Dây dưa trong xử lý vi phạm ở điểm du lịch Phà Lài
Nhiều năm nay, chính quyền địa phương đã ban hành hàng loạt văn bản yêu cầu các chủ nhà hàng nổi ở Phà Lài phải ngừng hoạt động, tháo dỡ những công trình vi phạm... nhưng những hộ dân này vẫn không chấp hành. Đầu năm 2025, huyện Con Cuông đã thành lập ban cưỡng chế nhưng cho đến nay, việc cưỡng chế vẫn chưa được tiến hành, thậm chí rào chắn mà chính quyền dựng lên xung quanh đập cũng bị ai đó phá dỡ.
Ngang nhiên phá dỡ rào chắn do chính quyền dựng
Những ngày đầu tháng 4, khi mùa du lịch đã bắt đầu, nhiều đoàn du khách cũng đổ về các nhà hàng nổi ở đập Phà Lài, nằm trên sông Giăng đoạn qua xã Môn Sơn (huyện Con Cuông). Bên cạnh các nhà hàng nổi, nhiều phương tiện đường thủy đậu sẵn để phục vụ du khách, bất chấp lệnh đình chỉ của chính quyền địa phương.
Phía bên ngoài, hàng rào bằng tôn dài hơn 100m mà chính quyền dựng lên cũng vừa bị ai đó phá dỡ, giúp các nhà hàng có thể dễ dàng đón khách vào ăn uống. Tháng 7/2023, sau khi nhiều lần yêu cầu phải bàn giao mặt bằng, cam kết tháo dỡ các công trình vi phạm nhưng không được các chủ bè nổi chấp hành, chính quyền địa phương đã phải dựng lên hàng rào này. “Hàng rào này vừa bị phá dỡ, cơ quan công an đang điều tra thủ phạm”, ông Lương Văn Hoa - Chủ tịch UBND xã Môn Sơn cho biết.
Việc xử lý vi phạm ở Phà Lài lâm vào bế tắc suốt nhiều năm qua, khi mà các hộ dân không chấp hành yêu cầu của chính quyền địa phương. Đã có rất nhiều giải pháp được tiến hành, cùng với đó là hàng loạt cuộc đối thoại giữa lãnh đạo UBND huyện Con Cuông với các hộ dân vi phạm, nhưng vụ việc vẫn không được xử lý dứt điểm. Đến tháng 1/2025, tình trạng lộn xộn ở điểm du lịch Phà Lài tưởng chừng sẽ được giải quyết dứt điểm, khi mà UBND huyện Con Cuông thành lập ban cưỡng chế. Nhưng không hiểu sao, đã 3 tháng trôi qua, việc cưỡng chế cũng không được tiến hành, khiến các nhà hàng vi phạm lại càng táo tợn hơn.
“Lần này chúng tôi sẽ kiên quyết xử lý dứt điểm. Không để tình trạng lộn xộn kéo dài. Phải đưa điểm du lịch này vào hoạt động bài bản, đúng quy định. Từ đầu tháng 1/2025, UBND huyện đã ban hành các quyết định cưỡng chế buộc khắc phục hậu quả đối với những hộ chiếm đất rừng phòng hộ, đất phi nông nghiệp và yêu cầu tháo dỡ các công trình, trả lại hiện trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm và trả lại đất đã chiếm trong vòng 15 ngày. Tuy nhiên, sau đó những công trình này vẫn chưa được tháo dỡ. Vì vậy, huyện đã thành lập ban cưỡng chế để lên các phương án”, ông Trần Anh Tuấn – Phó Chủ tịch UBND huyện Con Cuông nói vào 3 tháng trước.
Trong khi đó để phát triển du lịch ở đập Phà Lài, đưa địa điểm này vào hoạt động quy củ, phát huy hết tiềm năng vốn có, từ năm 2017, huyện Con Cuông đã kêu gọi một doanh nghiệp vào đầu tư với những cam kết tạo điều kiện thuận lợi. Doanh nghiệp này đã lập dự án và được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt chủ trương đầu tư, đồng ý chủ trương giao đất. Doanh nghiệp vừa xây dựng vừa khai thác… Tuy nhiên, các nhà hàng nổi tự phát của tư nhân nói trên đã hoạt động trong phần đất và mặt nước đã được giao cho doanh nghiệp. Khiến doanh nghiệp này hiện đã phải ngừng hoạt động kinh doanh dịch vụ ở điểm du lịch này.
Cần sớm xử lý dứt điểm
Tại Hội nghị đối thoại với các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ du lịch do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức vào cuối tháng 3/2025 vừa qua, đại diện Hiệp hội Du lịch Nghệ An cũng đã nêu ra tình trạng lộn xộn ở điểm du lịch Phà Lài.
Theo Hiệp hội Du lịch, sau khi được chấp thuận chủ trương đầu tư và các thủ tục liên quan khác, các bè nổi tự phát không phép nằm tại bến thuyền dự án phà Lài vẫn tồn tại và hoạt động ngày càng rầm rộ nhiều năm qua, bất chấp các văn bản đình chỉ hoạt động của chính quyền địa phương cũng như sở, ngành. Tại đây đã nhiều lần xảy ra tranh chấp, xung đột giữa các nhà bè, ảnh hưởng tới cảnh quan sinh thái, môi trường du lịch và an toàn đường thuỷ. Trong những năm qua đã có nhiều đoàn công tác, kiểm tra liên ngành kết luận và yêu cầu chấm dứt hoạt động của các nhà bè trái phép tại dự án Phà Lài.
Cụ thể, từ tháng 6/2020, đoàn kiểm tra liên ngành của tỉnh đã yêu cầu 3 gia đình kinh doanh trên bè nổi nằm trong khu du lịch Phà Lài ngừng hoạt động 5 nhà bè chưa đủ điều kiện hoạt động. Đến tháng 6/2022, Sở Giao thông vận tải (cũ) có công văn nêu rõ, “đối với các bè nổi hoạt động kinh doanh dịch vụ ăn uống tại khu vực đập Phà Lài, không phải là phương tiện thuỷ nội địa theo quy định và là dạng kết cấu công trình tạm chưa được pháp luật quy định về thiết kế, kiểm định an toàn kỹ thuật, đăng ký hoạt động. Đề nghị UBND huyện Con Cuông chỉ đạo các lực lượng chức năng đình chỉ hoạt động và có phương án tháo dỡ, giải toả, để đảm bảo an toàn cho hành khách du lịch tại khu vực đập Phà Lài và trên sông Giăng”.
Đến tháng 6/2023, UBND huyện Con Cuông có thông báo, yêu cầu “chậm nhất đến ngày 10/07/2023 các chủ bè nổi kinh doanh tại khu vực đập Phà Lài phải bàn giao mặt bằng tại khu vực mặt nước tại đập Phà Lài trên sông Giăng lại cho UBND huyện Con Cuông. Đồng thời yêu cầu các chủ bè nổi đã ký cam kết sẽ tự giác tháo dỡ các công trình xây dựng, vật kiến trúc, vật tư, vật liệu, hàng hoá, máy móc, thiết bị,… ở khu vực đập Phà Lài xong trước ngày 08/07/2023, sau thời gian này UBND huyện sẽ tổ chức rào chắn không cho người dân cũng như khách tham quan du lịch vào khu vực này”. Tuy nhiên, những yêu cầu này sau đó không được các hộ dân vi phạm chấp hành. Chính quyền buộc phải dựng rào chắn, nhưng vẫn chừa lối nhỏ để ra, vào khiến các nhà hàng nổi vẫn có thể tiếp tục đón khách.
Đến tháng 12/2024, UBND huyện Con Cuông phát văn bản về việc tạm dừng đón khách du lịch tại khu vực đập Phà Lài và trên sông Giăng. Thông báo này nêu rõ, tạm dừng đón khách tham quan, các dịch vụ ăn uống, vận tải hành khách bằng phương tiện thuỷ nội địa tại khu vực đập Phà Lài lên thượng nguồn Khe Khặng bắt đầu từ ngày 12/12/2024 đến khi có thông báo mới của UBND huyện. Tiến hành tháo dỡ các công trình vi phạm về lĩnh vực xây dựng, đất đai, tài nguyên và môi trường hoàn thành xong trước ngày 20/12/2024. Ban hành các quyết định về việc cưỡng chế buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả đối với các nhà bè. Nhưng các hộ dân vi phạm một lần nữa không chấp hành.
“Mặc dù đã có những tiến triển trong việc xử lý vi phạm các nhà bè, ban hành các văn bản, quyết định, tuy nhiên, các giải pháp của UBND huyện Con Cuông đang nằm trên văn bản mà chưa thực sự có hành động thực thi các nội dung đã đưa ra. Các nhà bè vẫn kinh doanh rầm rộ bất chấp lệnh tạm dừng hoạt động”, đại diện Hiệp hội du lịch nói và cho biết, qua khảo sát, thăm dò ý kiến của các đối tác lữ hành trên toàn tỉnh và các du khách gần xa cũng như các điểm du lịch đang hoạt động tại Con Cuông, có thể nhận thấy rằng du lịch Con Cuông nói chung trong vài năm trở lại đây đang có tình trạng chững lại, thậm chí số lượng và chất lượng dịch vụ du lịch đang giảm xuống đáng kể. Nguyên nhân một phần do ảnh hưởng từ các vướng mắc tại khu du lịch sinh thái Phà Lài, cụ thể là việc chấm dứt hoạt động các bè không phép nằm trong Khu du lịch sinh thái Phà Lài không được giải quyết triệt để, gây ra tình trạng hoạt động không ổn định.
Lý giải về việc đã có quyết định thành lập ban cưỡng chế từ 3 tháng trước nhưng đến nay vẫn chưa tiến hành, ông Trần Anh Tuấn – Phó Chủ tịch UBND huyện Con Cuông cho biết, do thời gian qua có nhiều thay đổi về nhân sự, nên chưa thể thực hiện được phương án cưỡng chế. “Trong tháng 4 này, sau khi kiện toàn lại nhân sự, chúng tôi sẽ quyết định tiến hành cưỡng chế những vi phạm ở điểm du lịch này”, ông Tuấn nói.