó có các đợt gây lũ quét, sạt lở đất, ngập lụt trên diện rộng; 212 vụ cháy nổ, 265 vụ cháy rừng, 422 vụ tai nạn trên biển và đuối nước, 02 máy bay quân sự bị nạn.

Trong các đợt thiên tai, bão lụt này, đến nơi đâu cũng bắt gặp hình ảnh cán bộ, chiến sĩ dân quân tự vệ xung kích vào nơi gian khó nhất. Ở những nơi, những lúc nguy nan ấy, dân quân tự vệ thường là lực lượng đầu tiên có mặt và cũng là bộ phận cuối cùng rút khỏi hiện trường khi công việc đã được giải quyết xong. Với họ, cứu dân là một mệnh lệnh từ trái tim.

“

Bất luận trong hoàn cảnh nào, lực lượng dân quân tự vệ Nghệ An cũng luôn phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, xứng đáng với sự tin yêu của Đảng, sự đùm bọc, nuôi dưỡng và che chở của nhân dân...

Đại tá Đinh Bạt Văn – Phó Chỉ huy trưởng, Tham mưu trưởng Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Nghệ An

Để tổ chức lực lượng dân quân tự vệ hoàn thành nhiệm vụ, trong thời gian tới, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh tiếp tục xây dựng, tổ chức huấn luyện nâng cao năng lực, chất lượng lực lượng dân quân tự vệ đủ về biên chế, đảm bảo chất lượng chính trị và các kỹ năng; tham mưu cho cấp ủy đảng các cấp làm tốt công tác bảo đảm về vật chất, tinh thần, công tác chính sách cho lực lượng dân quân tự vệ trong quá trình thực hiện nhiệm vụ; bảo đảm là lực lượng nòng cốt để xây dựng nền quốc phòng toàn dân ở cơ sở, xây dựng tiềm lực chính trị tinh thần của toàn dân ngày càng vững mạnh.

Thành Chung, Tiến Hùng