Quyết liệt giải quyết tồn đọng trong cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ở Nghệ An
Sau nhiều năm vướng mắc, hơn 17.000 trường hợp đủ điều kiện trên địa bàn tỉnh Nghệ An đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) nhờ triển khai hiệu quả Kế hoạch 815 của UBND tỉnh. Bên cạnh đó, nhiều vướng mắc cần tiếp tục quan tâm tháo gỡ “nút thắt”, đảm bảo tốt quyền lợi của người dân.
.jpg)
Giải quyết cấp giấy CNQSD đất 17.181 trường hợp
Vấn đề tồn đọng trong việc cấp GCNQSDĐ tại xã Nghi Hưng (huyện Nghi Lộc) đã trở thành vấn đề “nóng” nhất tại kỳ tiếp xúc cử tri tháng 6/2022. Hàng chục trường hợp được chính quyền địa phương cấp đất nhưng kéo dài hàng chục năm không cấp quyền sở hữu hợp pháp, ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân. Ông Nguyễn Đình Hoàng - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Nghi Hưng cũng cho rằng: “Việc cấp đất trái thẩm quyền là chính quyền sai, chứ không phải người dân sai; vì vậy, đề nghị cấp có thẩm quyền tháo gỡ, đảm bảo quyền lợi cho người dân”.
Để giải quyết tình trạng này, UBND huyện Nghi Lộc đã bám sát Kế hoạch số 815 của UBND tỉnh để tiến hành rà soát và phân loại các trường hợp vướng mắc. Trong tổng số 36 trường hợp tại xã Nghi Hưng, nhiều vấn đề phát sinh từ việc thiếu giấy tờ chứng minh được chính quyền giao đất, hoặc do đất bị chồng lấn giữa các hộ, chồng lấn đường giao thông. Đồng thời, huyện thành lập đoàn thanh tra liên ngành tiến hành xác minh tính hợp pháp của việc giao đất từ chính quyền, đồng thời đo đạc lại hiện trạng sử dụng đất để phân loại và áp dụng đúng các điều khoản quy định.
Đến thời điểm kết thúc năm 2024, ở xã Nghi Hương đã giải quyết cấp GCNQSDĐ cho 100% trường hợp tồn đọng.
Bà Trương Thị Thanh Huyền - Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Nghi Lộc cho rằng: Theo nguyên tắc, bản đồ địa chính đo đạc như thế nào thì cấp giấy chứng nhận như thế đó; tuy nhiên, thực tế, khi chính quyền giao đất, một số hộ đã hiến đất làm đường giao thông, có số thì đổi đất, số hộ giao đất chồng lấn và hiện trạng đã xây dựng một số công trình phụ trên đó. Để tháo gỡ các trường hợp này, Sở Tài nguyên và Môi trường (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) đã ban hành Công văn số 4988, ngày 19/8/2022 để xử lý các trường hợp chồng lấn. Đây là “lối ra” cho huyện hướng dẫn, chỉ đạo xã chỉnh lý bản đồ theo hiện trạng sử dụng đất đối với các trường hợp hiến đất mở đường giao thông và thực hiện thủ tục hợp, tách thửa các trường hợp đổi đất, đồng thời tiến hành cam kết tháo dỡ các công trình chồng lấn đất để làm hồ sơ cấp giấy cho người dân.
Trong quá trình thực hiện cấp GCNQSDĐ tồn đọng, Sở Tài nguyên và Môi trường (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) luôn đồng hành, "sát cánh" xử lý các khó khăn, vướng mắc, tạo "lối ra" cho địa phương.
Bà Trương Thị Thanh Huyền - Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Nghi Lộc.
Kết quả, 36 trường hợp tại xã Nghi Hưng đã hoàn thành việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trong năm 2024. Ông Hoàng Văn Nam, một trong số người dân được cấp giấy chia sẻ: “Tôi rất vui mừng vì sau 25 năm chờ đợi, gia đình tôi đã được cấp GCNQSDĐ. Cảm ơn chính quyền đã lắng nghe và giải quyết kịp thời các vướng mắc, giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân”.
Không chỉ tại xã Nghi Hưng, việc triển khai Kế hoạch 815 đã giúp huyện Nghi Lộc cấp GCNQSDĐ cho 1.115/2.446 trường hợp trên toàn huyện. Những nỗ lực này không chỉ giải quyết vấn đề tồn đọng đất đai mà còn bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân, củng cố niềm tin vào chính quyền và công tác cải cách hành chính.
Triển khai Kế hoạch 815 của UBND tỉnh, UBND huyện Thanh Chương đã cụ thể hoá thành Kế hoạch số 10, thành lập ban chỉ đạo cấp huyện; trong đó gắn trách nhiệm của từng cá nhân, cơ quan chuyên môn cấp huyện và cơ sở trong cấp GCNQSDĐ cho người dân. Định quý hàng quý, huyện tổ chức hội nghị giao ban ngành tài nguyên - môi trường nhằm đôn đốc, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong cấp giấy; thành lập các tổ công tác về cùng các địa phương tuyên truyền, vận động, giải thích cũng như hướng dẫn người dân hoàn thiện các điều kiện và hồ sơ để cấp GCNQSDĐ.
Đến thời điểm này, huyện Thanh Chương đã cấp GCNQSDĐ cho 366/1.315 trường hợp được rà soát. Đặc biệt, huyện Thanh Chương đã quyết liệt chỉ đạo và xin ý kiến chỉ đạo, hướng dẫn của Sở Tài nguyên và Môi trường (trước khi sáp nhập) tháo gỡ các vướng mắc để cấp GCNQSDĐ cho 24/73 trường hợp do Công ty Phốt Phát 32, xã Thanh Mỹ giao đất. Hiện đang tiếp tục trình tỉnh thẩm định 12 trường hợp đủ điều kiện cấp GCNQSDĐ.
Huyện Thanh Chương đã tập trung giải quyết, cấp GCNQSDĐ cho 366/1.315 trường hợp tồn đọng được rà soát, đạt gần 28%.
Cấp GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở cho hộ gia đình, cá nhân là vấn đề được cử tri phản ánh, đề xuất tại nhiều diễn đàn tiếp xúc cử tri của đại biểu dân cử. Trước vấn đề đó, với trách nhiệm cơ quan đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân; tháng 10/2021, Thường trực HĐND tỉnh Nghệ An đã tổ chức phiên giải trình và ban hành Thông báo kết quả phiên giải trình về tình hình cấp GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất trên địa bàn tỉnh. Theo đó, UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 815, ngày 30/12/2021 về giải quyết tồn đọng trong việc cấp GCNQSD đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho hộ gia đình, cá nhân.
Về trách nhiệm Sở Nông nghiệp và Môi trường, đồng chí Hoàng Quốc Việt - Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Giám đốc Sở nhấn mạnh: "Đây là nhiệm vụ trọng tâm và thường xuyên của ngành với phương châm: Sở đồng hành với cấp huyện; cấp huyện đồng hành với cấp xã; “vướng ở đâu, tháo gỡ ở đó”. Ngoài phát huy tính tích cực, chủ động của các địa phương trong việc báo cáo vướng mắc, khó khăn để ngành hướng dẫn, chỉ đạo kịp thời bằng văn bản hoặc tham mưu UBND tỉnh xử lý (đối với nội dung vượt thẩm quyền thì xin ý kiến Bộ); Sở cũng đã thành lập các tổ công tác trực tiếp khảo sát, làm việc với các địa phương có nhiều tồn đọng, vướng mắc để tháo gỡ. Ngành cũng đẩy mạnh cải cách hành chính, tăng cường kiểm tra công vụ và kiên quyết xử lý nghiêm cán bộ, viên chức, người lao động trong hệ thống Văn phòng Đăng ký đất đai vi phạm đạo đức công vụ, gây phiền hà cho nhân dân khi xử lý công việc".
Theo kết quả rà soát, tổng hợp từ các địa phương, toàn tỉnh có 53.796 trường hợp tồn đọng chưa được cấp GCNQSDĐ lần đầu; trong đó có 38.044 trường hợp tồn đọng đủ điều kiện và 15.752 trường hợp không đủ điều kiện để cấp GCNQSDĐ cho người dân.
Trong tổng số 38.044 trường hợp đủ điều kiện cấp GCNQSDĐ, trong gần 4 năm (từ tháng 10/2021 đến nay), toàn tỉnh đã cấp GCNQSDĐ cho 17.181 trường hợp.
Cụ thể, cấp 10.948 trường hợp không giấy tờ; 1.680 trường hợp có giấy tờ; 4.333 trường hợp cấp đất trái thẩm quyền; 220 trường hợp đổi đất nhà văn hóa và nhà ở tập thể.
Kết quả thực hiện thời gian qua là con số biết nói về sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở trong công tác cấp GCNQSDĐ cho người dân. Bởi, vấn đề khó trong cấp GCNQSDĐ các trường hợp tồn đọng do lịch sử để lại khi giai đoạn trước công tác quản lý đất đai chưa chặt chẽ, thiếu căn cứ và cơ sở pháp lý, trong khi quy định pháp luật hiện hành với các điều khoản nội dung chặt chẽ. Mặt khác, nhiều vấn đề phát sinh trong thực tế, hiện pháp luật chưa quy định. Tình trạng tranh chấp, chồng lấn, kể cả một số người dân cũng chưa quan tâm hoàn thiện các điều kiện để được cấp quyền sử dụng đất..., cũng là những yếu tố khó khăn trong công tác cấp GCNQSDĐ cho người dân.
Tiếp tục tháo gỡ các vướng mắc
Dù đã có những nỗ lực, song số được cấp GCNQSDĐ mới chỉ đạt hơn 45%, tương đương 17.181/38.044 trường hợp đủ điều kiện cấp giấy; số còn lại chưa được cấp đang còn 20.863/38.044 trường hợp đủ điều kiện, chiếm gần 55%.
Tìm hiểu thực tế tại nhiều địa phương, chúng tôi ghi nhận có nhiều nguyên nhân khách quan liên quan đến việc xác định việc thực hiện nghĩa vụ tài chính của người dân thời điểm được giao đất đối với giao đất trái thẩm quyền.
Một số trường hợp đã được chính quyền địa phương xác định phải nộp tiền sử dụng đất, nhưng người dân không thống nhất hoặc không có tiền để nộp vào ngân sách nhà nước; có trường hợp không có nhu cầu, hoặc vắng mặt tại địa phương nên không thực hiện kê khai, đăng ký và lập hồ sơ cấp GCNQSDĐ; còn có các vướng mắc về phân chia tài sản, thừa kế...
Nguyên nhân chủ quan, một số địa phương chưa thực sự quyết tâm, quyết liệt để giải quyết các vướng mắc, còn tâm lý sợ trách nhiệm trong việc xác định nghĩa vụ tài chính đối với các trường hợp giao đất không đúng thẩm quyền.
Việc cấp GCNQSDĐ cho người dân phải trên quan điểm đủ các điều kiện và trách nhiệm của HĐND tỉnh sẽ tiếp tục đôn đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tập trung tháo gỡ các vướng mắc, khó khăn.
Đồng chí Nguyễn Nam Đình - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực HĐND tỉnh
Bên cạnh các khó khăn nêu trên, việc thực hiện Luật Đất đai năm 2024 tiếp tục đặt ra những vướng mắc mới. Như đối với các trường hợp có nguồn gốc giao đất trái thẩm quyền, trước ngày 1/7/2004, thì Luật Đất đai năm 2013 và các văn bản hướng dẫn của tỉnh không yêu cầu phải có nhà mới được cấp giấy, nếu thuộc trường hợp có giấy tờ giao đất trái thẩm quyền hoặc thông qua kết luận thanh tra, nhưng Luật Đất đai năm 2024, nếu hiện trạng trên đất không có nhà ở thì không đủ điều kiện để cấp GCNQSD đất ở.
Liên quan đến tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong cấp GCNQSDĐ mà cử tri huyện Thanh Chương đặt ra tại kỳ tiếp xúc cử tri cuối tháng 5/2025 vừa qua, đồng chí Nguyễn Nam Đình - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực HĐND tỉnh nêu rõ quan điểm phải xem xét trên yếu tố các điều kiện đảm bảo; khi đủ điều kiện thì chính quyền địa phương phải bám sát các cơ quan chức năng để đôn đốc giải quyết. Về HĐND tỉnh sẽ có trách nhiệm trao đổi với Sở Nông nghiệp và Môi trường quan tâm tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc để giải quyết, đảm bảo quyền lợi chính đáng của người dân.