Phòng chống bạo lực gia đình - Rất cần sự tỉnh thức của người trong cuộc
Chủ đề truyền thông của Tháng Gia đình năm nay là “Chấm dứt bạo lực, vun đắp yêu thương” với mục đích đẩy mạnh công tác truyền thông nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân về phòng, chống bạo lực gia đình, góp phần bảo vệ phụ nữ, trẻ em, xây dựng gia đình hạnh phúc. Tuy nhiên, để đầy lùi thực trạng bạo lực gia đình vẫn còn đó những khó khăn, khi những người trong cuộc chưa đủ năng lực và nhận thức, đẩy lùi bạo lực.
Những vụ việc rúng động
Mới đây nhất, mạng xã hội rúng động khi một đoạn clip người vợ bị chồng bạo hành lúc 2h sáng được tung lên mạng xã hội (xảy ra tại phường Hà Huy Tập, TP. Vinh). Trong đoạn clip người chồng liên tục cầm dao hăm dọa vợ, người vợ quỳ lạy van xin nhưng không được tha, liên tục hô "giết". Sau vài phút bị chồng hăm dọa chửi bới và tấn công, người vợ không có cách nào thoát thân đành nhảy xuống đất từ ban công tầng hai. Sau đó, chị được đưa vào bệnh viện tuyến tỉnh cấp cứu lúc 3h sáng với chẩn đoán đa chấn thương, và chấn thương nặng ở vùng xương sống,…
Vụ việc sau đó được chính nạn nhân kể lại: Anh chồng từ lâu đã có thói bạo hành vợ, và hôm đó lúc chị vợ đang say ngủ thì người chồng "dựng dậy", tra khảo. Không thỏa mãn với các câu trả lời của vợ, anh này xông lên đấm đá và cầm dao tấn công vợ. Điều đáng nói đây không phải là lần đầu tiên xảy ra câu chuyện hành hung vợ trong căn nhà này, mà những sự việc tương tự đã xảy ra nhiều lần, chị vợ phải sống trong cảnh nơm nớp lo sợ.
Đến nay vẫn chưa có kết luận cuối cùng của cơ quan chức năng, nhưng cho thấy đó là vụ bạo hành gia đình cực kỳ nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng của người trong cuộc. Điều đáng nói là trước đó dù muốn hay không người trong cuộc chưa hề có động thái nhờ can ngăn, hoặc chủ động ngăn ngừa việc bạo hành, hành hung của chồng đối với mình.
Vụ việc khác cũng gây nên sự bất bình của bà con lối xóm, cộng đồng dân cư ở xóm nhỏ Quỳnh Lương, huyện Quỳnh Lưu. Bất kỳ ai nghe chuyện đời của chị H.T.L ở xóm 2, xã Quỳnh Lương, huyện Quỳnh Lưu cũng đều sẽ cảm thấy xót xa cho sự khổ sở cùng cực của chị. Chị L. từng là sinh viên khoa Sinh của Trường Đại học Vinh, ra trường với tấm bằng khá chị L. từng mơ ước về một mái ấm hạnh phúc với người yêu khi còn ngồi trên giảng đường. Thế nhưng, không ai học được chữ ngờ. Biến cố liên tiếp ập đến gia đình chị.
Trong 3 người con trai của chị L. thì chỉ có cậu con trai thứ là bình thường, 2 người còn lại mắc chứng tự kỷ, đứa con lớn nay đã 19 tuổi nhưng phải giữ cố định ở góc nhà vì sợ cháu phá phách, không làm chủ được bản thân. Cho rằng vợ mình vô dụng, chồng chị thay lòng đổi dạ, coi thường vợ, công khai ngoại tình và tấn công, bạo hành chị. Vốn bị bệnh máu không đông, những trận đòn đối với chị càng trở nên khủng khiếp. Đỉnh điểm là có lần chị bị chồng đánh đến dập nát lá lách lúc nửa đêm, máu tràn ổ bụng, ngất xỉu nhưng không ai hay biết… Có những trận đòn mà chị L. không biết lý do mình đã cãi câu gì, gây nên sự khó chịu nào, chỉ cần anh ta không vui vì công việc, vì mối quan hệ nào đó liền về nhà gây sự với vợ con và những trận đòn roi liên tiếp trút xuống đầu chị.
Chị L. nay đã được nhiều tổ chức xã hội cưu mang giúp đỡ, nhiều địa chỉ cứu trợ khẩn cấp dang rộng vòng tay, cuộc sống sau nhiều năm tăm tối nay có chút ánh sáng. Nay chị không bị chồng đánh vì đã có sự trợ giúp của nhiều người quanh chị, anh chồng đã biết đánh người là vi phạm pháp luật có thể bị khởi tố bất cứ lúc nào. Thế nhưng, để nói chị có thể thoát ra khỏi nạn bạo hành một cách hoàn toàn thì không thể.
“Tôi coi người chồng ấy là người dưng, sống cho con có cha thôi, chứ nếu giao tiếp với anh ta thì tôi lại bị anh chửi bới, sỉ nhục”.
Chị Nguyễn Thị L, xã Quỳnh Lương, Quỳnh Lưu
Những nỗi đau thể xác còn có thể lành lại, nhưng nỗi đau về tinh thần sẽ là nỗi ám ảnh không nguôi. Nhiều nạn nhân bị bạo hành trong thời gian dài có thể bị mắc các chứng rối loạn tâm lý như rối loạn lo âu, trầm cảm… Thế nhưng, không ít trong số họ không hiểu hình thức tấn công bằng lời nói, chửi mắng, nhiếc móc là một hình thức bạo hành còn khủng khiếp, dai dẳng và để lại hậu quả khó lường hơn là bạo hành thể chất, thậm chí nhiều người tìm đến cái chết để giải thoát cho chính mình.
Nhận diện bạo hành
Trong một cuộc lấy ý kiến cộng đồng của tổ chức Hagar International tại Việt Nam về phòng chống bạo lực gia đình, nhiều trợ lý của tổ chức này đã phỏng vấn những hoàn cảnh từng câm lặng trong đau khổ suốt nhiều năm trời vì thói bạo hành, bạo lực của chồng/vợ mình. Theo các chuyên gia tâm lý thuộc tổ chức này thì nạn nhân các vụ bạo hành gia đình trong những năm gần đây không chỉ là người vợ, mà còn có những người chồng.
“Có những người đàn ông bị vợ mắng nhiếc vì không kiếm ra tiền đến mức anh ta sợ về nhà, sợ đối diện với vợ và lâu dần anh mắc chứng trầm cảm, chán ghét bản thân. Lại có những người vì mắc một lỗi lầm trong quá khứ nhưng bị vợ dằn vặt trong nhiều năm, khiến anh không thể sống yên thân, cuộc sống vợ chồng trở thành địa ngục”.
Điều phối viên thuộc Tổ chức Hagar quốc tế tại Việt Nam
Những người đàn ông bị bạo hành thường không tâm sự sẻ chia cùng ai, họ cũng giống như những người phụ nữ bị bạo hành thường không thể giải thoát cho chính mình vì gánh nặng con cái, sĩ diện bản thân. Điều thực tế, rất nhiều nam giới từng là nạn nhân bị bạo hành đã trở thành người bạo hành vợ sau suốt thời gian dài chịu đựng, ẩn ức.
Ông Lê Xuân Đồng, nguyên điều phối viên Dự án Phòng, chống bạo lực trên cơ sở giới, Tổ chức Hagar quốc tế tại Việt Nam từng cho biết: Thực tế hiện nay nhiều chương trình nâng cao bình đẳng giới, phòng chống bạo lực gia đình hầu như nam giới ít có cơ hội tham gia. Việt Nam hiện nay chưa có chương trình quốc gia nào về bạo lực giới dành riêng cho nam giới. Vì thế, nhiều tổ chức xã hội rất mong muốn tạo cơ hội cho những người nam giới được nhận sự hỗ trợ qua việc tham gia câu lạc bộ, họ có được không gian an toàn để chia sẻ câu chuyện về những tổn thương trong quá khứ hoặc thường xuyên chứng kiến bạo lực từ mọi người trong gia đình; hoặc chính là nạn nhân bị bạo hành trong quá khứ.
Theo các chuyên gia tâm lý học, để giải quyết gốc rễ vấn đề bạo hành, bạo lực gia đình, nhất thiết phải để mọi người trong xã hội nhận thức được bình đẳng giới là câu chuyện của cả nam và nữ và thực hiện bình đẳng giới. Cần tạo ra những không gian và cơ hội để nam giới tham gia và kiến tạo về bình đẳng giới. Một khi bình đẳng giới hay phòng ngừa bạo lực giới trở thành câu chuyện chung, mục tiêu chung thì việc nhận diện và phòng ngừa bạo hành bạo lực sẽ dễ dàng hơn.
Ngày 24/02/2025, UBND tỉnh ban hành Kế hoạch 114 khẳng định: Để thực hiện tốt công tác phòng chống bạo lực gia đình, các cấp, ngành, địa phương cần tiếp tục tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về công tác gia đình, bình đẳng giới trong gia đình; phòng, chống bạo lực gia đình, giáo dục đạo đức lối sống trong gia đình Việt Nam; tạo sự chuyển biến về nhận thức, đề cao trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý của cấp ủy, chính quyền và sự tham gia của mọi tầng lớp nhân dân; nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác gia đình các cấp, thực thi các quy định của pháp luật về gia đình có hiệu lực, hiệu quả. Hướng dẫn đưa nội dung phòng, chống bạo lực gia đình vào hương ước, quy ước cộng đồng dân cư; Theo dõi, kiểm tra và thống kê, báo cáo kết quả thi hành Luật Phòng, chống bạo lực gia đình…