Huyện Thanh Chương làm rõ nguyên nhân vụ sạt lở bãi bồi sông Lam, đoạn qua xã Đồng Văn

Xã gặp khó!

Vụ việc sạt lở bãi bồi sông Lam khiến người dân các xóm Tiên Quánh, Đình Sơn tụ tập dựng lán, giăng cờ, thúc trống… ngăn cản hoạt động khai thác cát dịp cuối tháng 3/2025 đã được UBND xã Đồng Văn, UBND huyện Thanh Chương, và sau đó là đoàn công tác liên ngành do Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì tổ chức kiểm tra.

Vào ngày 3/4/2025, Sở Nông nghiệp và Môi trường có Văn bản số 1003/SNNMT-KS tạm dừng hoạt động khai thác cát của Công ty CP Khai thác cát sạn và Vận tải Thanh Chương (doanh nghiệp được UBND tỉnh cấp mỏ cát tại xã ĐồngVăn), đề nghị doanh nghiệp này có văn bản đề nghị cắt giảm diện tích mỏ cát xã Đồng Văn. Đồng thời, đề nghị UBND huyện Thanh Chương làm rõ nguyên nhân của tình trạng sạt lở 1.117m² bãi bồi (ngoài khu vực mỏ cát xã Đồng Văn) để xử lý tổ chức, cá nhân vi phạm (nếu có) theo quy định của pháp luật.

Đến ngày 8/4/2025, UBND huyện Thanh Chương có Văn bản số 820/UBND-NNMT giao UBND xã Đồng Văn thực hiện một số nội dung liên quan, gồm việc xác minh làm rõ nguyên nhân sạt lở bãi bồi Tiên Quánh. Chỉ đạo của UBND huyện Thanh Chương là UBND xã Đồng Văn phải xác minh, làm rõ nguyên nhân sạt lở diện tích 1.117 m² nằm ngoài khu vực mỏ “là do khai thác hay do sạt lở”.

Cụ thể: “Nếu do khai thác thì tổ chức, cá nhân nào thực hiện hoặc nếu do sạt lở thì xác định nguyên nhân, phạm vi (khoảng cách tính từ mốc mỏ đến vị trí sạt lở theo bề mặt), thời điểm bắt đầu sạt lở và xử lý vi phạm (theo thẩm quyền)…”. Đồng thời yêu cầu, đến trước ngày 20/4/2025, UBND xã Đồng Văn phải báo cáo kết quả nhiệm vụ được giao.

Trước chỉ đạo của UBND huyện Thanh Chương, lãnh đạo xã Đồng Văn đã thành lập tổ xác minh, làm việc với Công ty CP Khai thác cát sạn và Vận tải Thanh Chương và các chủ bến thủy nội địa đóng trên địa bàn 2 xã Đồng Văn, Thanh An; tổ chức rà soát xác minh đối với các chủ thuyền có hoạt động khai thác cát để xác minh việc có hay không khai thác trong phạm vi bị 1.117 m².

Dù vậy, quá trình thực hiện nhiệm vụ xác minh tìm nguyên nhân sạt lở của UBND xã Đồng Văn đã gặp khó khăn. Báo cáo số 275/BC-UBND ngày 25/4/2025 của UBND xã Đồng Văn nêu, trong quá trình làm việc, bến thủy nội địa ở xã Thanh Ngọc chưa cung cấp các tài liệu liên quan; mặt khác, trong các chủ thuyền trực tiếp khai thác có một số chủ thuyền đăng ký thường trú tại các tỉnh phía Bắc, khi việc khai thác cát bị đình chỉ, những chủ thuyền này đã về nơi thường trú, không có mặt tại địa phương. Cũng tại đây, UBND xã Đồng Văn thông tin đã liên lạc với các chủ thuyền trú tại các tỉnh phía Bắc để làm việc sau kỳ nghỉ lễ 30/4 - 1/5; sau khi làm việc với các chủ thuyền, sẽ báo cáo kết quả xác minh lên UBND huyện Thanh Chương.

Đến ngày 8/5/2025, UBND xã Đồng Văn có Báo cáo số 324 /BC-UBND gửi UBND huyện Thanh Chương. Về những công việc đã thực hiện, UBND xã Đồng Văn báo cáo đã làm việc được với các tổ chức, cá nhân có liên quan; đồng thời, đã thông báo, khuyến khích người dân cung cấp các video, clip, hình ảnh và thông tin liên quan phản ánh đến hoạt động khai thác cát trái phép thuộc phạm vi 1.117 m² nằm ngoài mỏ.

Tuy nhiên, UBND xã Đồng Văn cũng chỉ xác định được phạm vi diện tích sạt lở 1.117 m² có khoảng cách theo bề mặt xa nhất từ vị trí sạt lở đến mốc mỏ 23m, đến ranh giới mỏ là 43m; thống nhất cắt giảm thu hẹp diện tích mỏ theo Biên bản làm việc ngày 3/4/2025 do Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì; còn nguyên nhân dẫn đến sạt lở thì vẫn không xác định được.

Lý do vì quá trình làm việc với các tổ chức, cá nhân liên quan (gồm cả các chủ thuyền và người trực tiếp khai thác) không phát hiện việc khai thác trái phép trong phần diện tích 1.117 m² nằm ngoài mỏ; bên cạnh đó, cũng không phát hiện được các video, clip, hình ảnh và thông tin liên quan phản ánh hoạt động khai thác cát trái phép trong phạm vi sạt lở 1.117 m².

Huyện Thanh Chương vào cuộc

Toàn cảnh vụ việc sạt lở bãi bồi sông Lam đoạn qua xã Đồng Văn đã được Báo Nghệ An ngày 14/4/2025 chuyển tải qua bài viết “Chuyện không riêng ở Đồng Văn”. Quá trình thu thập tài liệu thực hiện bài viết này, chúng tôi được biết, trước thời điểm người dân các xóm Tiên Quánh, Đình Sơn có những hoạt động ngăn cản hoạt động khai thác cát, thì vào ngày 25/3/2025, UBND xã Đồng Văn đã kiểm tra, xác định có tình trạng sạt lở tại khu vực mỏ cát và đã lập Biên bản đối với Công ty CP Khai thác cát, sạn và Vận tải Thanh Chương.

Tại Biên bản được UBND xã Đồng Văn lập hồi 15h ngày 25/3/2025 (có đại diện Công ty CP Khai thác cát sạn và Vận tải Thanh Chương ký xác nhận) nêu rõ: “Tại vị trí M2 hiện nay từ cọc mốc đã hút lở vào bãi chiều ngang chỗ rộng nhất khoảng 20m; độ cao từ mặt cát đến mặt nước khoảng 2m. Từ điểm M2 đi lên phía trên hòn Đá Ông, Đá Mụ (phần ngoài mỏ) đã bị hút lở từ điểm ngoài cát nổi lở vào khoảng 10m”.

Yêu cầu của UBND xã Đồng Văn tại biên bản đối với Công ty CP Khai thác cát sạn và Vận tải Thanh Chương là: “Khai thác đúng thời gian quy định; yêu cầu công ty chủ sử dụng mỏ phải khai thác đảm bảo quy định, khai thác đảm bảo vùng mỏ đã được cấp phép; cắm mốc đã bị hư hỏng trước ngày 30/3/2025; tạm dừng khai thác để xác định phạm vi bị ảnh hưởng”.

Trong ngày 9/4/2025, ông Nguyễn Quốc Chương - Chủ tịch UBND xã Đồng Văn đã thông tin với P.V Báo Nghệ An: “Hoạt động khai thác của doanh nghiệp rất thiếu chuyên nghiệp, mạnh ai nấy làm. Thế nên, dù đã được xã đề nghị tạm dừng nhưng họ không chấp hành, dẫn đến ngày 28/3 đã xảy ra sự việc người dân dựng lán ngăn cản không cho khai thác…”.

Vì vậy, khi tiếp cận Báo cáo số 324 /BC-UBND ngày 8/5/2025 của UBND xã Đồng Văn (đã nêu ở trên), chúng tôi đã liên hệ, đề nghị ông Nguyễn Quốc Chương giải thích. Theo Chủ tịch UBND xã Đồng Văn Nguyễn Quốc Chương, chỉ đạo của UBND huyện Thanh Chương là phải xác minh, làm rõ nguyên nhân, nếu sạt lở do khai thác thì phải làm rõ tổ chức, cá nhân nào. UBND xã Đồng Văn dù có một số nhận định ban đầu, nhưng để xác minh, làm rõ hành vi của đối tượng, với cấp xã thực sự rất khó vì thẩm quyền có hạn và không có cán bộ có nghiệp vụ điều tra.

Chủ tịch UBND xã Nguyễn Quốc Chương trao đổi: “Chúng tôi rất trăn trở về nội dung này. Là Tổ trưởng Tổ xác minh, tôi đã cùng các thành viên làm việc với tất cả những tổ chức, cá nhân có liên quan. Tuy nhiên, nhận thấy không thể đưa ra kết luận khi chưa đủ căn cứ theo quy định của pháp luật. Để làm rõ được vấn đề này trong bối cảnh hiện nay, chúng tôi mong muốn các cơ quan cấp trên vào cuộc…”.

Nắm bắt thông tin từ UBND huyện Thanh Chương sau đó, được cho biết, từ Báo cáo của UBND xã Đồng Văn, huyện đã chỉ đạo Phòng Nông nghiệp và Môi trường vào cuộc. Qua đó, xác định Công ty CP Khai thác cát, sạn và Vận tải Thanh Chương có một số lỗi phạm như cắm mốc không đúng quy cách; khai thác không theo đúng thiết kế khai thác; việc khai thác phải trừ đai an toàn nhưng thực tế hiện trường đã không còn đai an toàn; lập hồ sơ sản lượng khai thác không chính xác... Với những lỗi phạm này, UBND huyện Thanh Chương dự kiến sẽ xử phạt vi phạm hành chính với hình thức xử phạt hành chính bằng tiền và xử phạt bổ sung với hình thức tiếp tục đình chỉ hoạt động khai thác trong thời gian 2 tháng.

“Về nguyên nhân gây sạt lở, huyện xác định do doanh nghiệp khai thác vào phạm vi đai an toàn, khi tàu thuyền hoạt động khai thác đã có những tác động, dẫn đến gây sạt lở. Huyện Thanh Chương cũng đã làm việc, công khai minh bạch những nội dung này với doanh nghiệp và họ căn bản nhìn nhận lỗi phạm, xin được khắc phục. Trên cơ sở đó, lãnh đạo huyện đã giao phòng chức năng rà soát lại các quy định của pháp luật để ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty CP Khai thác cát sạn và Vận tải Thanh Chương …”, ông Trần Phi Hùng – Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Thanh Chương trao đổi.

Nhật Lân