Thực hiện Nghị định 168: Giảm tai nạn, tăng kỷ cương, góp phần xây dựng văn hóa giao thông - Bài 4: Bất cập hạ tầng giao thông và hạn chế đến từ con người
Dù đã có chuyển biến tích cực, việc thực hiện Nghị định 168 tại Nghệ An hiện vẫn gặp những thách thức nhất định. Thực tế cho thấy, những hạn chế về hạ tầng giao thông, con người, nhận thức... đang là rào cản ảnh hưởng đến việc xây dựng văn hóa giao thông.
Khánh Ly - Đặng Cường - Tiến Đông / Kỹ thuật: Hồng Toại • 07/08/2025
.png)
Những năm qua, UBND tỉnh Nghệ An đã chỉ đạo các sở, ngành thực hiện đồng bộ quy hoạch hạ tầng giao thông gắn với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của ngành, lĩnh vực, địa phương.
Đồng thời, nâng cao chất lượng, đẩy nhanh tiến độ, xây dựng các công trình hạ tầng giao thông, các dự án đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông trọng điểm bảo đảm thống nhất giữa quy hoạch tỉnh với quy hoạch vùng, quy hoạch quốc gia và quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn… phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, đáp ứng nhu cầu đi lại của Nhân dân và phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Tuy nhiên, tại một số địa bàn, nhất là khu vực miền núi và vùng sâu, vùng xa, hạ tầng giao thông còn yếu kém và thiếu đồng bộ. Nhiều tuyến đường chưa được nhựa hóa hoặc bê tông hóa hoàn chỉnh, gây trở ngại lớn cho việc đi lại và vận chuyển hàng hóa.
Tình trạng xuống cấp nghiêm trọng đang diễn ra tại nhiều địa bàn miền núi với mặt đường bong tróc, nứt nẻ, sụt lún, đặc biệt, dễ hư hỏng nặng trong mùa mưa lũ. Mặt khác, nhiều nơi địa hình hiểm trở với nhiều đèo dốc quanh co, kết hợp với điều kiện thời tiết khắc nghiệt như sương mù dày đặc, tầm nhìn hạn chế, càng làm tăng nguy cơ mất an toàn giao thông.
Một trong những "điểm nóng" về mất an toàn giao thông ở Nghệ An là tuyến Quốc lộ 7 đi qua nhiều địa phương, với mặt đường khá hẹp, nhiều đoạn cua gấp, dốc cao và khuất tầm nhìn. Hàng ngày, rất nhiều xe chở quặng lưu thông trên tuyến đường này.
Theo lịch trình, các xe đầu kéo vận chuyển quặng từ Lào qua Cửa khẩu Quốc tế Nậm Cắn, sau đó đi qua Quốc lộ 7 để đến cảng Cửa Lò hoặc tiếp tục vận chuyển sang các tỉnh khác.
Những xe này có kích thước lớn, dài, thường xuyên chở nặng nhưng lại di chuyển với tốc độ cao, chiếm trọn cả phần đường mỗi khi lưu thông. Điều đó khiến các phương tiện nhỏ như xe máy, ô tô con gặp nhiều khó khăn trong việc tránh né, gây cảm giác bất an cho người đi đường.
Đây cũng là biểu hiện rõ nét cho thấy sự mất cân đối nghiêm trọng giữa hạ tầng kỹ thuật và áp lực vận tải ngày càng gia tăng trên tuyến giao thông trọng yếu này.
Đặc biệt, cũng trên tuyến Quốc lộ 7, đoạn qua các xã Vân Tụ, Hợp Minh (địa bàn huyện Yên Thành cũ), ngay khu vực đang thực hiện Dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 7 đoạn Km0-Km36 và xử lý sụt trượt do bão lũ đoạn Khe Thơi - Nậm Cắn, tỉnh Nghệ An.
Tại các xã này đang còn nhiều điểm do vướng giải phóng mặt bằng nên đường vẫn còn dang dở chưa xong; nền đường mới có độ cao chênh lệch với nền đường cũ. Mặt đường cũ gồ ghề, bong tróc, nhiều ổ voi, ổ gà, khi mưa xuống thì lầy lội, trời nắng thì bụi, gây mất an toàn giao thông, đồng thời gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.
Tại đoạn qua xã Hợp Minh, do đường hẹp và lầy lội đã khiến cho tình trạng tai nạn giao thông liên tiếp xảy ra. Đặc biệt, ngày 17/5/2025 vừa qua, một vụ giao thông nghiêm trọng tại khu vực này đã khiến 1 em học sinh tử vong.
.jpg)
Trên tuyến đường ĐH20 chạy qua xã Thiên Nhẫn (Nghệ An) đến xã Đức Minh (Hà Tĩnh), dài hơn 4 km, trong đó, có đoạn cuối, từ ngã ba Trung Phúc Cường (cũ) đến cầu Châu Cường dài gần 2 km đang bị xuống cấp nghiêm trọng. Điều đáng nói là dù tuyến đường này rất nhỏ, hẹp nhưng mật độ phương tiện tham gia giao thông rất đông. Có rất nhiều xe tải nặng đi qua tuyến đường này để tránh Trạm thu phí Bến Thủy lên Cửa khẩu Cầu Treo (Hà Tĩnh) nên tại nhiều đoạn, không khó để nhận thấy những ổ voi, ổ gà nằm chi chít trên đường. Do hàng ngày phải gánh tải lớn nên kết cấu mặt đường bị nứt vỡ, đứt gãy, nhiều vị trí bị sụt lún kéo dài cả chục mét, có những điểm hư hỏng sâu từ 20-30 cm bao trùm gần hết cả bề ngang mặt đường. Theo người dân địa phương thì tại đây từng xảy ra nhiều vụ va chạm, tai nạn giao thông, gây thương vong về người.
Trên địa bàn đô thị Vinh (cũ) tuyến đường 35m dài hơn 8 km, nối từ Quốc lộ 46 đến đường ven sông Lam, dù mới hoàn thành giai đoạn 1 vào năm 2018 với tổng vốn đầu tư 62,7 tỷ đồng, nhưng hơn 1 năm trở lại đây, con đường này đã trở thành điểm nóng về tình trạng mất ATGT.
Mặt đường đã xuất hiện những vệt lún sâu hơn 10 cm, tạo thành những “luống khoai”, nhất là tại các đoạn giao với đường Nguyên Phi Ỷ Lan và Tỉnh lộ 535 (đều thuộc phường Vinh Lộc).
Theo phản ánh của người dân, tình trạng xuống cấp của đường 35m nói trên bắt nguồn từ lưu lượng phương tiện tăng đột biến trong vài năm qua.
Đặc biệt là xe tải chở vật liệu, xe đầu kéo, thậm chí xe khách ngoại tỉnh liên tục “cày xới”. Mặt đường vốn được thiết kế cho giai đoạn 1 không chịu nổi tải trọng lớn, dẫn đến hư hỏng ngày càng nghiêm trọng. Rất nhiều vụ tai nạn đã xảy ra, có thể kể đến tại các "điểm đen" thường xuyên xảy ra TNGT như tại ngã tư đường 35m giao với đường Lê Quý Đôn hay giao với Đại lộ Vinh - Cửa Lò…
Những bất cập về hạ tầng giao thông cũng xuất hiện tại các khu vực đô thị trung tâm do nhiều hệ thống đèn tín hiệu đã quá cũ, thiết bị xuống cấp sau thời gian dài sử dụng mà chưa được thay thế hoặc bảo trì đúng hạn.
Việc thiếu kiểm tra định kỳ khiến các sự cố kéo dài, ảnh hưởng đến hiệu quả điều tiết giao thông và an toàn cho người đi đường, đặc biệt vào giờ cao điểm hoặc khi trời tối, thời tiết xấu.
.png)
Bên cạnh hạ tầng kỹ thuật và điều kiện tự nhiên, một trong những yếu tố then chốt quyết định hiệu quả triển khai Nghị định 168 tại Nghệ An là ý thức của người dân, đặc biệt là ở khu vực nông thôn, miền núi; nhiều người vẫn giữ "thói quen lạc hậu" trong tham gia giao thông, như cho rằng, không đội mũ bảo hiểm “cũng không sao”, chạy xe trong bản “không cần bằng lái”, hay sử dụng xe không biển số là điều “bình thường” vì không ảnh hưởng đến ai...
Chính những nhận thức sai lệch và sự buông lỏng kỷ cương trong thời gian dài đã góp phần tạo ra một “khoảng trống pháp lý” ngay trong đời sống cộng đồng, các vi phạm giao thông đã không được nhìn nhận là hành vi nguy hiểm.
Đó là nguyên nhân dẫn đến nhiều vụ tai nạn thương tâm, ảnh hưởng nghiêm trọng.
Đơn cử như vụ tai nạn nghiêm trọng xảy ra vào khoảng 22 giờ ngày 21/2/2025 trên Quốc lộ 7A, đoạn qua bản Lăn, xã Chiêu Lưu, 2 nam thiếu niên điều khiển xe máy đã va chạm với xe máy chở 3 nữ sinh cấp 2 đi ngược chiều. Vụ việc khiến 5 em học sinh bị thương nặng, trong đó, có 2 em tử vong sau đó do chấn thương quá nghiêm trọng...
Thực trạng là thế, trong khi lực lượng thực thi pháp luật còn quá mỏng, gặp nhiều khó khăn trong việc kiểm soát, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm. Ở các lực lượng kiểm tra, giám sát như Công an giao thông, Thanh tra giao thông tại các tuyến đường vùng sâu, vùng xa đều đang thiếu cả về nhân lực và phương tiện.
Có những xã biên giới, lực lượng chức năng chỉ tuần tra được theo đợt, không thể duy trì thường xuyên. Điều này khiến việc phát hiện, xử lý vi phạm gặp nhiều khó khăn, gián tiếp làm suy giảm hiệu lực của Nghị định 168 trên thực tế.
Một hạn chế khác trên địa bàn vùng sâu, vùng xa, là sự phối hợp chưa thực sự hiệu quả giữa các lực lượng chức năng với chính quyền địa phương trong việc thi hành các quy định xử phạt hành chính theo Nghị định 168.
Nhiều trường hợp người vi phạm là người dân tộc thiểu số, sau khi bị lập biên bản vẫn cố tình né tránh hoặc không chấp hành quyết định xử phạt, trong khi chính quyền cơ sở thiếu công cụ pháp lý và nhân lực để đôn đốc, cưỡng chế.
Ở khu vực đồng bằng, đô thị, một số hành vi vi phạm giao thông như vi phạm nồng độ cồn, vi phạm tốc độ, vi phạm phần đường, làn đường... còn diễn ra, tiềm ẩn nguy cơ phức tạp về an toàn giao thông, là nguyên nhân chính gây tai nạn giao thông.
Nghiêm trọng nhất là vụ TNGT trên Quốc lộ 46 đoạn qua xã Vạn An vào hồi 16h30', ngày 13/7 đã khiến 3 người chết, một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về ý thức chấp hành giao thông của không ít cán bộ, nhân dân.
Cụ thể, vào thời gian, địa điểm nói trên, Trần Hữu Ba (SN 1988, trú tại xã Vạn An), điều khiển ô tô BKS 37A-348.95 lưu thông theo hướng xã Kim Liên - xã Vạn An. Trên xe ô tô chở theo 2 người. Khi đi đến cầu Thiên Đường, đoạn qua địa phận khối Ba Hà, xã Vạn An, ô tô do Ba điều khiển va chạm vào cột mốc bên đường, sau đó tông trúng 1 xe máy đi ngược chiều.
Tiếp đó, ô tô va chạm với xe máy do anh Đậu Đình Công (SN 1993), trú tại xóm 6, xã Đại Huệ (xã Nam Lĩnh cũ), điều khiển, chở theo vợ con và cháu. Sau đó, xe ô tô tiếp tục va chạm vào lan can cầu và rơi xuống sông Đào. Hậu quả của vụ tai nạn đã làm anh Đậu Đình Công tử vong tại bệnh viện; cháu Đậu Đình Quân (ngồi trên xe máy) bị rơi xuống sông Đào tử vong và anh Trần Hồng Sơn (ngồi trong xe ô tô) tử vong.
Điều đáng nói là Trần Hữu Ba đang là cán bộ công tác tại Ban Quản lý Dự án Đầu tư công trình dân dụng và công nghiệp Hà Tĩnh, và trước thời điểm gây tai nạn, Ba cũng bạn bè đã sử dụng rượu, bia trong quán karaoke.
Đặc biệt, vi phạm giao thông xảy ra còn nhiều ở lứa tuổi thanh, thiếu niên, học sinh với những lỗi vi phạm phổ biến như không đội mũ bảo hiểm, lấn làn, lạng lách, đánh võng, chạy tốc độ cao, chưa đủ tuổi và chưa có Giấy phép lái xe vẫn điều khiển xe máy, thậm chí là xe máy phân khối lớn.
Nhiều trường hợp khi bị phát hiện còn có hành vi chống đối người thi hành công vụ. Đó cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến một số vụ việc TNTG nghiêm trọng.
Một hạn chế đáng lưu ý khác nữa là công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật vốn được xem là “mũi nhọn” để nâng cao nhận thức cộng đồng hiện cũng chưa được triển khai hiệu quả tại các xã vùng sâu, vùng xa, nơi người dân không có điều kiện theo dõi báo chí, truyền hình, chưa quen sử dụng mạng xã hội hoặc thiết bị số để tiếp cận thông tin.
Trong khi đó, tài liệu tuyên truyền chưa được biên soạn phù hợp với ngôn ngữ, văn hóa bản địa; hình thức triển khai còn mang tính hình thức, thiếu chiều sâu.
Vì vậy, một số trường hợp không nắm rõ nội dung Nghị định 168, thậm chí có những trường hợp hiểu sai dẫn tới việc không thực hiện đúng trách nhiệm, nghĩa vụ khi tham gia giao thông, cũng như thiếu ý thức về mức độ nguy hiểm khi vi phạm.
Bên cạnh đó, nguồn ngân sách được cấp cho các hoạt động này hiện vẫn chưa tương xứng với nhu cầu thực tế, khiến cho nhiều địa phương làm cầm chừng, thiếu tính bền vững.
(Còn nữa)