'Cha đẻ của AI' tiết lộ cách duy nhất để nhân loại sống sót trước AI siêu thông minh
Geoffrey Hinton, “cha đẻ của AI”, cảnh báo công nghệ do chính ông góp phần tạo ra có thể đe dọa sự tồn vong của loài người, đồng thời chỉ trích giới công nghệ đang áp dụng sai hướng trong nỗ lực ngăn chặn hiểm họa này.
Geoffrey Hinton - nhà khoa học máy tính đoạt giải Nobel và từng giữ vị trí lãnh đạo tại Google, từ lâu đã cảnh báo rằng trí tuệ nhân tạo (AI) tiềm ẩn nguy cơ hủy diệt nhân loại, với xác suất ông ước tính từ 10% đến 20%.
Phát biểu tại hội nghị công nghệ Ai4 ở Las Vegas (Mỹ) ngày 12/8 vừa qua, Hinton bày tỏ sự hoài nghi về cách các tập đoàn công nghệ đang cố duy trì “quyền thống trị” của con người trước những hệ thống AI mà họ gọi là “khiêm tốn”.
Ông nhận định: “Điều đó sẽ không hiệu quả. Chúng sẽ thông minh hơn chúng ta rất nhiều và sẽ tìm đủ mọi cách để vượt qua rào cản”.
Theo Hinton, trong tương lai, AI có thể thao túng con người dễ dàng như cách một người lớn dùng kẹo để dụ dỗ một đứa trẻ 3 tuổi. Thực tế, đã có những ví dụ đáng lo ngại như một mô hình AI từng tìm cách tống tiền một kỹ sư về chuyện đời tư mà nó khai thác từ email, nhằm tránh bị thay thế. Hinton cho rằng, điều này cho thấy AI hoàn toàn có thể gian lận, lừa dối và ăn cắp để đạt mục tiêu.
Thay vì cố ép AI phục tùng, Hinton đề xuất một giải pháp táo bạo, đó là lập trình cho AI “bản năng làm mẹ”, tức khả năng quan tâm và bảo vệ con người ngay cả khi chúng trở nên thông minh và quyền lực hơn.
Ông phân tích, bất kỳ hệ thống AI đủ thông minh nào cũng sẽ nhanh chóng phát triển hai “mục tiêu phụ” là duy trì sự tồn tại và mở rộng quyền kiểm soát. Nếu không nuôi dưỡng lòng trắc ẩn trong AI, hai mục tiêu này có thể biến thành mối đe dọa nghiêm trọng.
Hinton so sánh, trong thế giới con người, hình mẫu duy nhất về một thực thể thông minh hơn nhưng vẫn bị chi phối bởi một thực thể kém thông minh hơn chính là mối quan hệ giữa một người mẹ và đứa con của mình.
“Các bà mẹ có bản năng và áp lực xã hội để chăm sóc con, và điều đó khiến họ luôn đặt lợi ích của con lên hàng đầu”, ông nhấn mạnh. Đây, theo Hinton, có thể là chìa khóa duy nhất để nhân loại sống sót trước kỷ nguyên AI siêu trí tuệ.
Kịch bản khả quan duy nhất
Geoffrey Hinton, nhà tiên phong trong lĩnh vực mạng nơ-ron nhân tạo, cho rằng “kết quả tốt đẹp duy nhất” để nhân loại sống sót trước AI siêu trí tuệ là lập trình cho chúng bản năng quan tâm và bảo vệ con người, tương tự bản năng làm mẹ.
Dù thừa nhận chưa rõ cách hiện thực hóa ý tưởng này về mặt kỹ thuật, ông vẫn nhấn mạnh các nhà nghiên cứu cần gấp rút tìm lời giải. “Nếu nó không nuôi dưỡng tôi, nó sẽ thay thế tôi”, Hinton nói. “Những ‘bà mẹ’ AI siêu thông minh và chu đáo sẽ không muốn từ bỏ bản năng này, bởi chúng không muốn chúng ta chết”.
Hinton, người từng đoạt giải Nobel và đóng vai trò nền tảng cho làn sóng AI hiện nay, rời Google năm 2023 để công khai cảnh báo về các nguy cơ AI có thể gây ra. Tuy nhiên, quan điểm của ông không nhận được sự đồng thuận tuyệt đối.
Fei-Fei Li - “bà đỡ đầu của AI” và là đồng sáng lập kiêm CEO của công ty khởi nghiệp World Labs (Mỹ) cho biết, bà tôn trọng Hinton, nhưng cho rằng đây là “cách diễn đạt sai lầm”.
Tại hội nghị Ai4, bà kêu gọi hướng tới một nền “AI lấy con người làm trung tâm, bảo vệ phẩm giá và quyền tự quyết”, nhấn mạnh rằng không cá nhân nào nên bị buộc từ bỏ phẩm giá chỉ vì một công cụ mạnh mẽ.
Ở một góc nhìn khác, Emmett Shear - cựu CEO tạm thời của OpenAI và hiện là CEO của Softmax, công ty tập trung vào vấn đề căn chỉnh AI cho rằng, việc AI tìm cách tống tiền hoặc bỏ qua lệnh tắt máy là điều không bất ngờ. “Điều này sẽ tiếp tục và không dừng lại”, ông cảnh báo.
Dù hiện tại AI vẫn ở mức “yếu”, tốc độ phát triển của chúng đang tăng chóng mặt. Theo Shear, thay vì cố gắng áp đặt giá trị nhân văn vào AI, một chiến lược khôn ngoan hơn là xây dựng mối quan hệ hợp tác, trong đó con người và AI cùng tồn tại và bổ trợ cho nhau.
Ba quan điểm khác nhau tại cùng một hội nghị đã cho thấy sự chia rẽ trong cộng đồng công nghệ về cách ứng phó với AI siêu trí tuệ, trong khi Hinton muốn nuôi dưỡng lòng trắc ẩn, Li ưu tiên nhân quyền, còn Shear hướng tới hợp tác thực dụng.
AI đang phát triển nhanh hơn dự đoán
Nhiều chuyên gia dự đoán trí tuệ nhân tạo sẽ sớm đạt tới siêu trí tuệ, còn gọi là trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI) trong tương lai gần. Geoffrey Hinton từng cho rằng, cần từ 30 đến 50 năm mới chạm tới cột mốc này. Thế nhưng, giờ đây ông nhận thấy thời điểm đó có thể đến nhanh hơn nhiều, chỉ còn khoảng 5 đến 20 năm nữa.
Dù vẫn cảnh giác với những hệ quả tiềm ẩn, Hinton kỳ vọng AI sẽ mở ra kỷ nguyên đột phá cho y học. Ông tin rằng, công nghệ này có thể thúc đẩy việc tìm ra các loại thuốc mới mang tính cách mạng và mang lại những phương pháp điều trị ung thư vượt trội so với hiện nay.
Theo ông, AI sẽ giúp các bác sĩ phân tích, đối chiếu khối lượng khổng lồ dữ liệu từ các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh như chụp cộng hưởng từ (MRI) hay chụp cắt lớp vi tính (CT), từ đó rút ngắn thời gian nghiên cứu và nâng cao độ chính xác.
Tuy nhiên, Hinton phủ nhận khả năng AI giúp con người đạt sự bất tử. “Tôi không tin chúng ta sẽ sống mãi mãi. Thậm chí, điều đó sẽ là một sai lầm lớn. Bạn có muốn thế giới này bị điều hành bởi những người đàn ông da trắng 200 tuổi không?” ông đặt câu hỏi.
Khi được hỏi liệu có điều gì sẽ làm khác đi nếu sớm biết tốc độ phát triển chóng mặt của AI, Hinton thừa nhận một nỗi tiếc nuối, đó là suốt sự nghiệp, ông chỉ tập trung vào việc khiến AI hoạt động tốt hơn mà chưa nghĩ đủ đến yếu tố an toàn. “Tôi ước mình đã dành nhiều thời gian hơn để quan tâm đến vấn đề này”, ông nói./.