6 cài đặt trên điện thoại Android nên thay đổi ngay để tránh bị theo dõi

Không phải ứng dụng Android nào cũng cần quyền truy cập vào vị trí, micro hay danh bạ của bạn nhưng nhiều ứng dụng vẫn âm thầm “tự cấp quyền” cho mình.

Nếu bạn đã lâu chưa kiểm tra cài đặt quyền riêng tư, thì đây chính là thời điểm lý tưởng để hành động. Chủ động siết chặt các quyền truy cập ngay từ bây giờ sẽ giúp bạn ngăn chặn nguy cơ bị theo dõi trước khi nó kịp bắt đầu.

1. Kiểm soát quyền truy cập của ứng dụng

Khi cài đặt một ứng dụng Android mới, bạn có thể sẽ ngạc nhiên khi thấy nó ngay lập tức yêu cầu truy cập vào camera, micro hoặc vị trí của bạn, thậm chí trước cả khi bạn mở ứng dụng lần đầu.

Tuy nhiên, trên thực tế, rất ít ứng dụng thực sự cần tất cả những quyền đó để hoạt động. Một ứng dụng chỉnh sửa ảnh không cần biết bạn đang ở đâu. Một ứng dụng ghi chú không cần quyền truy cập vào micro.

Vấn đề là, nếu không kiểm soát chặt quyền truy cập, bạn đang vô tình để cửa mở cho việc theo dõi âm thầm chạy nền, tiêu tốn tài nguyên và đe dọa đến quyền riêng tư cá nhân. Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát điều này và nên làm điều đó ngay từ khi ứng dụng vừa được cài đặt.

Chỉ với vài thao tác đơn giản như nhấn và giữ biểu tượng ứng dụng trên màn hình chính hoặc trong ngăn kéo ứng dụng, chọn Thông tin ứng dụng, sau đó vào mục Quyền. Tại đây, bạn có thể xem từng quyền mà ứng dụng đã được cấp và điều chỉnh theo ý muốn, chọn Từ chối hoặc Hỏi mỗi lần nếu bạn không chắc chắn có nên cấp quyền hay không.

Để quản lý toàn bộ quyền truy cập trên thiết bị một cách tập trung, vào Cài đặt > Bảo mật và quyền riêng tư > Cài đặt quyền riêng tư khác > Trình quản lý quyền. Tại đây, bạn sẽ thấy các nhóm quyền như camera, vị trí, micrô... Nhấn vào từng mục để kiểm tra xem ứng dụng nào đang truy cập, và cân nhắc lại việc có thực sự cần thiết hay không.

Chỉ mất vài phút để thiết lập ranh giới, nhưng lợi ích mang lại là sự kiểm soát lâu dài đối với dữ liệu cá nhân. Chủ động từ sớm là cách tốt nhất để giữ an toàn cho thiết bị và cho chính bạn.

2. Tắt định vị chính xác

Phần lớn các ứng dụng không cần biết chính xác bạn đang đứng ở đâu. Dù một số dịch vụ như bản đồ hoặc gọi xe cần sử dụng vị trí, nhưng ngay cả chúng cũng hiếm khi đòi hỏi độ chính xác tuyệt đối theo từng mét.

May mắn là Android cho phép bạn chọn giữa việc chia sẻ vị trí chính xác hoặc xấp xỉ, và trong nhiều trường hợp, lựa chọn thứ hai vẫn đủ để ứng dụng hoạt động trơn tru.

Khi một ứng dụng yêu cầu quyền truy cập vị trí, bạn thường thấy công tắc “Sử dụng vị trí chính xác” và mặc định là bật. Việc tắt công tắc này sẽ khiến ứng dụng chỉ xác định khu vực chung quanh bạn thay vì vị trí cụ thể, giúp hạn chế nguy cơ bị theo dõi liên tục trong nền.

Nếu bạn từng cấp quyền định vị chính xác cho một số ứng dụng thì bạn có thể thay đổi bất cứ lúc nào. Chỉ cần vào Cài đặt > Vị trí > Quyền ứng dụng, chọn ứng dụng cần điều chỉnh, sau đó tắt tuỳ chọn Sử dụng vị trí chính xác.

Ứng dụng vẫn sẽ hoạt động, nhưng giờ đây chúng không còn có thể giám sát từng bước chân bạn. Một thay đổi nhỏ, nhưng mang lại sự bảo vệ lớn cho quyền riêng tư.

3. Hạn chế sử dụng pin trong nền

Đóng ứng dụng không có nghĩa là nó đã ngừng hoạt động. Trên thực tế, nhiều ứng dụng vẫn tiếp tục chạy ngầm, âm thầm kết nối với máy chủ và thu thập dữ liệu, vừa tiêu hao pin, vừa tiềm ẩn rủi ro về quyền riêng tư.

Bạn có thể ngăn điều đó bằng cách giới hạn hoạt động nền. Hãy vào Cài đặt > Ứng dụng, chọn ứng dụng cần quản lý, chạm vào mục Pin, sau đó chuyển chế độ hoạt động nền sang Hạn chế. Khi được thiết lập như vậy, ứng dụng sẽ chỉ hoạt động khi bạn chủ động mở nó, giúp tiết kiệm pin và giảm nguy cơ thu thập dữ liệu không mong muốn.

Tuy nhiên, cần lưu ý đừng áp dụng tùy chọn này cho các ứng dụng cần gửi thông báo thời gian thực, chẳng hạn như ứng dụng nhắn tin hoặc email. Việc hạn chế hoạt động nền có thể khiến thông báo đến chậm hơn hoặc không đến kịp lúc. Vì vậy, hãy lựa chọn thông minh để cân bằng giữa hiệu suất, quyền riêng tư và trải nghiệm người dùng.

4. Tắt quét thiết bị lân cận và Bluetooth

Bạn có thể không thường xuyên bật Bluetooth, nhưng điều đó không có nghĩa là các ứng dụng sẽ “tha” cho bạn. Một số ứng dụng vẫn có thể âm thầm sử dụng tính năng quét Bluetooth để dò tìm các thiết bị gần đó, từ đó suy ra vị trí hoặc hành vi di chuyển của bạn. Đây là cách nhiều dịch vụ thu thập dữ liệu môi trường xung quanh mà người dùng không hề hay biết.

Để ngăn hoạt động theo dõi ngầm này, hãy truy cập Cài đặt > Vị trí > Dịch vụ vị trí > Quét Bluetooth và tắt tùy chọn này.

Trong khi bạn đang ở đó, hãy cân nhắc tắt luôn Quét Wi-Fi. Dù có mục đích cải thiện độ chính xác định vị và cảnh báo các mạng Wi-Fi mở, tính năng này cũng có thể khiến thiết bị của bạn trở nên dễ bị theo dõi, đặc biệt khi nó tự động quét và kết nối với các mạng xung quanh mà bạn không kiểm soát được.

Tắt hai tính năng quét này sẽ không làm giảm trải nghiệm sử dụng thường ngày, nhưng sẽ giúp bạn hạn chế tối đa việc bị giám sát một cách thụ động. Một bước đơn giản, nhưng lại giúp tăng cường đáng kể quyền riêng tư cá nhân.

5. Tắt tính năng cá nhân hóa quảng cáo

Việc quảng cáo theo dõi bạn có thể không lộ liễu như truy cập camera hay vị trí, nhưng đây lại là một trong những hình thức thu thập dữ liệu phổ biến nhất trên Android.

Mỗi lần bạn tìm kiếm, mở ứng dụng hay chỉ đơn giản là sử dụng thiết bị đều có thể góp phần xây dựng hồ sơ quảng cáo cá nhân. Hồ sơ đó sau đó được dùng để hiển thị những quảng cáo “nhắm đúng người, đúng lúc”, dù bạn có cho phép hay không.

Nếu cảm thấy điều đó đi quá giới hạn quyền riêng tư, bạn hoàn toàn có thể chủ động tắt cá nhân hóa quảng cáo và xóa ID quảng cáo của mình. Truy cập Cài đặt > Google > Tất cả dịch vụ > Quảng cáo > Xóa ID quảng cáo, sau đó xác nhận thao tác.

Việc tắt tính năng này không làm giảm số lượng quảng cáo, nhưng sẽ khiến các ứng dụng và trang web không thể dựa vào hành vi cá nhân của bạn để điều chỉnh nội dung quảng cáo. Bạn vẫn thấy quảng cáo, nhưng chúng sẽ bớt “ám ảnh” hơn.

Nếu bạn vẫn muốn nhận quảng cáo cá nhân hóa nhưng muốn bắt đầu lại từ đầu, bạn cũng có thể đặt lại ID quảng cáo tại cùng menu. Trong quá trình này, đừng quên dành chút thời gian kiểm tra những gì Google đang lưu giữ về bạn, có thể bạn sẽ ngạc nhiên về mức độ chi tiết của hồ sơ đó.

6. Đưa các ứng dụng không sử dụng vào chế độ ngủ

Theo thời gian, điện thoại Android của bạn có thể đầy ắp những ứng dụng từng “dùng thử cho vui” rồi bị lãng quên. Nhưng việc bạn không mở ứng dụng không đồng nghĩa với việc nó đã “ngủ yên”. Nhiều ứng dụng vẫn âm thầm chạy nền, sử dụng dữ liệu và quyền truy cập mà bạn đã cấp từ lâu, đôi khi bạn còn chẳng nhớ lý do.

Để ngăn chặn điều này, hãy vào Cài đặt > Pin > Giới hạn sử dụng nền, sau đó bật tính năng Đặt các ứng dụng không sử dụng vào chế độ ngủ. Tại đây, Android phân chia ứng dụng thành 3 nhóm:

Ứng dụng ngủ: Vẫn có thể hoạt động nền ở mức giới hạn.

Ứng dụng ngủ sâu: Hoàn toàn bị đóng băng, không làm mới nền, không thông báo, cho đến khi bạn chủ động mở.

Ứng dụng không bao giờ ngủ: Bị loại khỏi danh sách kiểm soát và luôn được phép hoạt động như bình thường.

Để tăng cường kiểm soát, hãy vào mục Ứng dụng ngủ sâu, nhấn biểu tượng dấu cộng (+) và thêm các ứng dụng bạn hiếm khi sử dụng. Sau khi được đưa vào danh sách này, những ứng dụng đó sẽ bị “đóng băng hoàn toàn”, không thể tiêu tốn tài nguyên hay âm thầm thu thập dữ liệu trừ khi bạn mở chúng.

Giờ đây, khi đã biết vị trí của các thiết lập này, hãy dành chút thời gian dọn dẹp hệ thống và khóa quyền cho những ứng dụng không còn cần thiết. Android cung cấp cho bạn công cụ, nhưng chính bạn là người quyết định thiết bị của mình được phép truy cập đến mức nào và dữ liệu cá nhân của bạn được bảo vệ ra sao.

Phan Văn Hòa