Đại biểu Quốc hội đoàn Nghệ An đưa ra 3 nhóm ý kiến về sửa đổi Luật Đường sắt

Đại biểu Hoàng Minh Hiếu - Ủy viên là ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội, đoàn Nghệ An đã đưa ra 3 nhóm ý kiến quan trọng liên quan đến: kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt, bảo đảm an toàn giao cắt đường sắt và phạm vi điều chỉnh đối với các loại hình đường sắt công nghệ mới.

Hoàn thiện đầy đủ hành lang pháp lý về kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt

Đề cập các quy định liên quan đến kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt, vị đại biểu đoàn Nghệ An cho rằng, những quy định này có vai trò đặc biệt quan trọng trong bối cảnh hiện nay khi nước ta đang đẩy mạnh hiện đại hóa giao thông đường sắt.

Đây cũng là cơ sở pháp lý để bảo đảm việc khai thác tài sản công một cách hiệu quả, minh bạch, đồng thời thu hút mọi nguồn lực, cả từ khu vực công và khu vực tư để tham gia quản lý, vận hành và bảo trì hệ thống đường sắt.

Tuy nhiên, ông cho rằng, dự thảo Luật Đường sắt cập nhật đến ngày 15/6 hiện mới tập trung nhiều vào các chính sách đặc thù cho hoạt động đầu tư xây dựng, trong khi lại chưa dành sự quan tâm tương xứng cho các quy định về kinh doanh kết cấu hạ tầng và kinh doanh vận tải đường sắt.

“Theo đó, dự thảo hiện tại chỉ quy định về nội dung này chủ yếu tại 2 khoản của Điều 47: khoản 1 quy định kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt là ngành kinh doanh có điều kiện và khoản 8 giao Chính phủ quy định chi tiết về điều kiện kinh doanh, quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt”, ông dẫn chứng.

Như vậy, về cơ bản, những vấn đề rất quan trọng liên quan đến kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt còn chưa được dự thảo Luật quy định. Cụ thể như việc kinh doanh kết cấu đường sắt được thực hiện như thế nào đối với trường hợp dự án đường sắt quốc gia có sử dụng cả vốn nhà nước và vốn tư nhân. Dự thảo luật cũng chưa quy định cụ thể cách thức chuyển giao kết cấu hạ tầng đường sắt do bên đầu tư xây dựng sang doanh nghiệp để kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt; chưa quy định cụ thể các quyền, nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt.

“Vì vậy, tôi đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát, nghiên cứu, trong đó chú ý kế thừa các quy định của Luật Đường sắt hiện tại và nghiên cứu pháp luật của các nước để bổ sung và hoàn thiện các nội dung này trong dự thảo. Ví dụ như pháp luật của Nhật Bản phân định rất rõ và cụ thể về 3 loại hình kinh doanh đường sắt gồm: kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt; kinh doanh vận tải đường sắt và vừa kinh doanh kết cấu hạ tầng, vừa kinh doanh vận tải đường sắt”, đại biểu nêu ý kiến.

Vị đại biểu đoàn Nghệ An cho rằng đây là những vấn đề quan trọng, liên quan trực tiếp đến quyền, nghĩa vụ của doanh nghiệp nên cần phải được quy định trong luật. Việc luật hóa rõ ràng các hình thức giao, cho thuê, nhượng quyền khai thác, cùng với cơ chế lựa chọn công khai và khuyến khích cạnh tranh, không chỉ giúp nâng cao hiệu quả sử dụng kết cấu hạ tầng đường sắt hiện có mà còn tạo động lực thu hút đầu tư mới, giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước và thúc đẩy phát triển ngành đường sắt theo hướng hiện đại, bền vững.

Kiến nghị giao chính quyền cơ sở chịu trách nhiệm xóa bỏ lối đi tự mở

Góp ý về vấn đề an toàn đường sắt, đại biểu Hoàng Minh Hiếu nhận thấy Luật Đường sắt hiện hành và dự thảo Luật được trình Quốc hội là một trong những đạo luật hiếm hoi về đường sắt có quy định định nghĩa về lối đi tự mở, trong khi đây là một hành vi vi phạm pháp luật.

Thực tế, theo thống kê, hiện nay trên cả nước có hơn 3.200 lối đi tự mở, chiếm tỷ lệ 68% tổng giao cắt, là nguyên nhân của hơn 40% số vụ tai nạn đường sắt trong thời gian vừa qua, trong đó có những vụ rất nghiêm trọng.

Tuy nhiên, qua nghiên cứu, đại biểu cho rằng, dự thảo Luật chưa có những chính sách mạnh mẽ để giải quyết vấn đề này. Điểm c khoản 3 Điều 56 và khoản 5 Điều 60 vẫn chỉ quy định việc giải quyết, xử lý các lối đi tự mở theo lộ trình không có thời hạn, giống như các chính sách trong Luật Đường sắt hiện hành đã được Quốc hội thông qua cách đây 8 năm.

Vì vậy, để giải quyết vấn đề này, đại biểu kiến nghị không đưa khái niệm lối đi tự mở vào điều khoản giải thích từ ngữ mà chỉ nên quy định việc tự mở lối đi đồng mức cắt ngang qua đường sắt khi chưa được cơ quan có thẩm quyền cho phép là hành vi bị nghiêm cấm, và kèm theo đó là các hình thức xử phạt nghiêm minh.

Đồng thời, trong bối cảnh thực hiện chính quyền 2 cấp, ông đề nghị chỉnh lý Điều 56 theo hướng giao chính quyền cấp cơ sở nơi có các tuyến đường sắt đi qua chịu trách nhiệm chính trong việc xoá các lối đi tự mở trong một thời hạn nhất định, ví dụ trong thời hạn 1 năm kể từ ngày luật này có hiệu lực thi hành.

Đại biểu cũng đề nghị chỉnh lý quy định tại Điều 60 của dự thảo Luật về việc giao Chính phủ có lộ trình nghiên cứu, xây dựng các nút giao với các tuyến đường sắt hiện hữu để tạo điều kiện cho người dân đi lại an toàn và thuận lợi, phục vụ hiệu quả sinh hoạt hàng ngày của người dân.

“Chúng tôi cho rằng việc giải quyết được triệt để những tồn tại này là cơ sở quan trọng để chúng ta tự tin triển khai xây dựng và vận hành các tuyến đường sắt tốc độ cao trong thời gian tới một cách an toàn và hiệu quả”, đại biểu Hoàng Minh Hiếu phát biểu.

Thành Duy - Phan Hậu