Vụ Mỹ không kích Iran: Hình ảnh vệ tinh hé lộ Fordow thiệt hại nặng?

"Họ đã đâm xuyên qua bằng những quả MOP này", ông David Albright, một cựu thanh sát viên hạt nhân của Liên hợp quốc, hiện là người đứng đầu Viện Khoa học và An ninh Quốc tế (ISIS), nhận định khi đề cập đến loại bom xuyên phá boong-ke MOP mà Mỹ cho biết đã sử dụng. "Tôi cho rằng cơ sở này có lẽ đã bị phá hủy hoàn toàn", ông nói.

Tuy nhiên, Decker Eveleth, một nhà nghiên cứu tại Tập đoàn CNA chuyên về hình ảnh vệ tinh, lưu ý rằng không thể xác định được mức độ phá hủy bên dưới lòng đất. Sảnh chứa hàng trăm máy ly tâm được "chôn quá sâu để chúng ta có thể đánh giá mức độ thiệt hại dựa trên hình ảnh vệ tinh", ông nói.

Để chống lại các cuộc tấn công, Iran đã chôn sâu phần lớn chương trình hạt nhân của mình trong các địa điểm được gia cố vững chắc, bao gồm cả việc khoét sâu vào sườn núi tại Fordow.

Hình ảnh vệ tinh cho thấy 6 hố nơi các quả bom xuyên phá dường như đã xuyên qua núi, và mặt đất xung quanh có vẻ bị xáo trộn và phủ đầy bụi.

Theo Reuters, Mỹ và Israel đã tuyên bố ý định ngăn chặn chương trình hạt nhân của Tehran. Nhưng việc không phá hủy hoàn toàn các cơ sở và thiết bị có thể đồng nghĩa với việc Iran có thể dễ dàng khởi động lại chương trình vũ khí mà tình báo Mỹ và Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) cho rằng họ đã dừng lại vào năm 2003.

Một số chuyên gia cũng cảnh báo rằng, Iran có khả năng đã di chuyển một kho dự trữ urani được làm giàu ở mức cao, gần cấp độ vũ khí ra khỏi Fordow trước cuộc không kích. Họ lo ngại Iran có thể đang che giấu số urani này và các thành phần hạt nhân khác ở những địa điểm mà Israel, Mỹ và các thanh sát viên Liên hợp quốc không hề hay biết.

Họ chỉ ra hình ảnh vệ tinh từ Maxar Technologies cho thấy "hoạt động bất thường" tại Fordow vào ngày 19 và 20/6, với một hàng dài các phương tiện chờ bên ngoài lối vào của cơ sở. Một nguồn tin cấp cao của Iran nói với Reuters hôm 22/6 rằng phần lớn urani được làm giàu ở mức cao 60% đã được chuyển đến một địa điểm không được tiết lộ trước cuộc tấn công của Mỹ.

"Tôi không nghĩ rằng bạn có thể tự tin làm được gì khác ngoài việc đẩy lùi chương trình hạt nhân của họ có lẽ vài năm", ông Jeffrey Lewis thuộc Viện Nghiên cứu Quốc tế Middlebury tại Monterey nói. "Gần như chắc chắn có những cơ sở mà chúng ta không biết đến".

Thượng nghị sĩ bang Arizona, Mark Kelly, một thành viên Đảng Dân chủ trong ủy ban tình báo Thượng viện, cũng bày tỏ mối quan tâm tương tự. "Nỗi sợ lớn nhất của tôi hiện nay là họ đưa toàn bộ chương trình này vào hoạt động 'ngầm', không phải là ngầm về mặt vật lý, mà là ngoài tầm giám sát", ông nói với NBC News. "Nơi chúng ta cố gắng ngăn chặn nó, có khả năng điều này lại có thể thúc đẩy nó".

Reuters đã nói chuyện với 4 chuyên gia đã xem xét hình ảnh vệ tinh của Maxar về Fordow, cho thấy 6 hố được tạo ra cách đều nhau thành 2 nhóm trên sườn núi, nơi được cho là có sảnh chứa máy ly tâm bên dưới.

Tướng Dan Caine, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ, nói với các phóng viên rằng 7 máy bay ném bom B-2 đã thả 14 quả bom GBU-57/B MOP. Đây là loại bom dẫn đường chính xác nặng 30.000 pound (khoảng 13,6 tấn) được thiết kế để xuyên sâu tới 60 mét (200 feet) vào các cơ sở ngầm kiên cố như Fordow.

Ông Eveleth cho biết hình ảnh của Maxar và bình luận của Tướng Caine cho thấy các máy bay B-2 đã thả một loạt 6 quả MOP đầu tiên xuống Fordow, sau đó là một cú "bồi kép" với 6 quả nữa vào đúng những vị trí đó.

Chiến dịch "Búa Nửa Đêm" (Operation Midnight Hammer) cũng nhắm vào cơ sở làm giàu urani chính của Tehran tại Natanz và tấn công Isfahan, nơi có trung tâm nghiên cứu hạt nhân lớn nhất của đất nước này.

Nhà phân tích David Albright cho biết trong một bài đăng trên X rằng hình ảnh vệ tinh của Airbus Defence and Space cho thấy tên lửa hành trình Tomahawk của Mỹ đã gây hư hại nghiêm trọng cho một cơ sở urani tại Isfahan và một hố va chạm phía trên các sảnh làm giàu dưới lòng đất tại Natanz. Ông đặt câu hỏi về việc Mỹ sử dụng tên lửa hành trình ở Isfahan, nói rằng những vũ khí đó không thể xuyên thủng một khu phức hợp đường hầm gần trung tâm nghiên cứu hạt nhân chính được cho là còn sâu hơn cả Fordow.

Ông lưu ý rằng, Iran gần đây đã thông báo cho IAEA rằng họ có kế hoạch lắp đặt một nhà máy làm giàu urani mới ở Isfahan. "Có thể có thêm 2.000 đến 3.000 máy ly tâm được dự kiến sẽ đưa vào nhà máy làm giàu mới này", ông nói. "Chúng đang ở đâu?".

Trong khi đó, trước các cuộc tấn công, Quốc hội Iran đang đe dọa rút khỏi Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT). Ông Daryl Kimball, giám đốc điều hành của nhóm vận động Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí, cảnh báo: "Thế giới sẽ bị 'mù thông tin' về những gì Iran có thể đang làm".