Đảng nước Mỹ của tỉ phú Elon Musk chưa thành lập đã được dự đoán 'chết yểu'

Hệ thống chính trị Mỹ không có chỗ cho đảng thứ ba

Theo báo Washington Post, vị CEO Tesla và SpaceX này khẳng định sẽ đưa tổ chức chính trị mới thành đảng lớn thứ ba của Hoa Kỳ, nhằm cung cấp cho cử tri một lựa chọn thay thế cho liên đảng Dân chủ - Cộng hòa truyền thống.

Giáo sư lịch sử chính trị tại Đại học Georgetown Hans Noel cho rằng Mỹ không có thể chế cởi mở cho nhiều đảng thứ ba gặt hái thành công. Ông Noel giải thích điều này xuất phát từ hệ thống 'người thắng nhận tất', trong đó ứng viên nào giành chiến thắng tuyệt đối tại một đơn vị bầu cử sẽ nhận toàn bộ phiếu bầu từ nơi đó.

Trong bầu cử tổng thống, toàn bộ phiếu đại cử tri của một bang sẽ dành cho ứng viên chiến thắng bang đó. Dù chỉ thua một phiếu phổ thông, ứng viên về nhì cũng sẽ trắng tay phiếu đại cử tri.

Điều này khác hoàn toàn với các nền dân chủ khác, nơi một đảng nhỏ có thể giành một vài ghế tại cơ quan lập pháp nhờ nhận được 20-30% phiếu bầu và xây dựng nền tảng từ đó.

Lịch sử thất bại của các đảng thứ ba

Quy tắc bầu cử này đã khiến các đảng thứ ba ở Mỹ dù tồn tại từ lâu với số lượng lớn nhưng không thể làm nên chuyện trong các cuộc bầu cử.

Lần cuối cùng một ứng viên tổng thống không thuộc hoặc liên minh cùng Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ nhưng vẫn giành được phiếu đại cử tri là ông George Wallace trong cuộc bầu cử năm 1968.

Một ví dụ điển hình khác là trong cuộc bầu cử năm 1992, tỉ phú Ross Perot đã giành đến 19% phiếu phổ thông toàn quốc. Tuy nhiên ông không về nhất ở bất kỳ bang nào nên không có bất kỳ phiếu đại cử tri nào.

Điều kiện thành lập chính đảng mới và tham gia các cuộc bầu cử cũng rất ngặt nghèo, trong đó có yêu cầu thu thập chữ ký ủng hộ từ cử tri. Mặc dù với nguồn lực tài chính khổng lồ, Elon Musk có thể dễ dàng vượt qua những bước khởi đầu, việc xây dựng một hoặc nhiều ứng viên chính trị có thể giành chiến thắng tuyệt đối ở bất kỳ khu vực bầu cử nào cũng yêu cầu nỗ lực khổng lồ.

Thiếu đồng minh chính trị

Chính trị chưa bao giờ và cũng không nên là cuộc đua một mình. Để giành chiến thắng, bất kỳ chính khách nào cũng cần những đồng minh to lớn. Đây lại là điều Elon Musk thiếu trên chính trường.

Sau màn chia tay đầy tranh cãi với Tổng thống Donald Trump, ảnh hưởng của ông với Đảng Cộng hòa đã suy yếu đáng kể. Bản thân cá tính gây tranh cãi của Elon Musk cũng khiến khó có nhân vật giàu sức ảnh hưởng nào dám ủng hộ ông.

Dù sở hữu nguồn lực khổng lồ, các quy định bầu cử cũng không cho Elon Musk tự do vung tiền mua phiếu bầu. Ông ở thế một mình, đối chọi với các đảng chính trị vững mạnh có thể gây quỹ từ mạng lưới cử tri đồ sộ hơn rất nhiều.

Giáo sư Noel nhận định khả năng gây quỹ của một chính khách cho thấy họ biết cách kết nối với nhiều người - những người không chỉ cho tiền mà còn có thể làm những điều khác, chí ít là bỏ phiếu cho họ.

Quan điểm chính trị mơ hồ

Đến nay quan điểm chính trị và đường lối chính sách mà đảng của Elon Musk hướng đến cũng chưa rõ ràng. Những gợi ý duy nhất đến từ quan điểm chính trị của vị tỉ phú này, bao gồm phản đối tăng chi ngân sách và đặc biệt chống lại Siêu luật Lớn và Đẹp.

Tuy nhiên theo giáo sư McCorkle, "chừng đó là chưa đủ" để cấu thành một chiến lược đảng phái dài hạn, có thể lôi kéo một bộ phận cử tri trung thành. Bản thân Elon Musk, chủ sở hữu nhiều công ty đang hưởng hàng chục tỷ USD tiền tài trợ từ ngân sách, có thể làm suy yếu thông điệp của mình.

Việc Elon Musk vừa phản đối chi tiêu chính phủ vừa là người hưởng lợi lớn từ các hợp đồng chính phủ tạo ra một mâu thuẫn nội tại trong thông điệp chính trị. Các công ty của ông như SpaceX, Tesla đều nhận được hàng tỷ USD từ các chương trình tài trợ và hợp đồng của chính phủ liên bang.

Nguy cơ chết yểu của Đảng nước Mỹ

Với những thách thức nêu trên, Đảng nước Mỹ của Elon Musk có nguy cơ cao sẽ "chết yểu" ngay từ những bước đi đầu tiên. Hệ thống chính trị Mỹ được thiết kế để duy trì cấu trúc hai đảng, và mọi nỗ lực tạo ra đảng thứ ba đều gặp phải những rào cản thể chế khó vượt qua.

Thiếu đồng minh, quan điểm chính sách mơ hồ, và đặc biệt là tác động tiêu cực đến phe chính trị mà ông từng ủng hộ đều là những yếu tố có thể khiến dự án chính trị này thất bại.

Dù Đảng nước Mỹ có thể không giành được thành công nào trong các cuộc bầu cử, nó vẫn có thể gây ra những hệ quả chính trị rộng lớn. Việc làm loãng phiếu bầu cho Đảng Cộng hòa có thể tạo ra lợi thế bất ngờ cho Đảng Dân chủ trong các cuộc đua quan trọng.

Chính Elon Musk, người sáng lập Đảng nước Mỹ có thể trở thành nguyên nhân chính khiến đảng của mình không thể tồn tại và phát triển bền vững.

Quốc Duẩn