UAE sẽ sử dụng AI viết luật – Bước ngoặt lịch sử trong lập pháp thế giới

UAE đang hướng tới một cuộc cách mạng trong lĩnh vực lập pháp khi tuyên bố sẽ sử dụng AI để hỗ trợ soạn thảo luật mới, rà soát và chỉnh sửa các bộ luật hiện hành.

Đây được xem là bước đi táo bạo nhất của quốc gia vùng Vịnh trong hành trình khai thác triệt để công nghệ AI, lĩnh vực mà UAE đã đầu tư hàng chục tỷ USD trong những năm gần đây.

Theo các chuyên gia AI, sáng kiến “lập pháp do AI hỗ trợ” của UAE vượt xa bất kỳ nỗ lực tương tự nào từng được triển khai ở các quốc gia khác, dù thông tin chi tiết hiện vẫn còn hạn chế.

Trong khi nhiều chính phủ trên thế giới đang thăm dò khả năng ứng dụng AI vào việc tóm tắt văn bản luật hay nâng cao hiệu quả cung cấp dịch vụ công, UAE lại chủ động sử dụng công nghệ này để đề xuất sửa đổi luật, dựa trên phân tích dữ liệu pháp lý và hành chính.

Ông Sheikh Mohammad bin Rashid Al Maktoum, Phó Tổng thống kiêm Thủ tướng UAE phát biểu trên truyền thông nhà nước rằng: “Hệ thống lập pháp mới được hỗ trợ bởi AI sẽ thay đổi hoàn toàn cách chúng ta xây dựng pháp luật, giúp quá trình này nhanh hơn, chính xác hơn và phù hợp hơn với thực tiễn”.

Tuần trước, UAE đã phê duyệt việc thành lập Văn phòng Trí tuệ Pháp lý – một đơn vị nội các mới có nhiệm vụ giám sát việc tích hợp AI vào hoạt động lập pháp.

Giáo sư Rony Medaglia từ Trường Kinh doanh Copenhagen (Đan Mạch) đánh giá đây là tham vọng “biến AI thành một công cụ lập pháp”, và gọi động thái này là “rất táo bạo”.

Bên cạnh đó, UAE tiếp tục đẩy mạnh các khoản đầu tư vào AI thông qua quỹ đầu tư công nghệ MGX trị giá 30 tỷ USD, với sự hợp tác của tập đoàn quản lý tài sản BlackRock (Mỹ). Đáng chú ý, MGX còn bổ nhiệm một “quan sát viên AI” vào hội đồng quản trị, động thái hiếm thấy trên toàn cầu.

Trong tương lai, UAE sẽ sử dụng AI để phân tích tác động của luật pháp đối với xã hội và nền kinh tế bằng cách xây dựng một kho dữ liệu khổng lồ, tích hợp luật liên bang, luật địa phương, các bản án tòa án và dữ liệu từ các cơ quan chính phủ. Điều này không chỉ hứa hẹn một nền pháp lý linh hoạt và hiệu quả hơn, mà còn mở ra kỷ nguyên mới trong quản trị quốc gia bằng công nghệ.

Theo thông tin từ các phương tiện truyền thông nhà nước, ông Sheikh Mohammad cho biết, AI sẽ “thường xuyên đề xuất các cập nhật cho hệ thống pháp luật của chúng tôi”. Chính phủ UAE kỳ vọng AI có thể đẩy nhanh tiến độ lập pháp lên đến 70%, theo thông báo từ cuộc họp nội các.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cảnh báo rằng AI có thể gặp phải nhiều thách thức và cạm bẫy. Những vấn đề này bao gồm từ việc AI trở nên khó hiểu đối với người sử dụng, đến việc dữ liệu đào tạo của nó có thể tạo ra sự thiên vị, và những câu hỏi liệu AI có thể diễn giải luật giống như con người hay không.

Mặc dù các mô hình AI hiện nay rất ấn tượng, nhưng “chúng vẫn có thể gây ảo giác và gặp vấn đề về độ tin cậy và tính ổn định”, cảnh báo từ nhà nghiên cứu Vincent Straub của Đại học Oxford (Vương quốc Anh). “Chúng ta không thể hoàn toàn tin tưởng vào chúng”.

Ông Straub cũng nhấn mạnh rằng, kế hoạch của UAE rất đặc biệt vì không chỉ đơn giản sử dụng AI để cải tiến các bản luật hiện có, mà còn để dự đoán những thay đổi pháp lý cần thiết trong tương lai. Điều này có thể giúp tiết kiệm chi phí, bởi chính phủ thường phải trả tiền cho các công ty luật để rà soát và đánh giá các quy định.

Straub cho biết: “Có vẻ như họ đang tiến một bước xa hơn... từ việc coi AI như một công cụ hỗ trợ, phân loại và soạn thảo, đến việc sử dụng AI để dự đoán và lên kế hoạch cho các thay đổi”.

Keegan McBride, giảng viên tại Viện Internet Oxford, nhận định rằng các quốc gia dân chủ có thể gặp khó khăn trong việc áp dụng số hóa chính phủ, trong khi UAE, với hệ thống chính trị độc tài, lại có thể hành động nhanh chóng và thử nghiệm các sáng kiến mới. Ông nói: “Họ có thể thực hiện những thay đổi nhanh chóng và thử nghiệm nhiều mô hình”.

McBride cho biết, mặc dù có hàng chục cách nhỏ mà các quốc gia khác đang ứng dụng AI trong lĩnh vực pháp lý, nhưng ông chưa thấy một kế hoạch nào tương tự như vậy. ‘Về mặt tham vọng, UAE hiện đang đứng đầu”.

Hiện tại, vẫn chưa rõ chính phủ UAE sẽ sử dụng hệ thống AI nào, và các chuyên gia cho rằng có thể cần phải kết hợp nhiều hệ thống khác nhau. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đều đồng ý rằng việc thiết lập các rào cản và giám sát của con người đối với AI sẽ rất quan trọng.

Đặc biệt, Marina De Vos, nhà khoa học máy tính tại Đại học Bath (Vương quốc Anh), cảnh báo rằng AI có thể đưa ra những đề xuất “thực sự kỳ lạ” mà máy móc có thể hiểu, nhưng lại không hề phù hợp khi áp dụng vào thực tiễn xã hội loài người.

Phan Văn Hòa