Cấp thiết sửa chữa hồ đập, đường ống dẫn nước ở bản Piêng Cu

Xã Tiền Phong nằm ở vùng núi phía Tây Bắc Nghệ An, dọc theo Quốc lộ 48, có đường biên giới dài hơn 13 km giáp Lào. Diện tích tự nhiên hơn 319 km², gồm 18 thôn, bản với gần 14.500 người, nhiều dân tộc cùng sinh sống. Do đặc thù địa hình, hằng năm nơi đây thường xuyên hứng chịu các đợt thiên tai, mưa bão, gió lốc.

Chiều tối 30/5/2025, trận mưa lớn kèm lũ quét trên sông Nậm Niên đã gây thiệt hại nặng nề. Chưa kịp khắc phục, đầu tháng 7, những trận lũ lớn tiếp tục đổ về khiến nhiều công trình hạ tầng xuống cấp nghiêm trọng.

Tại bản Piêng Cu, đập thủy lợi Huôi Muồng công trình cấp nước sinh hoạt và sản xuất chính bị đứt gãy thân đập, tường cánh, cửa dẫn nước. Hệ thống đường ống dẫn nước về bản bị cuốn trôi hoàn toàn, nhiều đoạn biến dạng, mối nối bung rời.

Những ngày đầu tháng 8, có mặt tại bản Piêng Cu, chúng tôi chứng kiến cảnh tượng xót xa trên những thửa ruộng bậc thang. Đáng lẽ lúc này, lúa đang thì con gái phải xanh mướt, rập rờn trong gió, thì nay nhiều ruộng đã vàng úa, cằn cỗi. Nứt nẻ hình chân chim lan khắp mặt ruộng, từng đám đất khô se lại, lúa nghẹt rễ vì thiếu nước tưới.

Hệ thống kênh mương dẫn nước vốn rì rào chảy giờ chỉ còn trơ lòng đất khô, đường ống dẫn nước nằm chỏng chơ, không một giọt chảy về ruộng. Anh Lô Văn Thủy, Trưởng bản Piêng Cu, buồn rầu cho biết: “Từ tháng 5, sau trận lũ quét, đập nước Huôi Muồng hư hỏng nặng, đường ống cấp nước bị cuốn trôi và đứt gãy hoàn toàn. Từ đó đến nay, bà con chúng tôi không có nước sinh hoạt lẫn sản xuất. 142 hộ dân của bản thiếu nước nghiêm trọng, 7,5 ha lúa nước đứng trước nguy cơ mất trắng”.

Theo anh Thủy, sở dĩ vụ này vẫn còn một vài thửa ruộng xanh tốt là nhờ đợt mưa lớn cuối tháng 7 vừa qua. Nhưng nắng nóng kéo dài mấy ngày nay khiến nước bốc hơi nhanh, ruộng lại khô hạn. “Nếu không có mưa hoặc nước từ đập, coi như toàn bộ lúa chết khô”, anh nói.

Hiện bà con chỉ còn cách tận dụng nước mưa hứng được hoặc vào các khe suối nhỏ để tắm giặt. Nước ăn uống phải chở từng can từ nơi khác về, rất vất vả. Nếu tình trạng này không sớm được khắc phục, vụ tới, người dân sẽ buộc phải bỏ lúa nước, chuyển sang trồng cây cạn như ngô, lạc, sắn. Nhưng điều khiến bà con lo nhất là đầu ra cho các loại cây thay thế này chưa có gì chắc chắn.

Đập Huôi Muồng là công trình thủy lợi quan trọng của xã Tiền Phong, cung cấp nước tưới cho hàng chục ha lúa, hoa màu và nước sinh hoạt cho nhiều hộ dân, trong đó có bản Piêng Cu. Tuy nhiên, sau hai đợt lũ liên tiếp, thân đập, tường cánh và cửa dẫn nước bị đứt gãy, hư hỏng nghiêm trọng. Nước không thể tích trữ và điều tiết xuống ruộng.

Hệ thống đường ống dẫn nước từ đập về bản Piêng Cu cũng bị cuốn phăng, nhiều đoạn bị gãy, biến dạng. Các mối nối rời rạc, nằm vương vãi dọc bờ suối. “Ngày trước, nước tự chảy về tận ruộng, về từng bể của các gia đình. Giờ thì đường ống khô khốc, ruộng đồng nứt nẻ”, anh Hà Văn Phòng, một người dân trong bản chia sẻ.

Trước thực trạng này, Đảng ủy, HĐND, UBND xã Tiền Phong đã tổ chức họp, cử đoàn công tác xuống tận bản để nắm tình hình. Đồng chí Nguyễn Minh Thuần - Phó Bí thư Đảng ủy xã cho biết: “Chúng tôi đã tiếp nhận phản ánh của người dân, trực tiếp khảo sát thực tế và có tờ trình xin kinh phí đầu tư xây dựng, sửa chữa các công trình bị thiệt hại do thiên tai. Tuy nhiên, kinh phí cần để khắc phục là rất lớn, vượt quá khả năng ngân sách của xã. Hiện hồ sơ đã gửi lên tỉnh và đang chờ phê duyệt”.

Theo ông Thuần, việc khắc phục đập Huôi Muồng và hệ thống cấp nước không chỉ là nhu cầu trước mắt mà còn là yêu cầu cấp bách để đảm bảo an ninh nguồn nước, ổn định sản xuất lâu dài. Nếu chậm trễ, nguy cơ thiệt hại kinh tế, mất an toàn sinh hoạt và suy giảm đời sống của người dân sẽ ngày càng nghiêm trọng.

Mùa nắng vẫn đang kéo dài, từng thửa ruộng bậc thang vẫn nứt nẻ dưới chân núi. Ở Piêng Cu, người dân vẫn từng ngày ngóng về phía đập Huôi Muồng, hy vọng một ngày gần nhất, công trình được sửa chữa, đường ống dẫn nước được đấu nối, lắp đặt dòng nước sẽ lại chảy về, tưới cho đồng ruộng, phục vụ cho sinh hoạt của bà con.

Thanh Phúc - Khánh Ly