Chuyện khó tin ở quốc gia phát triển: Người Nhật đối mặt giá gạo tăng gần 100% chỉ trong 1 năm

Giá gạo, mặt hàng thiết yếu trong bữa ăn của người Nhật, đang trở thành tâm điểm của cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt tại nước này. Theo số liệu từ Bộ Nội vụ và Truyền thông, giá gạo trong tháng 6 đã tăng 99,2% so với cùng kỳ năm trước, tiếp nối chuỗi tăng giá phi mã từ các tháng trước đó: 101% trong tháng 5, 98,4% trong tháng 4 và hơn 92,5% trong tháng 3.

Đà tăng giá chóng mặt của gạo diễn ra trong bối cảnh lạm phát chung có dấu hiệu hạ nhiệt. Tỷ lệ lạm phát lõi của Nhật Bản (không bao gồm giá thực phẩm tươi sống dễ biến động) đã giảm xuống 3,3% trong tháng 6 từ mức 3,7% của tháng 5.

Sự bất mãn của công chúng đối với chi phí sinh hoạt, đặc biệt là giá gạo, cùng với các vụ bê bối trong nội bộ đảng cầm quyền đã khiến tỷ lệ ủng hộ dành cho chính quyền của Thủ tướng Shigeru Ishiba sụt giảm xuống mức thấp nhất kể từ khi ông nhậm chức vào tháng 10 năm ngoái.

Liên minh của nhà lãnh đạo 68 tuổi này đã mất thế đa số tại Hạ viện trong cuộc bầu cử tháng 10, một kết quả tồi tệ nhất trong 15 năm qua của Đảng Dân chủ Tự do (LDP) - đảng đã điều hành Nhật Bản gần như liên tục từ năm 1955.

Các cuộc thăm dò dư luận trước cuộc bầu cử Thượng viện vào Chủ nhật (ngày 20/7) tới cho thấy liên minh cầm quyền có nguy cơ mất luôn thế đa số tại Thượng viện. Nếu kịch bản này xảy ra, ông Ishiba có thể buộc phải từ chức chỉ sau chưa đầy 1 năm tại vị.

Tình hình càng trở nên phức tạp hơn khi Thủ tướng Ishiba đang chịu áp lực phải đạt được một thỏa thuận thương mại với Mỹ trước khi mức thuế mới 25% có hiệu lực vào ngày 1/8. Các mặt hàng ô tô, thép và nhôm quan trọng của Nhật Bản xuất khẩu sang nền kinh tế lớn nhất thế giới hiện đã phải chịu các mức thuế gây khó khăn.

Tổng thống Mỹ Donald Trump muốn các công ty Nhật Bản tăng cường sản xuất tại Mỹ và Tokyo phải mua nhiều hàng hóa của Mỹ hơn - đặc biệt là khí đốt, dầu mỏ, ô tô và gạo - để giảm thâm hụt thương mại 70 tỷ USD của Mỹ với cường quốc châu Á này.

Ông Ishiba đã cử đặc phái viên thương mại Ryosei Akazawa đến Washington 7 lần để cố gắng môi giới một thỏa thuận. Dự kiến trong hôm nay (18/7), ông sẽ tiếp đón Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent.

Để lý giải cho sự tăng giá phi mã này, các chuyên gia chỉ ra nhiều nguyên nhân. Một mùa hè khô nóng khắc nghiệt 2 năm trước đã làm hỏng mùa màng trên khắp nước Nhật, gây ra tình trạng thiếu hụt. Kể từ đó, một số thương nhân đã bắt đầu đầu cơ, tích trữ gạo để thu lợi. Vấn đề càng trầm trọng hơn do tình trạng người dân mua tích trữ vì hoảng loạn vào năm ngoái sau một cảnh báo của chính phủ về một "siêu động đất" tiềm tàng (nhưng đã không xảy ra).

Trước tình hình này, Chính phủ Nhật Bản đã phải thực hiện một biện pháp hiếm thấy là xả kho dự trữ khẩn cấp từ tháng 2, một hành động thường chỉ được thực hiện trong các thảm họa.

Ngân hàng Trung ương Nhật Bản đã thắt chặt chính sách tiền tệ từ năm ngoái khi lạm phát gia tăng, nhưng những lo ngại về tác động của thuế quan Mỹ đã buộc họ phải tiếp cận một cách chậm rãi hơn.