Công nghệ 6G đang được định hình và phát triển như thế nào trên toàn cầu?

Hãy tưởng tượng một thế giới nơi ranh giới giữa thực tại vật lý và không gian kỹ thuật số hoàn toàn tan biến. Một kỷ nguyên mà các hình ảnh ba chiều chân thực có thể tham dự các cuộc họp nhóm từ xa, tương tác mượt mà như thể họ đang có mặt trực tiếp.

Những phương tiện tự lái di chuyển thông minh trên đường phố, được điều khiển không chỉ bởi cảm biến trên xe mà còn bởi những bản sao kỹ thuật số (digital twin) hoàn hảo, cập nhật dữ liệu liên tục từ môi trường xung quanh. Đây không còn là viễn cảnh khoa học viễn tưởng, mà là tầm nhìn định hình cho thế hệ mạng di động 6G.

Việc triển khai công nghệ 6G sẽ không chỉ đơn thuần là một bước cải tiến về tốc độ hay độ trễ so với 5G. Nó được kỳ vọng sẽ định nghĩa lại triệt để cách chúng ta tương tác với công nghệ, môi trường xung quanh và thậm chí là chính bản thân mình.

6G hứa hẹn mở ra kỷ nguyên của trí tuệ nhân tạo (AI) toàn diện, thực tế mở rộng (bao gồm thực tế ảo, thực tế tăng cường và thực tế hỗn hợp) siêu thực và Internet vạn vật (IoT) phân tán rộng khắp, tạo nên một hệ sinh thái số hóa liền mạch và thông minh chưa từng có.

Trung Quốc tiên phong trong cuộc đua phát triển tiêu chuẩn 6G

Trong khi các tiêu chuẩn kế nhiệm của 5G vẫn đang trong giai đoạn phát triển và hoàn thiện, cộng đồng quốc tế đã và đang tích cực đàm phán các tiêu chuẩn quy định cho 6G. Đây là bước đi chiến lược nhằm mở đường cho việc triển khai thương mại quy mô lớn vào cuối thập kỷ này, ước tính vào khoảng năm 2030.

Nổi bật trong cuộc đua này, Trung Quốc đã nhanh chóng khẳng định vị thế tiên phong của mình. Đến năm 2024, dưới sự bảo trợ của Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU), Trung Quốc đã thành công thiết lập 3 tiêu chuẩn công nghệ quan trọng cho 6G.

Điều này cho thấy sự chủ động và tầm nhìn dài hạn của quốc gia này. Hơn nữa, các mục tiêu phát triển quốc gia được công bố vào tháng 3 năm nay còn bao gồm việc đẩy mạnh phát triển “các ngành công nghiệp tương lai”, trong đó công nghệ 6G là một ưu tiên hàng đầu.

Tuy nhiên, không phải tất cả các quốc gia đều thể hiện sự chủ động và nhiệt tình đối với 6G như Trung Quốc. Một báo cáo ngành quan trọng được công bố trên tạp chí Scientia Sinica Informationis của Trung Quốc vào năm ngoái đã chỉ rõ rằng “vẫn còn những khác biệt rõ rệt trong thái độ của các quốc gia và khu vực khác nhau đối với 6G”.

Báo cáo này, được biên soạn bởi các công ty hàng đầu trong lĩnh vực viễn thông Trung Quốc, bao gồm đại diện từ Viện nghiên cứu di động Trung Quốc, Huawei Technologies, CICT Mobile, Đại học Bưu chính Viễn thông Bắc Kinh và Đại học Đông Nam, đã chỉ ra một sự phân hóa rõ ràng.

Theo đó, các nhà khai thác viễn thông tại châu Âu và Mỹ được cho là “không mong muốn đẩy mạnh phát triển 6G” do những chậm trễ đáng kể trong việc triển khai mạng 5G. Điều này phản ánh một sự thận trọng, có lẽ do áp lực về đầu tư và lợi nhuận từ các hạ tầng hiện có.

Ngược lại, các nhà khai thác viễn thông tại các quốc gia đã dẫn đầu trong triển khai 5G, cụ thể là Trung Quốc, với số lượng trạm gốc 5G lớn nhất thế giới, cùng với Nhật Bản và Hàn Quốc lại thể hiện sự “tích cực hơn” đáng kể đối với 6G. Sự thành công và kinh nghiệm trong 5G có thể là động lực thúc đẩy họ tiến xa hơn.

Trong khi đó, các nhà khai thác ở các quốc gia như Pháp, Ý và Đức lại có thái độ “thận trọng” hơn về mục tiêu phát triển 6G của họ. Báo cáo lưu ý rằng các đề xuất về chỉ số năng lực chính (KPI) mà các nhà khai thác này đưa ra cho 6G có xu hướng thấp hơn, cho thấy một cách tiếp cận dè dặt hơn đối với các tham vọng kỹ thuật.

Những ứng dụng đột phá hứa hẹn định hình kỷ nguyên 6G

Không chỉ là bản nâng cấp về tốc độ và độ trễ so với 5G, mạng 6G được kỳ vọng sẽ trở thành nền tảng hạ tầng cho một hệ sinh thái số hoàn toàn mới, nơi truyền thông, trí tuệ nhân tạo và cảm biến được tích hợp thành một mạng lưới thống nhất, thông minh và phản ứng tức thời.

Trước hết, 6G sẽ tăng cường đáng kể độ tin cậy và tính thời gian thực trong truyền dữ liệu. Độ trễ cực thấp (dưới 1 mili‑giây) và băng thông cực cao cho phép các hệ thống yêu cầu độ chính xác cao như lưới điện thông minh, phẫu thuật từ xa hay điều khiển phương tiện tự lái hoạt động mượt mà, ổn định và an toàn hơn.

Đồng thời, 6G được thiết kế với hiệu suất năng lượng vượt trội, giúp giảm đáng kể lượng điện tiêu thụ cho mỗi gigabit dữ liệu, một yếu tố quan trọng trong bối cảnh chuyển đổi xanh toàn cầu.

Một điểm đột phá khác của 6G nằm ở khả năng hỗ trợ các ứng dụng AI tiên tiến “ngay trên mạng”. Nhờ tích hợp AI vào tầng mạng lõi, 6G cho phép xử lý và phân tích dữ liệu ngay tại rìa mạng (edge computing), từ đó mở đường cho các giải pháp như xe tự lái thông minh hơn, robot cộng tác chính xác hơn và các dịch vụ AI thời gian thực như dịch ngôn ngữ, phân tích cảm xúc hay nhận diện tình huống khẩn cấp.

Bên cạnh đó, 6G còn là động lực thúc đẩy sự mở rộng của IoT lên một tầm cao mới. Hệ thống giao thông thông minh, quản lý đô thị theo thời gian thực, giám sát cây trồng và môi trường trong nông nghiệp số, hay các thiết bị đeo theo dõi sức khỏe cá nhân đều sẽ hoạt động hiệu quả hơn khi được kết nối vào một mạng lưới có thể xử lý đồng thời hàng triệu thiết bị với độ trễ cực thấp và độ chính xác cao.

6G không chỉ đơn thuần là mạng kết nối mà còn là xương sống cho một xã hội kỹ thuật số “phản xạ nhanh”, nơi mọi đối tượng vật lý có thể phản ánh chính xác trạng thái lên không gian số, được phân tích tức thì và tối ưu hóa liên tục bằng AI.

Mạng 6G đang được “ươm mầm” trên bản đồ công nghệ toàn cầu ra sao?

Tại Hội nghị vô tuyến thế giới 2023 (WRC‑23), Bộ phận vô tuyến của Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU) là ITU‑R đã phác thảo khung tiêu chuẩn kỹ thuật cho 6G và đặt mục tiêu hoàn thiện bộ tiêu chuẩn vào năm 2030, mở đường cho thương mại hóa đại trà công nghệ này.

Bên cạnh ITU, Dự án đối tác thế hệ thứ 3 (3GPP) – liên minh quy tụ các tổ chức tiêu chuẩn của Trung Quốc, Nhật Bản, Mỹ, Ấn Độ, Hàn Quốc và châu Âu cũng đã lồng ghép 6G vào lộ trình phát triển các phiên bản tiêu chuẩn kỹ thuật trong lộ trình phát triển mạng di động thế hệ tiếp theo.

Theo Tập đoàn viễn thông Ericsson (Thụy Điển), thử nghiệm tiền thương mại 6G có thể được triển khai ngay trong năm 2028, trong khi các mô hình thử nghiệm nhỏ quy mô phòng thí nghiệm sẽ xuất hiện sớm hơn vài năm.

Như vậy, dù mỗi quốc gia đang theo đuổi lộ trình riêng, thành công của 6G cuối cùng vẫn phụ thuộc vào sự đồng thuận về phổ tần số, giao thức và quy định vận hành, bởi chỉ khi thống nhất một “tiêu chuẩn chung” mới biến kết nối 6G thành hiện thực trên phạm vi toàn cầu.

Phan Văn Hòa